Việc Bá»™ Tài chính quy định thù lao (hay hoa hồng) cho đại lý xăng dầu nhằm khống chế tình trạng đẩy thù lao lên cao gây cạnh tranh không lành mạnh. Tuy nhiên, xác định thù lao thế nào cho phù hợp thì cÆ¡ quan quản lý lại tỏ ra khá lúng túng.

 - Hai lần thông báo, vấp nhiều phản đối

Ngày 28/3/2013, Bá»™ Tài chính Ä‘ã có Thông báo 135/TB-BTC (gọi tắt là Thông báo 135) về việc Ä‘iều chỉnh chi phí kinh doanh định mức xăng dầu,  trong Ä‘ó quy định mức thù lao dành cho má»—i tổng đại lý, đại lý bình quân cả năm tối Ä‘a không vượt quá 50% mức chi phí kinh doanh định mức trong năm tài chính (hiện là 860 đồng/lít các loại xăng dầu, 500 đồng/kg dầu mazut). NhÆ° vậy, thù lao đại lý trung bình trong cả năm tối Ä‘a không vượt quá 430 đồng/lít xăng dầu và 250 đồng/kg cho dầu mazut. Mức thù lao này Ä‘ã bao gồm thuế giá trị gia tăng, chi phí vận chuyển từ cá»­a kho của thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối đến kho của Tổng đại lý, đại lý.

Ngay từ những ngày đầu thá»±c hiện Thông báo 135, hầu hết các DN Ä‘ã kiến nghị gá»­i cho Hiệp há»™i Xăng dầu VN và Bá»™ Tài chính phản đối thông báo này, vì chi phí thá»±c tế của các đại lý cao hÆ¡n mức thù lao theo Thông báo 135 quy định. Nhất là đối vá»›i các đại lý có cá»­a hàng xăng dầu (CHXD) có vị trí xa kho bể của DN đầu mối cung cấp xăng dầu.

Sau 5 tháng thá»±c hiện Thông báo 135, ngày 28/8/2013 Bá»™ Tài chính má»›i có Thông báo 308/TB-BTC (gọi tắt là Thông báo 308) nhằm Ä‘iều chỉnh má»™t số ná»™i dung của Thông báo 135. Theo Ä‘ó, mức thù lao đại lý được phân biệt cho 2 trường hợp:

Đối vá»›i những tổng đại lý, đại lý có cá»­a hàng xăng dầu (CHXD) nằm trong phạm vi 50km tính từ kho của thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối đến kho tổng đại lý, đại lý thì mức thù lao không vượt quá 50% mức chi phí định mức trong năm tài chính, hiện mức này không quá 430 đồng/lít xăng dầu.

Còn đối vá»›i những tổng đại lý, đại lý có CHXD nằm ngoài phạm vi nói trên thì mức thù lao bình quân cả năm được xác định đảm bảo hiệu quả trong sản xuất kinh doanh của tổng đại lý, đại lý.

Tuy nhiên, khi Thông báo có hiệu lá»±c, má»™t lần nữa hàng loạt DN đầu mối kinh doanh, thậm chí cả nhiều tổng đại lý, đại lý cÅ©ng phản đối ná»™i dung của thông báo này.

Phân biệt đối xá»­ giữa các đại lý

Thá»±c tế, sau khi có Thông báo 308, những DN xăng dầu nghiêm chỉnh chấp hành Ä‘iều hành của cÆ¡ quan quản lý thì chịu thiệt thòi vì thù lao thấp hÆ¡n các DN đầu mối khác. Đặc biệt, nhiều DN đầu mối vẫn tìm cách lách luật đẩy thù lao lên cao để tranh giành khách hàng (là các tổng đại lý, đại lý), nhất là đối vá»›i những đại lý có CHXD ngoài phạm vi 50km.

ChÆ°a nói tá»›i việc quy định mức thù lao theo Thông báo 308 có hợp lý hay không, Công ty Xăng dầu khu vá»±c I (Petrolimex Hà Ná»™i) có ý kiến: Quy định này tạo ra sá»± bất bình đẳng trong tổ chức kinh doanh. Trong khi các đại lý nằm ngoài phạm vi 50 km được hưởng thù lao đảm bảo hiệu quả trong sản xuất kinh doanh, không chịu sá»± chi phối về thù lao thì các đại lý nằm trong phạm vi 50km lại chịu chi phối về mức thù lao. Do Ä‘ó quy định này sẽ tạo ra sá»± phân biệt đối xá»­ giữa các tổng đại lý, đại lý khi nằm ở các địa bàn khác nhau.

Hầu hết các DN đầu mối kinh doanh xăng dầu đều cho rằng quy định về thù lao cho đại lý theo Thông báo 308 là không phù hợp, không đủ bù đắp chi phí.

Doanh nghiệp tÆ° nhân Duy Tuấn- má»™t đại lý bán lẻ xăng dầu của Công ty Xăng dầu Bắc Thái- tính toán: CHXD Duy Tuấn cách kho của Công ty Xăng dầu KVI 55 km, các khoản chi phí bao gồm: vận chuyển: 100 đồng/lít; lÆ°Æ¡ng công nhân và quản lý: 200 đồng/lít; chi phí Ä‘iện nÆ°á»›c, Ä‘iện thoại, sá»­a chữa máy móc: 50 đồng/lít; thuế GTGT, thuế TNDN: 50 đồng/lít; thuê mặt bằng: 150 đồng/lít; chi đầu tÆ° vốn, giao dịch ngân hàng: 50 đồng/lít. Tổng chi phí là 600 đồng/lít chÆ°a kể lợi nhuận. NhÆ° vậy chi phí thá»±c tế so vá»›i thù lao quy định là 430 đồng/lít thì DN lá»— 170 đồng/lít.

