Hàng loạt các vụ xăng “rởm” pha nÆ°á»›c hay sá»­ dụng tạp chất phụ gia bừa bãi bị phát hiện Ä‘ang ảnh hưởng đến chất lượng xăng dầu và sá»± an toàn của Ä‘á»™ng cÆ¡ khiến nhiều người dân lo ngại má»—i khi ra đường.

Theo các chuyên gia khoa học, pha phụ gia vào xăng dầu là Ä‘iều cần thiết nhÆ°ng Ä‘iều này có ảnh hưởng lá»›n đến chất lượng. Tuy nhiên, các tạp chất phụ gia pha vào xăng dầu có rẻ hÆ¡n xăng không và xác định chất nào pha vào để tạo xăng "rởm" vẫn là câu hỏi Ä‘ang được Ä‘Æ°a ra bàn luận.

Bên cạnh Ä‘ó, chất lượng xăng dầu ở khâu trung gian bán lẻ hiện Ä‘ang kiểm soát vô cùng lỏng lẻo và bị bỏ ngỏ.

Thông tin trên được Ä‘Æ°a ra trong há»™i thảo khoa học Loại bỏ xăng dầu lẫn tạp chất vì sá»± an toàn của Ä‘á»™ng cÆ¡ được tổ chức tại Hà Ná»™i vào sáng nay (25/4).

Cần xác định chất tạo xăng “rởm”

Theo ông Hoàng Mạnh Hùng, Giám đốc Trung tâm TÆ° vấn, Giám định dân sá»± (VUSTA), xăng dầu rởm là do các nhiên liệu khi được pha trá»™n không đảm bảo các thành phần theo nhÆ° tiêu chuẩn Ä‘ã quy định vá»›i mục Ä‘ích kiếm lợi nhuận và chủ yếu do người có kiến thức chuyên môn thấp thá»±c hiện.

Ông Hùng cho biết: “Chúng ta biết tá»›i có 3 loại phụ gia có thể pha vào xăng là ethanol, acetone và methanol, đều là phụ gia chứa hợp chất gốc oxy. Khi các tạp chất pha vào xăng dầu sẽ ảnh hưởng đến chất lượng xăng dầu nhÆ°: Nhiệt Ä‘á»™ bay hÆ¡i, sá»­ dụng Ä‘á»™ng cÆ¡ sẽ có nhiều thay đổi...”

Ông Hùng nhận định, các chất phụ gia trên thá»±c tế được pha vào xăng nhÆ°ng ở tá»· lệ rất nhỏ, chỉ khoảng 1-2%. Vá»›i tá»· lệ nhỏ này, các phụ gia sẽ không làm biến chất xăng dầu và làm ảnh hưởng tá»›i các Ä‘á»™ng cÆ¡, chi tiết máy móc. Mục Ä‘ích người ta pha phụ gia này vào là để làm tăng trị số ốc tan trong xăng lên.

Tuy nhiên, theo ông Hùng, các doanh nghiệp vì lợi nhuận nên khi pha chế vá»›i hàm lượng lá»›n, lên tá»›i 10-15% thì các phụ gia sẽ gây tác hại khác. Khi Ä‘Æ°a acetone hay methanol vào trong xăng sẽ làm tăng hợp chất chÆ°a gốc oxy trong xăng, làm quá trình cháy tốt hÆ¡n. NhÆ°ng ở lượng lá»›n, các phụ gia sẽ làm thay đổi thành phần bay hÆ¡i ở nhiệt Ä‘á»™ bình thường, làm thay đổi cân bằng về hÆ¡i, áp suất hÆ¡i trong Ä‘á»™ng cÆ¡ cÅ©ng bị thay đổi theo. Do Ä‘ó, pha nhiều quá thì ảnh hưởng chất lượng nhiên liệu mặc dù kiểm tra, trị số ốc tan tăng.

Đồng tình quan Ä‘iểm Ä‘ó, đại diện trường Đại học Bách Khoa cho rằng, xăng không phải là chất thuần khiết mà là há»—n hợp. Những chất nào pha vào là tạp chất thì cần phải xác định rõ vá»›i tá»· lệ bao nhiêu phần trăm.
 
