Loạn số tiền trích Quỹ bình ổn xăng dầu

Theo báo cáo kiểm toán, trong hai năm 2009-2010, 10 doanh nghiệp sẽ phải trích lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu theo quy định hÆ¡n 5.554 tỳ đồng.

Tuy nhiên, số tiền Ä‘ã trích thá»±c tế của các doanh nghiệp và số tiền phải trích về Quỹ theo quy định lại có nhiều sai lệch. Chẳng hạn, năm 2009, số tiền phải trích cho Quỹ bình ổn do Kiểm toán Nhà nÆ°á»›c xác định chỉ là 970,908 tá»· đồng thì 10 doanh nghiệp lại trích lập về Quỹ tá»›i hÆ¡n 1.006 tá»· đồng, thừa tá»›i gần 36 tá»· đồng.

Tuy nhiên, má»—i doanh nghiệp lại trích thừa thiếu khác nhau. Trong năm 2009, Petrolimex trích thiếu 108 triệu đồng, Petec trích thiếu 14,2 triệu đồng, PMT trích thiếu tá»›i hÆ¡n 10 tá»· đồng.

Trong khi Ä‘ó, SaigonPetro lại trích thừa tá»›i 8 tá»· đồng và Mekông Petro trích thừa tá»›i hÆ¡n 52 tá»· đồng.

Sang năm 2010, các doanh nghiệp lại trích thiếu về Quỹ bình ổn giá xăng dầu tá»›i hÆ¡n 22 tá»· đồng. Trong khi số tiền phải trích là 4.583,753 tá»· đồng thì 10 doanh nghiệp đầu mối lại chỉ trích 4.561,559 tá»· đồng.

CÅ©ng tình trạng thừa thiếu lá»™n xá»™n nhÆ° năm 2009, có tá»›i 3 doanh nghiệp trích thiếu và 2 doanh nghiệp trích thừa. Ví dụ nhÆ° Petrolimex, tiếp tục lại trích thiếu Quỹ bình ổn xăng dầu tá»›i 27 tá»· đồng, PVOil trích thiếu gần 4 tá»· đồng, công ty TNHH Má»™t thành viên xăng dầu Hàng không trích thiếu 83 triệu đồng.

Hai doanh nghiêp trích lập Quỹ thừa so vá»›i mức quy định là Petec, thừa 10,32 tá»· đồng và PMT thừa gần 2 tá»· đồng.

QÅ©y bình ổn giá xăng dầu vẫn gây nhiều tranh cãi (ảnh: Theo Chinhphu.vn)

Điều Ä‘áng nói là, số tiền Quỹ bình ổn trên là tiền Ä‘óng góp thêm của người tiêu dùng khi mua xăng dầu và theo quy định, phải đặt tại doanh nghiệp. Việc trích lập Quỹ còn tình trạng má»—i nÆ¡i má»™t kiểu Ä‘ã cho thấy, cÆ¡ chế Quỹ bình ổn xăng dầu tiềm ẩn nhiều rủi ro minh bạch.

Trống Ä‘ánh xuôi, kèn thổi ngược

Lá»—i cho việc loạn số liệu trên lại không phải do doanh nghiệp làm ăn gian dối mà do Liên bá»™ Tài chính- Công ThÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng dẫn cÅ©ng "lá»™n xá»™n".

CÆ¡ quan Kiểm toán Nhà nÆ°á»›c cho rằng, do năm 2009, các văn bản hÆ°á»›ng dẫn trích lập và sá»­ dụng Quỹ bình ổn giá của Tổ Giám sát Liên Bá»™ không rõ ràng, không cụ thể làm cho các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu hiểu không Ä‘úng tinh thần văn bản. Kết quả là các doanh nghiệp trích sai, thá»±c hiện chÆ°a Ä‘úng, chÆ°a đầy đủ.

Tá»›i ngày 15/12/2009, thời Ä‘iểm Nghị định 84 về cÆ¡ chế kinh doanh xăng dầu má»›i có hiệu lá»±c, Tổ giám sát lại có liên tiếp hai công văn yêu cầu các doanh nghiệp trích Quỹ nhÆ° Thông tÆ° 234 ban hành ngày 9/12/2009 qui định. Vá»›i hai công văn sau này, các doanh nghiệp dù bị lá»— cÅ©ng vẫn phải trích Quỹ bình ổn.

Liên quan trá»±c tiếp tá»›i Thông tÆ° trên, cÆ¡ quan Kiểm toán cho hay, văn bản này chỉ không cho phép trích và sá»­ dụng Quỹ đối vá»›i các mặt hàng xăng dầu là nguyên liệu đầu vào để sàn xuất xăng dầu thành phẩm, chứ không phải là "miá»…n" cho lượng xăng dầu thành phẩm bán cho các doanh nghiệp sản xuất. Má»™t số doanh nghiệp Ä‘ã hiểu nhầm nhÆ° vậy nên trích thiếu.

Sá»± chỉ đạo không rõ ràng khiến cho các doanh nghiệp lúng túng khi thá»±c hiện và rÆ¡i vào tình trạng "trống Ä‘ánh xuôi, kèn thổi ngược".

