Sau nhiều năm tiến thoái, với các cuộc đàm phán ngày càng căng thẳng trong những tháng gần đây, một thỏa thuận hạt nhân Iran mới giờ đây dường như là một khả năng dễ nhận thấy. Trong khi đây có thể là một tin tốt đối với một thế giới đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt dầu khí, thì một số nhà phê bình chỉ ra những nguy cơ địa chính trị liên quan đến một thỏa thuận như vậy. Tuy nhiên, Iran đã và đang chuẩn bị cho ngành công nghiệp dầu mỏ của mình phục hồi nhanh chóng một khi đạt được thỏa thuận, sau nhiều tháng tăng sản lượng dầu.
Với giá dầu tăng theo cấp số nhân trong năm nay, và một số quốc gia trên toàn thế giới đang đối mặt với tình trạng thiếu dầu và khí đốt, Mỹ và các cường quốc khác đang tìm cách đảm bảo nguồn cung dầu trong khi thoát khỏi sự phụ thuộc vào Nga. Đây là một trong những yếu tố khiến Mỹ phải xem xét lại lập trường của mình về một thỏa thuận hạt nhân mới, cho phép Iran khuyến khích xuất khẩu dầu ở quy mô lớn.
Các báo cáo hồi đầu tuần cho thấy một thỏa thuận hạt nhân mới giữa Mỹ và Iran sắp xảy ra, với phản hồi tích cực từ các nhà đàm phán Iran sau các cuộc đàm phán gần đây. Người phát ngôn trên thực tế của nhóm đàm phán hạt nhân Iran Mohammad Marandi nói với Al Jazeera vào giữa tháng 8 “Chúng tôi không còn xa với một thỏa thuận”, cho thấy các vấn đề còn lại sẽ không khó giải quyết.
Cựu Tổng thống Donald Trump đã rút khỏi thỏa thuận trước đó vào năm 2018, điều này dẫn đến các lệnh trừng phạt đối với dầu của Iran và nhanh chóng làm ngừng hoạt động xuất khẩu của nước này. Mặc dù Iran ban đầu tuân thủ các lệnh trừng phạt này, với sản lượng dầu giảm đáng kể từ năm 2018 đến năm 2020, trong năm ngoái, nhưng thu nhập từ dầu của nước này đã tăng vọt. Nhờ sử dụng tàu ‘ma’ và các thỏa thuận ngầm, Iran đã và đang xây dựng quan hệ với một số đối tác thương mại trên toàn thế giới, đáng chú ý nhất là Venezuela. Và, trong những tháng gần đây, nhiều quốc gia đã công khai phớt lờ các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ khi đối mặt với tình trạng mất an ninh năng lượng, dẫn đến thu nhập từ dầu thô và các sản phẩm ngưng tụ của Iran từ tháng 3 đến tháng 7 tăng 580% so với cùng kỳ năm ngoái.
Sự hồi sinh của ngành công nghiệp dầu mỏ Iran có thể mang lại những thay đổi lớn cho triển vọng dầu mỏ của thế giới. Tamas Varga, một nhà phân tích tại PVM Oil Associates ở London cho rằng “OPEC có thể dễ dàng sản xuất 30,5 triệu thùng mỗi ngày nếu Iran quay trở lại và những thùng dầu đó không được điều tiết”. Ông nói thêm, “Theo kịch bản này, mô hình của tôi cho thấy giá dầu Brent giảm xuống 65 USD/thùng vào nửa cuối năm 2023. Mức giá này sẽ giảm đáng kể so với 94 USD/thùng trong tuần này.
Việc đưa dầu của Iran quay trở lại thị trường cũng sẽ giúp chuyển hướng sự phụ thuộc khỏi bất kỳ cường quốc dầu mỏ nào, khi các lệnh trừng phạt đối với dầu của Nga buộc Mỹ phải chuyển sang Saudi Arabia để có nguồn cung dầu lớn hơn trong những tháng gần đây. Việc giải phóng dầu của Iran sẽ khiến giá dầu cạnh tranh hơn và có nghĩa là Ả Rập Xê Út và Iraq không phải là hai cường quốc dầu mỏ thống trị ở khu vực Trung Đông.
