Sau 5 lần giảm giá liên tiếp, tổng cá»™ng 3.200 đồng má»—i lít, giá xăng bất ngờ tăng trở lại 400 đồng ngày 20/7 vừa qua. Đây cÅ©ng là lần đầu tiên cÆ¡ quan quản lý trả lại quyền định giá cho doanh nghiệp, theo Ä‘úng quy định tại Nghị định 84. Theo Ä‘ó, khi chênh lệch giữa giá cÆ¡ sở (giá xăng dầu nhập khẩu sau khi tính chi phí) bình quân 30 ngày và giá bán nằm trong khoảng 7% thì doanh nghiệp có quyền tá»± Ä‘iều chỉnh tÆ°Æ¡ng ứng. Điều kiện Ä‘i kèm là phải thá»±c hiện đăng ký giá để cÆ¡ quan quản lý giám sát.

Chuyên gia cho rằng giá xăng dầu khó theo thị trường má»™t khi vẫn còn Ä‘á»™c quyền. Ảnh: Hoàng Hà

2 ngày trÆ°á»›c đợt Ä‘iều chỉnh, má»™t Ä‘Æ¡n vị kinh doanh xăng dầu đầu mối tại TP HCM Ä‘ã có văn bản gá»­i Cục Quản lý giá (Bá»™ Tài chính), phản ánh việc giá cÆ¡ sở hiện Ä‘ã cao hÆ¡n so vá»›i giá bán hiện hành, cần thiết phải Ä‘iều chỉnh. Còn theo số liệu của Tập Ä‘oàn Xăng dầu (Petrolimex), Ä‘Æ¡n vị Ä‘ang chiếm khoảng 60% thị phần bán lẻ xăng dầu tại Việt Nam, tính tá»›i ngày 19/7, giá xăng dầu thành phẩm nhập từ Singapore lên đến gần 116,3 USD má»™t thùng, cao hÆ¡n nhiều so vá»›i mức hÆ¡n 101 USD ngày 2/7. Doanh nghiệp này cÅ©ng Ä‘ã có văn bản tÆ°Æ¡ng tá»± gá»­i cÆ¡ quan quản lý đề xuất tăng giá.

Đến ngày 20/7, lãnh đạo Cục Quản lý giá cho biết Ä‘ã nhận được văn bản đề xuất tăng giá của hầu hết các doanh nghiệp đầu mối. Tuy nhiên, thay vì tình toán trên cÆ¡ sở bình quân 30 ngày theo Nghị định 84, nhiều Ä‘Æ¡n vị chỉ tính toán trong 20 ngày, thậm chí 10 ngày để làm cÆ¡ sở Ä‘iều chỉnh. Chính vì lý do này, vào cuối ngày hôm Ä‘ó, Cục Quản lý giá Ä‘ã phải có văn bản thống nhất lại cách tính.

Chênh lệch giá cÆ¡ sở và giá bán xăng dầu ngày 20/7

Đơn vị: đồng / lít, kg - Nguồn: MOF

Văn bản này ngay lập tức được các đầu mối hiểu nhÆ° tín hiệu “Ä‘èn xanh” để tăng giá. Quyết định được các doanh nghiệp Ä‘Æ°a ra nhanh chóng, và rất giống nhau về mức tăng (400 đồng má»™t lít vá»›i xăng và diesel, 300 đồng vá»›i dầu hỏa) cÅ©ng nhÆ° thời Ä‘iểm Ä‘iều chỉnh (22 h cùng ngày). Theo Phó tổng giám đốc Petrolimex - Trần Ngọc Năm, Ä‘iều chỉnh 400 đồng chỉ giúp các doanh nghiệp bù được mức chênh lệch giữa giá cÆ¡ sở và giá bán, chứ chÆ°a thể có lời.

Trong khi Ä‘ó, theo ông Đặng Vinh Sang - Tổng giám đốc Công ty Dầu khí TP HCM (Saigon Petro), căn cứ vào các yếu tố đầu vào thì mức Ä‘iều chỉnh giá tại doanh nghiệp thường chỉ chênh nhau khoảng 50 đồng, không bao giờ lên tá»›i 100 đồng má»—i lít. "Khi giá cÆ¡ sở chênh vá»›i giá bán lẻ khoảng 390 đồng thì má»—i Ä‘Æ¡n vị có thể Ä‘iều chỉnh khoảng 350 đồng hoặc 400 đồng. NhÆ°ng hầu hết sẽ chọn phÆ°Æ¡ng án 400 đồng", ông Sang nhận định.

