Bá»™ Tài chính vừa có văn bản gá»­i lên Chính phủ, đề cập má»™t số ná»™i dung cần sá»­a đổi, bổ sung đối vá»›i Nghị định số 84/2009/NĐ-CP (Nghị định 84) về kinh doanh mặt hàng xăng dầu. Văn bản này của Bá»™ Tài chính lập tức thu hút nhiều sá»± quan tâm, từ cả phía cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c, doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu và xã há»™i.

Minh bạch lá»— lãi

Điều đầu tiên Bá»™ Tài chính đề xuất là sá»­a đổi Ä‘iều kiện quy định về kinh doanh xăng dầu để tạo Ä‘iều kiện thuận lợi cho nhiều thành phần kinh tế tham gia, cùng cạnh tranh, giảm thiểu tình trạng Ä‘á»™c quyền, thống lÄ©nh thị trường (thị phần của Petrolimex đến cuối năm 2011 còn khoảng 50%, PV Oil 16,4%, Tổng công ty ThÆ°Æ¡ng mại XNK Thanh Lá»… là 5,7%...).

Đối vá»›i cách tính giá cÆ¡ sở, Bá»™ đề xuất thay đổi theo hÆ°á»›ng phù hợp vá»›i tần suất Ä‘iều chỉnh giá 10 ngày và số ngày dá»± trữ lÆ°u thông vẫn theo quy định cÅ© là 30 ngày. Bá»™ cÅ©ng đề xuất Ä‘Æ°a lợi nhuận định mức ra ngoài giá cÆ¡ sở để minh bạch tình hình lãi/lá»— của doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu.

Quả vậy, theo quy định tại Nghị định 84, công thức tính giá cÆ¡ sở bao gồm cả lợi nhuận định mức kinh doanh cho má»—i lít (kg) xăng dầu. Quy định này dá»… gây nhầm lẫn lá»—/lãi của doanh nghiệp. Chẳng hạn khi doanh nghiệp tuyên bố giá bán lẻ thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở 100 đồng/lít, thì thá»±c chất là doanh nghiệp Ä‘ang lãi 200 đồng/lít vì trong giá cÆ¡ sở Ä‘ã bao gồm 300 đồng lợi nhuận.

Vì vậy, Bá»™ Tài chính đề nghị Ä‘Æ°a lợi nhuận định mức ra ngoài giá cÆ¡ sở. Theo quan Ä‘iểm của Bá»™ Tài chính: lợi nhuận định mức trÆ°á»›c thuế là lợi nhuận kinh doanh xăng dầu trong nÆ°á»›c của các thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối để tính giá cÆ¡ sở theo mức tối Ä‘a là 300 đồng/lít (kg), trong Ä‘ó lợi nhuận dành cho tổng đại lý, đại lý tối Ä‘a là 100 đồng/lít (kg) và sẽ được Ä‘iều chỉnh phù hợp vá»›i thá»±c tế kinh doanh của các thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối trong từng thời kỳ.

Tuy nhiên, vá»›i ná»™i dung này, cÅ©ng có ý kiến băn khoăn. Chẳng hạn, nếu tính giá trung bình là 10 ngày thì DN sẽ dá»± trữ 10 ngày thôi... liệu ta có đảm bảo an ninh năng lượng... và nếu xảy ra thiên tai, bão biển hàng không về kịp trong 10 ngày thì sao? Hay nhÆ° nếu bỏ 300 đồng lợi nhuận định mức ra khỏi giá cÆ¡ sở sẽ có thể xảy ra trường hợp doanh nghiệp A cho biết lãi 500 đồng nhÆ°ng doanh nghiệp B lãi có 400 và doanh nghiệp khác nữa báo cáo 700 đồng má»›i hòa vốn thì sao?

Vì vậy, nếu không sá»­ dụng cÆ¡ chế quy định 300 đồng lợi nhuận định mức mà dân không biết bao nhiêu là Ä‘úng thì thà công khai định mức cụ thể trong giá cÆ¡ sở để còn quản lý được. Doanh nghiệp nào có giá nhập khẩu cao, quản lý yếu kém dẫn đến giá vốn vượt quá giá cÆ¡ sở này thì phải chấp nhận thua lá»—, thậm chí phá sản. NhÆ° thế má»›i công khai, minh bạch và giám sát được.

