Dù doanh nghiệp (DN) và các bá»™ chủ quản luôn khẳng định Ä‘iá»u hành giá xăng dầu khách quan, minh bạch, nhÆ°ng ngÆ°á»i tiêu dùng vẫn nghi ngại trÆ°á»›c tình trạng tăng liên tục, giảm nhá» giá»t.
Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng toàn quyá»n Ä‘iá»u hành giá xăng dầu, khác nào “vừa Ä‘á bóng vừa thổi còi”?. Ảnh: Hồng VÄ©nh
“Bình má»›i rượu cÅ©”
Sau hÆ¡n 16 tháng vá»›i nhiá»u lần sá»a chữa, Nghị định 84 (sá»a đổi)vá» kinh doanh xăng dầu đến nay vẫn chÆ°a ra Ä‘á»i. Nguyên nhân sâu xa do cÆ¡ chế Ä‘iá»u hành giá còn nhiá»u Ä‘iểm chÆ°a được thống nhất. Lãnh đạo Vụ Thị trÆ°á»ng Trong nÆ°á»›c (Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng) cho biết, Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản truyá»n đạt ý kiến của Phó Thủ tÆ°á»›ng Hoàng Trung Hải yêu cầu Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng tiếp tục chỉnh sá»a dá»± thảo Nghị định thay thế Nghị định 84 vá» kinh doanh xăng dầu.
Theo vị lãnh đạo này, Ä‘iểm má»›i Ä‘áng chú ý trong lần sá»a đổi này là chuyển quyá»n chủ trì Ä‘iá»u hành giá bán lẻ xăng dầu từ Bá»™ Tài chính sang Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng. “Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng tá»›i Ä‘ây sẽ là đầu mối duy nhất Ä‘iá»u hành giá xăng dầu”, vị này khẳng định.
TrÆ°á»›c thông tin trên, má»™t số chuyên gia cho rằng, giá không tách khá»i hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh, hoạt Ä‘á»™ng thị trÆ°á»ng. Do váºy, việc giao quyá»n cho Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng chủ trì Ä‘iá»u hành giá xăng dầu có Æ°u Ä‘iểm là trách nhiệm quy vá» má»™t mối cho cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c duy nhất quản lý, thay vì liên Bá»™ Tài chính-Công ThÆ°Æ¡ng. Cách làm này được kỳ vá»ng sẽ không còn cảnh Ä‘ùn đẩy trách nhiệm khi có vấn Ä‘á» trong Ä‘iá»u hành giá mặt hàng nhạy cảm này.
“Vá» cách thức Ä‘iá»u hành giá xăng dầu còn lúng túng nhÆ° hiện nay, nếu sá»a đổi mà không tuân thủ theo Ä‘úng thể chế xác định giá vá»›i các loại thị trÆ°á»ng trong cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng, sẽ không bao giá» tháo gỡ được những tồn tại vÆ°á»›ng mắc; chÆ°a tạo được sá»± đồng thuáºn của xã há»™i”.
PGS.TS Ngô Trí Long
Theo PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Nghiên cứu giá cả, việc trao quyá»n Ä‘iá»u hành giá xăng dầu sang Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng khiến dÆ° luáºn lo ngại vá» tính khách quan, minh bạch. Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan lÆ°u ý: Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ang chịu trách nhiệm vá» xuất nháºp khẩu xăng dầu, quản lý hệ thống phân phối và hầu hết doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối. Nay lại thêm quyá»n Ä‘iá»u hành giá khiến dÆ° luáºn quan ngại Bá»™ này sẽ “vừa Ä‘á bóng vừa thổi còi”.