Tuy vậy, theo PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Thị trường và Giá cả, việc các doanh nghiệp Ä‘Æ°a ra cùng má»™t mức Ä‘iều chỉnh nhÆ° trên, mặc dù thời Ä‘iểm, giá, khối lượng nhập khẩu hoàn toàn khác nhau làm dấy lên nghi ngại về việc Ä‘Æ¡n vị này “nhìn nhau” tăng giá. Theo Ä‘ó, doanh nghiệp nhỏ sẽ không dại gì tăng giá ít hÆ¡n hoặc giảm giá nhiều hÆ¡n các doanh nghiệp lá»›n. “Doanh nghiệp chỉ cố gắng bán sát nhất vá»›i giá thành trong má»™t thị trường cạnh tranh. Tuy nhiên, kinh doanh xăng dầu ở Việt Nam vẫn là má»™t thị trường Ä‘á»™c quyền, khi mà cả Petrolimex chiếm khoảng 60% thị phần, cá»™ng cả PV Oil nữa là khoảng 70%. Do Ä‘ó, nếu các doanh nghiệp nhìn nhau ra giá thì phần thiệt sẽ thuá»™c về người tiêu dùng”, chuyên gia này phân tích.

Đây không phải lần đầu tiên cÆ¡ quan quản lý trao lại má»™t phần quyền tá»± định giá cho doanh nghiệp. Khi Nghị định 84 có hiệu lá»±c vào cuối năm 2009, cÅ©ng Ä‘ã có má»™t số đợt Ä‘iều chỉnh giá do doanh nghiệp đề xuất. Tuy nhiên, thá»±c tế cho thấy doanh nghiệp chỉ sốt sắng đề xuất khi giá tăng, hầu nhÆ° không thấy chủ Ä‘á»™ng khi giá giảm, nên cÆ¡ quan quản lý phải nắm lại quyền Ä‘iều tiết từ Ä‘ó đến nay.

Gần Ä‘ây nhất, trong 5 lần giảm liên tiếp của giá xăng dầu từ đầu tháng 5 đến nay, các quyết định xuất phát từ đề xuất của doanh nghiệp hầu nhÆ° vắng bóng, và thường chỉ xuất phát từ phía cÆ¡ quan quản lý trÆ°á»›c sức ép của dÆ° luận. Thậm chí, ngay cả khi Bá»™ Tài chính Ä‘Æ°a ra văn bản nhắc nhở, đề nghị doanh nghiệp chủ Ä‘á»™ng đề xuất phÆ°Æ¡ng án giảm giá, các Ä‘Æ¡n vị này vẫn chậm trá»…. Có trường hợp khác, chủ doanh nghiệp còn tỏ ra hết sức "hồn nhiên" khi lý giải: "Chúng tôi Ä‘ang định đề xuất giảm thì Bá»™ Ä‘ã có công văn chỉ đạo".

Theo PGS.TS Ngô Trí Long, chính thá»±c tế này khiến người tiêu dùng khó có thể yên tâm về việc giá xăng dầu không bị “xổng” khi Ä‘Æ°a quyền quản lý về doanh nghiệp.

Trao đổi vá»›i VnExpress.net, lãnh đạo Cục Quản lý giá cÅ©ng thừa nhận bất cập trong những giai Ä‘oạn cuối 2009 - đầu 2010, khi má»›i áp dụng Nghị định 84. Tuy nhiên, theo lãnh đạo này, vá»›i cÆ¡ chế giám sát hiện có, cá»™ng vá»›i hÆ°á»›ng sá»­a đổi nghị định nêu trên, vừa được Bá»™ Tài chính trình Chính phủ, việc quản lý giá xăng dầu “sẽ dần vào nếp”.

Trong khi Ä‘ó, đại diện các doanh nghiệp cÅ©ng cho biết Ä‘iều họ coi trọng nhất khi Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu hiện nay là đảm bảo công khai, minh bạch. “TrÆ°á»›c Ä‘ây khi Bá»™ Tài chính quyết định Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu, đầu mối chỉ được báo trÆ°á»›c khoảng 30 phút đến má»™t tiếng. Nay doanh nghiệp có thể chủ Ä‘á»™ng báo cho đại lý, khách hàng trÆ°á»›c khoảng 2 tiếng”, Tổng giám đốc Saigon Petro - Đặng Vinh Sang lấy ví dụ.

Còn theo Phó tổng giám đốc Petrolimex - Trần Ngọc Năm, vá»›i việc dần áp dụng hoàn toàn Nghị định 84, việc Ä‘iều hành giá bán lẻ có thể tiến gần tá»›i giá thị trường, theo Ä‘ó thời gian Ä‘iều chỉnh tối thiếu giữa 2 lần liên tiếp là 10 ngày, trong Ä‘iều kiện giá thế giá»›i biến Ä‘á»™ng mạnh. "Giá thế giá»›i tăng hoặc giảm dù chỉ ở mức nhỏ thì trong nÆ°á»›c cÅ©ng sẽ Ä‘iều chỉnh theo. NhÆ° vây, tránh trường hợp không tăng thì doanh nghiệp lá»— mà tăng 'má»™t cục' thì gây hiệu ứng không hay trong xã há»™i", ông Năm nhận định.

Nguồn tin: Vnexpress