Lá»— vẫn trích Quỹ: vô ý nghÄ©a

Tuy nhiên, Ä‘iểm bức xúc nhất là ngay cả ý nghÄ©a của việc thành lập Quỹ Ä‘ã gây tranh cãi nhiều trong cả giá»›i doanh nghiệp và chuyên gia kinh tế. Điều Ä‘áng nói là ở báo cáo kiểm toán chuyên đề này, các Ä‘ánh giá Ä‘Æ°a ra dường nhÆ° rất "ủng há»™" doanh nghiệp.

Kiểm toán Nhà nÆ°á»›c cÅ©ng Ä‘ã cho rằng, chính cÆ¡ chế trích lập Quỹ không phụ thuá»™c vào kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, kể cả lá»— cÅ©ng phải trích lập Quỹ Ä‘ã chứa Ä‘á»±ng nhiều Ä‘iểm bất hợp lý. Khi bị lá»—, doanh nghiệp phải trích lập Quỹ thì đồng nghÄ©a phải lấy vốn của mình để "bù" cho Quỹ. Điều này sẽ làm tăng chi phí, làm tăng giá cÆ¡ sở, dẫn tá»›i việc trích lập Quỹ bình ổn giá không có ý nghÄ©a.

Nói cách khác, Quỹ bình ổn giá được xác lập trên nền tảng không có thá»±c vì giá bán Ä‘ã thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở thì không thể có Quỹ. CÆ¡ chế Quỹ hiện cÅ©ng dá»… phát sinh rủi ro, không tách được số lãi do số dÆ° Quỹ bình ổn giá khi chÆ°a sá»­ dụng mang lại.

TrÆ°á»›c Ä‘ó, đại diện của Petrolimex Ä‘ã từng gọi, Ä‘ây là quỹ ảo, quỹ gió chính vì quy định "lá»— mà vẫn trích Quỹ" này.

Ông Bùi Ngọc Bảo, Tổng Giám đốc Petrolimex cho rằng: "Đã gọi là quỹ thì phải có quy mô Quỹ chứ không trích bất tận được. Chúng tôi Ä‘ã đề xuất nhiều lần việc này, nên trích bằng 0,5% doanh thu của doanh nghiệp, tức là doanh nghiệp tá»± bỏ ra, nhÆ°ng vẫn không được chấp nhận."

"Còn  nếu nói Ä‘ây là quỹ là của dân thì chúng tôi đề nghị quỹ này ná»™p lên Ä‘âu Ä‘ó, lên Nhà nÆ°á»›c", ông Bảo nói.

Ông VÆ°Æ¡ng Đình Dung, Tổng giám đốc công ty xăng dầu Quân Ä‘á»™i thẳng thắn cho rằng, không cần thiết có Quỹ bình ổn giá. Vì theo ông, xăng dầu cứ vận hành theo cÆ¡ chế thị trường Ä‘ã, đến khi nào giá xăng dầu tiếp cận thị trường rồi hãy tính Quỹ.

Khi khá nhiều doanh nghiệp không mặn mà vá»›i chuyện lập Quỹ, các chuyên gia kinh tế cÅ©ng Ä‘ã chỉ ra sá»± thiếu minh bạch trong cÆ¡ chế Quỹ hiện nay. Theo TS Nguyá»…n Minh Phong, việc trích lập Quỹ hiện nay là tính theo sản lượng. Vá»›i cÆ¡ chế chÆ°a minh bạch, các DN hoàn toàn có thể báo lá»—, đề nghị xả Quỹ hoặc sá»­a sai sản lượng tiêu thụ thá»±c tế để tăng nguồn xả Quỹ.

Bá»™ Tài chính khẳng định giá trị thiết thá»±c cùa Quỹ

TrÆ°á»›c nhiều ý kiến băn khoăn về ý nghÄ©a của Quỹ, ông Nguyá»…n Tiến Thỏa, Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bá»™ Tài chính cho biết: trên thá»±c tế, Quỹ bình ổn giá Ä‘ã có từ năm 1993. NhÆ°ng khi Ä‘ó là quỹ chung cho các mặt hàng thiết yếu, thu từ chênh lệch giá xuất khẩu để thá»±c hiện bình ổn giá.

Theo ông Thỏa, từ năm 2010 đến nay, không có Quỹ, giá xăng dầu trong nÆ°á»›c sẽ phải tăng cao hÆ¡n thá»±c tế Ä‘ã làm và sẽ có tần suất dày hÆ¡n. Giá xăng dầu sẽ không thể ổn định trong 5 tháng từ tháng 10/2010 đến tháng 2/2011. Và nếu vậy, giờ không biết được chỉ số CPI sẽ nhÆ° thế nào?

Khoảng thời gian này, thay vì phải Ä‘iều chỉnh 4 lần, má»—i lần từ 500-700 đồng/lít, kg tùy loại nhÆ°ng vì có quỹ nên giá xăng dầu Ä‘ã không bị "tăng". Nếu không có việc xả quỹ bình ổn thì giá xăng dầu sẽ phải Ä‘iều chỉnh 1.400 -2.300 đồng/lít, sẽ Ä‘Æ°a mức giá tăng lên tá»›i 3.510-5.850 đồng/lít chứ không phải mức chỉ tăng từ 2.110 - 3.550 đồng/lít, kg. Nếu vậy, sẽ làm tăng CPI từ 0,33- 0,94%, làm tăng giá thành sản xuất hải sản 10,9%- 11%, thép 3%, vận tải 6%.

"Do Ä‘ó, việc lập và sá»­ dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu vẫn là cần thiết", ông Nguyá»…n Tiến Thỏa nhấn mạnh.