“Nhiều tạp chất được pha vào xăng và được các cá»­a hàng bán tá»›i người tiêu dùng. Tuy nhiên, tỉ lệ pha trá»™n các tạp chất là bao nhiêu? pha những dung môi gì vào xăng để tạo xăng "rởm”? có tác hại gì? giá thành của những há»—n hợp này có rẻ hÆ¡n xăng?,” đại diện trường Bách Khoa đặt ra má»™t loạt câu hỏi.

Theo ông Đinh Ngọc Ân, Trưởng khoa CÆ¡ khí Động lá»±c, trưởng bá»™ môn Công nghệ ôtô, trường Đại học SÆ° phạm Kỹ thuật HÆ°ng Yên, nÆ°á»›c được pha trá»™n cùng vá»›i tạp chất khác sẽ làm thể tích xăng tăng lên nên cá»­a hàng có thể hút thêm được lượng xăng từ téc, bồn... và Ä‘em lại lợi ích không nhỏ.

“Bên cạnh Ä‘ó, giá thành acetone, methanol chỉ rẻ bằng 1 ná»­a giá xăng. Việc mua các phụ gia này cÅ©ng rất dá»…. Vì vậy, việc trá»™n các tạp chất hoàn toàn nằm trong tay doanh nghiệp,” ông Ân nhấn mạnh.

Phải kiểm soát từ “chuá»—i” đại lý

Thừa nhận việc phải chịu trách nhiệm tá»›i cùng về chất lượng xăng dầu bán cho người tiêu dùng nhÆ°ng các doanh nghiệp đầu mối đều than thở, vô cùng khó kiểm soát khâu vận chuyển, chế tài xá»­ lý chÆ°a cụ thể, rõ ràng.

Theo ông Kiên, về cÆ¡ bản, chất lượng xăng dầu vẫn được Nhà nÆ°á»›c quản lý, ở má»™t mức Ä‘á»™ nào Ä‘ó thì mặt hàng này được kiểm soát khá tốt vá»›i nhiều mặt hàng khác. Xăng dầu nằm trong hệ thống của doanh nghiệp nhập khẩu nhÆ° kho, tàu bè thì quản lý rất tốt, không phát hiện vi phạm. Khâu quản lý chất lượng xăng tại các doanh nghiệp đầu mối có thể hoàn toàn yên tâm. Ở các bồn chứa của doanh nghiệp đầu mối, doanh nghiệp kiểm tra thường xuyên, có mẫu lÆ°u, ghi rõ ngày giờ và có phòng thí nghiệm để kiểm tra các mẫu hàng.

“Việc gian lận trong chất lượng xăng dầu có thể xuất phát ở khâu vận chuyển từ kho của các doanh nghiệp đầu mối đến các tổng đại lý, đại lý,” ông Kiên nhận định.

Dẫn chứng cho vấn đề này, ông Kiên cho biết thêm, hiện nay cả nÆ°á»›c có khoảng 13.000 cá»­a hàng xăng dầu, trong Ä‘ó các cá»­a hàng trong hệ thống của các doanh nghiệp đầu mối chỉ trên 3.000 (chiếm 25-30%), còn lại là cá»­a hàng đại lý, tổng đại lý chiếm khoảng 75%.

Theo Ä‘ánh giá của ông Kiên, hệ thống đại lý hiện chÆ°a vận hành Ä‘úng Nghị định 84 bởi Nghị định quy định má»—i đại lý, tổng đại lý chỉ được ký hợp đồng vá»›i má»™t đầu mối nhÆ°ng hiện nay, khi vận hành họ vẫn tìm cách ký vá»›i nhiều Ä‘Æ¡n vị và không thể kiểm soát. NhÆ° vậy, xăng dầu nằm trong kho thì không thể phân định được của đầu mối nào kém chất lượng để xá»­ lý. Bên cạnh Ä‘ó, nếu phát hiện cÅ©ng chÆ°a có chế tài xá»­ lý.

“Đại lý có thể lách dÆ°á»›i nhiều hình thức nhÆ° má»™t chủ lập ra nhiều công ty để ký hợp đồng vá»›i các doanh nghiệp khác nhau, rồi gom lại đổ chung vào vá»›i nhau. Vì vậy, việc kiểm soát chất lượng xăng dầu phải tiến hành từ kiểm soát hoạt Ä‘á»™ng của hệ thống đại lý,” ông Kiên khẳng định./.