Từ cuối tháng 12/2009, các doanh nghiệp (DN) kinh doanh xăng dầu được trao quyền chủ Ä‘á»™ng hoàn toàn trong việc Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu. Qua 3 tháng, các DN xăng dầu liên tục Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu, má»—i tháng 1 - 2 lần. Lo ngại tăng giá xăng dầu sẽ gây áp lá»±c lên lạm phát, Bá»™ Tài chính Ä‘ã có hai văn bản hành chính về Ä‘iều hành giá xăng dầu. Vá»›i chỉ đạo của Bá»™ Tài chính, Ä‘iều hành giá xăng theo cÆ¡ chế thị trường phải tạm dừng. Thay vào Ä‘ó là Ä‘iều hành theo mệnh lệnh hành chính.

Trong khoảng 3 tháng được trao quyền tá»± quyết giá xăng dầu, các DN Ä‘ã liên tục Ä‘iều chỉnh tăng giá. Chỉ riêng Petrolimex Ä‘ã có 5 lần Ä‘iều chỉnh giá, trong Ä‘ó có 4 đợt tăng. TrÆ°á»›c thá»±c tế tăng giảm giá xăng dầu liên tục, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng cho rằng, cách Ä‘iều hành, chọn thời Ä‘iểm tăng giá của DN là chÆ°a hợp lý.

Tuy nhiên, từ phía DN, ông Bùi Ngọc Bảo - Tổng Giám đốc Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam cho biết, tăng giá là do giá quốc tế tăng, hoặc yếu tố tác Ä‘á»™ng tá»›i giá thành tăng. Chúng tôi Ä‘iều chỉnh giá hoàn toàn tuân thủ Ä‘úng theo Nghị định 84/ND - CP về kinh doanh xăng dầu của Chính phủ.

Còn theo bà Nguyá»…n Thanh HÆ°Æ¡ng - Phó Cục trưởng Cục quản lý giá - Bá»™ Tài chính, thời gian qua, mặt hàng xăng, chỉ Ä‘iều chỉnh 3 lần, do nhiều yếu tố đầu vào tăng, giá quốc tế tăng... Các cÆ¡ quan quản lý giám sát Ä‘ã tính toán kỹ và chấp thuận tăng giá vì sá»± Ä‘iều chỉnh là hợp lý.

Ông Nguyá»…n Cẩm Tú - Thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng cÅ©ng cho rằng, theo quy định, nhà nÆ°á»›c giám sát DN, nếu DN làm sai sẽ có xá»­ lý, kể cả xá»­ phạt. NhÆ°ng đến giờ này Nhà nÆ°á»›c chÆ°a xá»­ lý vì DN chÆ°a vi phạm.

Cả DN và nhà quản lý đều cho những biến Ä‘á»™ng về Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu vừa qua không phạm luật. Tuy nhiên, việc tăng giá liên tục chỉ có lợi cho má»—i DN xăng dầu còn người tiêu dùng và DN sá»­ dụng xăng dầu làm đầu vào cho sản xuất kinh doanh đều gặp bất lợi do chi phí tăng liên tục, không ổn định khiến sản xuất kinh doanh gặp khó khăn. Điều hành kinh tế vÄ© mô cÅ©ng gặp khó khăn.

Chuyên gia kinh tế, Tiến sỹ Lê Đăng Doanh cho rằng, cách Ä‘iều chỉnh giá nhÆ° thế là quá dồn dập và không hợp lý. Giá cả nên được tính trong má»™t chu kỳ dài hạn, không thể cứ giá nÆ°á»›c ngoài tăng thì trong nÆ°á»›c tăng theo liền. DN Ä‘ã quá lạm dụng quyền định giá của mình.

TrÆ°á»›c thá»±c tế giá xăng dầu tăng liên tục, gây sức ép lên lạm phát, Bá»™ Tài chính ngày 10/3 Ä‘ã buá»™c phải có văn bản yêu cầu, từ nay đến hết tháng 6/2010, DN cần giãn thời gian giữa các lần Ä‘iều chỉnh. Trường hợp nếu việc thá»±c hiện kéo dài thời gian giữa 2 lần Ä‘iều chỉnh tăng giá xăng dầu làm ảnh hưởng đến hoạt Ä‘á»™ng sản xuất kinh doanh của DN thì báo cáo liên Bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng để thá»±c hiện các biện pháp bình ổn giá.

Tiếp đến, ngày 22/3, Bá»™ Tài chính lại yêu cầu, trÆ°á»›c mắt các DN kinh doanh xăng dầu đầu mối chÆ°a Ä‘iều chỉnh tăng giá bán lẻ mặt hàng xăng dầu.

NhÆ° vậy, vá»›i các văn bản hành chính trên Ä‘ây, Bá»™ Tài chính Ä‘ã phần nào thừa nhận, việc tăng giá xăng dầu liên tục vừa qua Ä‘ã ảnh hưởng lá»›n đến đời sống, sản xuất kinh doanh và cả nền kinh tế.

HÆ¡n thế, theo các chỉ đạo này, cÆ¡ chế DN định giá xăng dầu theo thị trường Ä‘ã tạm thời gác lại, thay vào Ä‘ó là các mệnh lệnh hành chính.

Bá»™ Tài chính cho biết, các văn bản này được thá»±c hiện theo các quy định của Nghị định số 84/2009/NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu, và ý kiến chỉ đạo của Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ về thá»±c hiện các biện pháp kiềm chế lạm phát trong năm 2010.

Theo ông Nguyá»…n Cẩm Tú, Thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng, định giá xăng dầu theo thị trường, DN có má»™t phần quyền quyết định giá xăng dầu. Nói rằng nhà nÆ°á»›c trao quyền quyết định giá xăng dầu cho DN là hoàn toàn chÆ°a chính xác. Trong Nghị định 84 quy định giá xăng dầu được quyết định theo giá thị trường có sá»± quản lý của nhà nÆ°á»›c. Sá»± quản lý của nhà nÆ°á»›c được thể hiện ở nhiều hình thức khác nhau, trong Ä‘ó có quy định nguyên tắc, thời Ä‘iểm, mức Ä‘á»™, phÆ°Æ¡ng pháp thay đổi giá... Bởi vậy, DN chỉ được quyền quyết định giá trong má»™t phạm vi nhất định. Văn bản Bá»™ Tài chính vận dụng Ä‘úng quy tắc khi giá thị trường có thể tác Ä‘á»™ng tá»›i các chỉ tiêu kinh tế - xã há»™i, Chính phủ có quyền Ä‘iều tiết việc tăng giảm giá của DN.

Ông Nguyá»…n Cẩm Tú cÅ©ng giải thích thêm, trong nền kinh tế thị trường thì thị trường quyết định giá, DN có cuyền thay đổi giá theo tín hiệu thị trường. Tất nhiên, trong nền kinh tế thị trường định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a thì không thể bỏ qua sá»± Ä‘iều tiết của nhà nÆ°á»›c.

Nói nhÆ° trên, việc giao quyền cho DN hay nhà nÆ°á»›c tạm thời thu về đều có cÆ¡ sở được quy định trong các văn bản pháp lý.

Chỉ có Ä‘iều, qua bao nhiêu năm, việc quản lý xăng dầu vẫn còn rất lúng túng, các cÆ¡ chế quản lý xây dá»±ng rồi lại sá»­a đổi, áp dụng rồi lại tạm dừng. Cái nào cÅ©ng có lý duy chỉ có người tiêu dùng, DN và cả nền kinh tế chịu thiệt khi liên tiếp chịu tác Ä‘á»™ng của việc tăng giá.

(Toquoc)