Theo thông tin má»›i nhất, hiện Bá»™ Tài chính và Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ang tiếp tục hoàn thiện dá»± thảo Nghị định 84 (sá»a đổi) theo hÆ°á»›ng hạ biên Ä‘á»™ Ä‘iá»u chỉnh giá bán lẻ xăng dầu cho phù hợp vá»›i khả năng chấp nháºn của ná»n kinh tế nÆ°á»›c ta hiện nay, gồm 3 mức: 2%; trên 2% đến 7%, trên 7%. Vá» chu kỳ tính giá cÆ¡ sở, thá»±c hiện theo phÆ°Æ¡ng án: Giá cÆ¡ sở được tính bình quân 15 ngày đầu của chu kỳ dá»± trữ xăng dầu bắt buá»™c. Äối vá»›i Quỹ bình ổn Giá xăng dầu, việc trích láºp quỹ thá»±c hiện theo nguyên tắc thÆ°á»ng xuyên, liên tục nhằm tạo nguồn lá»±c để bình ổn.
Theo PGS.TS Ngô Trí Long, dù Ä‘ã qua nhiá»u lần sá»a đổi, cÅ©ng nhÆ° ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tÆ°á»›ng, nhÆ°ng vá» cÆ¡ bản; bản chất cách Ä‘iá»u hành giá xăng dầu so vá»›i Nghị định 84 Ä‘ang hiện hành là không thay đổi; chỉ thay đổi biên Ä‘á»™ của 3 mức, thay đổi chu kỳ, tần suất Ä‘iá»u chỉnh giá. “Nói má»™t cách hình tượng, vẫn bình má»›i, rượu cÅ©”, ông Long nói.
DN Ä‘á»™c quyá»n sẽ được định giá?
VỠđịnh giá xăng dầu, theo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tÆ°á»›ng, không giao toàn quyá»n cho DN định giá. Vá» cÆ¡ chế định giá vẫn theo 3 mức (biên Ä‘á»™ có thấp hÆ¡n trÆ°á»›c). Cụ thể: DN xăng dầu có quyá»n tá»± định giá (tăng, giảm vá»›i biên Ä‘á»™ 2%); còn vá»›i các biên Ä‘á»™ cụ thể trên 2% - 7%, nhà nÆ°á»›c cùng tham gia vá»›i DN; trên 7%, nhà nÆ°á»›c toàn quyá»n.
Bình luáºn vá» cÆ¡ chế định giá trên, TS. Nguyá»…n Thùy DÆ°Æ¡ng (Hiệp há»™i Xăng dầu Việt Nam) cho rằng, quyết định chia nhá» biên Ä‘á»™ khung là hợp lý. Bởi vì, việc tăng giảm giá bán lẻ xăng dầu trong biên Ä‘á»™ khung nhá» sẽ góp phần đảm bảo an sinh xã há»™i, không tạo ra những cú sốc trong má»—i lần tăng giảm giá xăng dầu.
Theo PGS.TS Ngô Trí Long, hiện thị trÆ°á»ng xăng dầu ở nÆ°á»›c ta tuy không phải là thị trÆ°á»ng Ä‘á»™c quyá»n, nhÆ°ng chÆ°a có thị trÆ°á»ng cạnh tranh thá»±c sá»±; còn có DN giữ vị trí thống lÄ©nh thị trÆ°á»ng (thá»±c chất là Ä‘á»™c quyá»n nhóm). Sá»± cạnh tranh còn rất yếu, bởi hiện trên thị trÆ°á»ng kinh doanh xăng dầu nÆ°á»›c ta có 21 đầu mối, nhÆ°ng Táºp Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) vẫn chiếm khoảng gần 50% thị phần. Giá cÆ¡ sở để tính giá bán lẻ xăng dầu, được tính từ Petrolimex. Do Ä‘ó, theo ông Long, đối vá»›i loại thị trÆ°á»ng này, không thể để cho DN tá»± định giá.
Chuyên gia kinh tế Lê Äăng Doanh cho biết, nếu còn tình trạng có DN giữ vị trí thống lÄ©nh thị trÆ°á»ng, nhà nÆ°á»›c phải là ngÆ°á»i quyết giá. Theo Ä‘ó, chỉ có nhà nÆ°á»›c má»›i đảm bảo được nguyên tắc hài hòa lợi ích giữa DN và ngÆ°á»i tiêu dùng.
Nguồn tin: Tienphong