Ông Đoàn Minh Quang- Tổng giám đốc Công ty TM XNK Thanh Lá»…- phân tích: Mức chi phí kinh doanh định mức tối Ä‘a 860 đồng/lít xăng dầu chỉ có thể đảm bảo cho chi phí quản lý của DN đầu mối nhÆ° hao hụt: 200 đồng/lít; chi phí quản lý và khấu hao: 300 đồng/lít tùy theo từng đặc Ä‘iểm của từng DN; lãi vay ngân hàng: 250 đồng/lít… NhÆ° vậy, thù lao cho đại lý là 430 đồng/lít xăng dầu trong phạm vi 50km quá thấp, chỉ bù đắp chi phí quản lý của tổng đại lý, đại lý bán lẻ xăng dầu, vì thù lao này chÆ°a bao gồm chi phí vận chuyển từ kho của DN đầu mối đến kho tổng đại lý, đại lý.

Theo Quyền Giám đốc Công ty thÆ°Æ¡ng mại Dầu khí Đồng Tháp: đối vá»›i các đại lý trong phạm vi bán kính 50 km thì quy định thù lao tối Ä‘a 430 đồng/lít chỉ hòa vốn mà chÆ°a bao gồm chi phí vận chuyển. Còn đối vá»›i quy định thù lao cho tổng đại lý, đại lý nằm ngoài phạm vi nói trên, nếu để đảm bảo hiệu quả kinh doanh cho các đại lý thì thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối phải xây dá»±ng rất nhiều mức thù lao cho từng đại lý, tùy thuá»™c vào khoảng cá»± ly vận chuyển, Ä‘iều này sẽ gây khó cho công tác quản lý kinh doanh xăng dầu trong Ä‘iều kiện kinh doanh hiện nay, và sẽ không hạn chế được việc đẩy thù lao để tranh giành đại lý.

Đại diện cho Petrolimex, ông Phạm Đức thắng- Phó Tổng giám đốc Petrolimex- Ä‘Æ°a ra kiến nghị: Đối vá»›i đại lý nằm trong phạm vi 50km thù lao phải gồm 2 yếu tố: thứ nhất, chi phí dành cho tổng đại lý, đại lý Ä‘ã có cÆ°á»›c vận chuyển bình quân cả năm tài chính (chÆ°a bao gồm thuế GTGT) tối Ä‘a không vượt quá 50% chi phí kinh doanh định mức quy định từng thời kỳ; thứ hai, lợi nhuận dành cho tổng đại lý, đại lý do bên giao và nhận đại lý thỏa thuận được ghi trong hợp đồng, tối Ä‘a không vượt quá lợi nhuận định mức quy định (hiện là 300 đồng/lít). Nếu tính nhÆ° vậy, thù lao dành cho đại lý có CHXD trong phạm vi 50km tối Ä‘a khoảng 730 đồng/lít, và mức thù lao này chÆ°a bao gồm thuế.

Khống chế thù lao đại lý- nên hay không?

Đề xuất quan Ä‘iểm về việc quy định thù lao cho đại lý, ông Đặng Vinh Sang- Tổng giám đốc Công ty Dầu khí thành phố Hồ Chí Minh (Saigon Petro) kiến nghị: Trong cÆ¡ chế kinh doanh xăng dầu hÆ°á»›ng tá»›i cÆ¡ chế thị trường nhÆ° hiện nay, nếu cần kiểm soát mức thù lao cho đại lý thì nên thá»±c hiện dÆ°á»›i hình thức quy định tổng chi phí kinh doanh định mức và lợi nhuận định mức khi xác định giá cÆ¡ sở má»™t cách công khai, minh bạch, rõ ràng cho thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối. Trường hợp thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối nào chi thù lao vượt khả năng quản lý (quản lý DN, hao hụt, cạnh tranh thù lao…) sẽ phải chịu lá»—, Ä‘ó má»›i là việc thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối tá»± chịu trách nhiệm về hiệu quả sản xuất kinh doanh của Ä‘Æ¡n vị mình, đồng thời cÅ©ng hợp lý theo cÆ¡ chế thị trường.

Ông Sang cÅ©ng cho rằng, không nên gọi là “lợi nhuận định mức” mà thay tên gọi khác, ví dụ nhÆ° “chi phí sá»­ dụng vốn”.

Tại cuá»™c họp Tổ thị trường trong nÆ°á»›c má»›i Ä‘ây, ông Phan Thế Ruệ- Chủ tịch Hiệp há»™i Xăng dầu VN- nhận xét: Thông báo 308 và Thông báo 135 của Bá»™ Tài chính quy định mức trích thù lao đại lý cố định cho DN là không phù hợp vá»›i Điều 8, Thông tÆ° 36/2009/TT-BCT ban hành ngày 14/12/2009 của Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng về Quy chế đại lý kinh doanh xăng dầu. Theo Điều 8, Thông tÆ° 36, thù lao đại lý do các bên thỏa thuận và được ghi trong hợp đồng đại lý.

Vì thế, Hiệp há»™i đề nghị Bá»™ Tài chính xem xét lại mức thù lao Ä‘ã quy định tại Thông báo 308 cho phù hợp vá»›i thá»±c tế kinh doanh xăng dầu của DN, đồng thời xem xét tính hợp pháp của các ná»™i dung tại Thông báo 308 và Thông báo 135 để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các đại lý xăng dầu.

Nguồn tin: Baocongthuong