Iran đã tăng dần nguồn cung dầu của mình trong những tháng gần đây, sẵn sàng cho việc xuất khẩu nếu đạt được một thỏa thuận. Theo công ty theo dõi tàu Kpler, có khoảng 93 triệu thùng dầu thô và dầu ngưng tụ của Iran trên các tàu ở Vịnh Ba Tư, mặc dù các ước tính khác cho thấy có thể có gần 60 đến 70 triệu thùng. Theo Kpler, nguồn cung dầu trên đất liền khoảng 48 triệu thùng. Iran đang ở thế mạnh để bước vào một thị trường đang khao khát thay thế nguồn cung dầu của Nga, sẵn sàng giành lại danh hiệu là một gã khổng lồ dầu.
Nhưng bất chấp những bước đi vững chắc hướng tới một thỏa thuận hạt nhân và việc nối lại xuất khẩu dầu của Iran, không phải ai cũng chắc chắn rằng đây là một ý tưởng hay. Cựu cố vấn an ninh quốc gia của Trump, John Bolton, tin rằng việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt có thể khuyến khích Iran hợp tác với Nga. Ông tuyên bố, “Tôi nghĩ rằng hậu quả trước mắt, rõ ràng, sẽ là mở lại tài sản hàng tỷ đô la của Iran, nó sẽ trở lại dưới sự kiểm soát của họ, với sự tùy ý của họ để chi cho chương trình hạt nhân Iran, sự hỗ trợ của họ cho chủ nghĩa khủng bố quốc tế ở Trung Đông và xa hơn nữa. Đó thực sự là một sai lầm đáng kinh ngạc của chính quyền Biden."
Lập luận này đã được lặp lại trong nội bộ Israel, quốc gia đã tăng cường hùng biện chống lại thỏa thuận khi mùa bầu cử của nước này nóng lên. Thủ tướng Israel Yair Lapid bày tỏ quan điểm của mình rằng “Thỏa thuận này không phải là một thỏa thuận tốt. Nó đã không phải là một thỏa thuận tốt khi được ký hồi năm 2015. Hiện nay, những mối nguy hiểm mà nó kéo theo thậm chí còn lớn hơn”. Việc Israel gia tăng áp lực lên Mỹ có thể là một trong những lý do khiến sự lạc quan về thỏa thuận hạt nhân gần đây giảm bớt.
Mặc dù đây là một phản ứng cực đoan đối với thỏa thuận hạt nhân, nhưng nó có thể đúng một phần khi xem xét một báo cáo gần đây của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế cho thấy Iran đang tiếp tục làm giàu uranium của mình. Báo cáo nêu rõ, "Vào ngày 28 tháng 8 năm 2022, Cơ quan xác minh tại FEP rằng Iran đang cung cấp UF6 được làm giàu lên đến 2% U-235 vào dòng IR-6 ... để sản xuất UF6 được làm giàu lên đến 5% U-235”.
Tuy nhiên, các nhà phê bình có thể không cần lo lắng vì hy vọng về một thỏa thuận mới đã tạm thời bị cản trở ngay vào thứ Sáu tuần này khi Hoa Kỳ phản hồi đề xuất mới nhất của Iran rằng nó "không mang tính xây dựng". Người phát ngôn từ Bộ ngoại giao giải thích "Chúng tôi có thể xác nhận rằng chúng tôi đã nhận được phản hồi của Iran thông qua EU. Chúng tôi đang nghiên cứu nó và sẽ phản hồi thông qua EU, nhưng rất tiếc là nó không mang tính xây dựng."
Khi Hoa Kỳ tiến gần hơn đến một thỏa thuận hạt nhân mới với Iran, với hy vọng bắt đầu nhập khẩu dầu thô trở lại từ quốc gia giàu dầu mỏ này, những lời chỉ trích cho thấy việc thiết lập quan hệ tốt với Iran là vô cùng quan trọng nếu Hoa Kỳ hy vọng được hưởng lợi từ sản lượng dầu của nước này. Với lo ngại rằng Iran có thể quay lại với Nga, nhiều nước có thể tìm cách thiết lập quan hệ đối tác rõ ràng với quốc gia bị trừng phạt này ngay cả trước khi một thỏa thuận hạt nhân được nhất trí.
Nguồn tin: xangdau.net