Khống chế hoa hồng cho đại lý

Riêng thù lao, hoa hồng đại lý, Bá»™ Tài chính cho rằng, mức chi hiện nay do các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối tá»± thỏa thuận, dẫn đến tình trạng má»—i doanh nghiệp quy định má»™t mức khác nhau. Có thời Ä‘iểm doanh nghiệp quy định mức thù lao, hoa hồng đại lý cao hÆ¡n cả mức khoán chi phí kinh doanh được Nhà nÆ°á»›c quy định để tranh giành thị phần. Điều này tạo nên sá»± cạnh tranh giữa các đại lý trên cùng má»™t địa bàn, đẩy mức thù lao đại lý lên cao gây khó khăn cho chính bản thân các doanh nghiệp đầu mối, tạo phức tạo, lá»™n xá»™n của thị trường bán lẻ xăng dầu; đồng thời không có má»™t thÆ°á»›c Ä‘o chuẩn má»±c để cÆ¡ quan Nhà nÆ°á»›c so sánh Ä‘ánh giá mức thù lao đại lý hợp lý trong chi phí bán hàng của doanh nghiệp.

PGS. TS. Ngô Trí Long cÅ©ng cho rằng quy định chi phí hoa hồng là cần thiết vì trong thá»±c tế, khi muốn tăng giá, doanh nghiệp đầu mối lại giảm chiết khấu cho đại lý để họ càng bán càng lá»—. Nếu lá»— nặng quá sức chịu Ä‘á»±ng, đại lý tÆ° nhân sẽ “phá rào” bán nhỏ giọt hoặc Ä‘óng cá»­a, gây sức ép tăng giá. Còn khi không muốn giảm giá, doanh nghiệp lại tăng chiết khấu hoa hồng để có lãi ít, không phải giảm giá.

Theo Ä‘ó, về chi phí bán lẻ xăng dầu, Bá»™ Tài chính đề xuất quy định cụ thể chi phí bình quân ở các địa bàn gần cảng nhập khẩu và gần nhà máy chế biến xăng dầu trong nÆ°á»›c của thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối, đối vá»›i xăng, dầu diezen tối Ä‘a là 860 đồng/lít. Đối vá»›i các địa bàn khác, chi phí bán lẻ bình quân bằng 860 đồng/lít cá»™ng tối Ä‘a 2% mức giá bán lẻ xăng, dầu diezen, dầu hỏa ở địa bàn gần cảng nhập khẩu hoặc nhà máy chế biến. Chi phí bán buôn bình quân ở các địa bàn gần cảng nhập khẩu và nhà máy chế biến xăng, dầu trong nÆ°á»›c đối vá»›i dầu mazút tối Ä‘a 500 đồng/kg. Trong Ä‘ó, thù lao dành cho tổng đại lý, đại lý khi giao xăng, dầu diezen, dầu hỏa tại Ä‘iểm bán (Ä‘ã bao gồm thuế VAT) do thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối thỏa thuận vá»›i tổng đại lý, đại lý, nhÆ°ng tối Ä‘a không quá 50% mức chi phí bán lẻ bình quân...

Riêng về Quỹ bình ổn giá, Bá»™ Tài chính đề xuất xem xét trích lập quỹ ngay ở khâu đầu khi nhập khẩu xăng dầu về, hay ở khâu bán ra cuối cùng. Việc quản lý quỹ có thể tập trung ở Kho bạc Nhà nÆ°á»›c thay cho quy định để tại doanh nghiệp hiện nay. Đối vá»›i việc sá»­ dụng quỹ, bá»™ cho rằng cần xây dá»±ng cÆ¡ chế sá»­ dụng thuận lợi trong Ä‘iều kiện quản lý tập trung, bảo đảm có sá»± phản ứng nhanh về chính sách đối vá»›i sá»± biến Ä‘á»™ng của thị trường và không tạo cÆ¡ chế xin - cho, giảm bá»›t thủ tục hành chính…

Nguồn tin: Thời báo ngân hàng