Vẫn còn quá sá»›m để nói thu ngân sách từ dầu thô năm 2015 có đạt dá»± toán hay không, nhÆ°ng việc giá mặt hàng này liên tục giảm từ tháng 8 đến nay Ä‘ã làm dấy lên ná»—i lo về “hầu bao” ngân sách sẽ bị ảnh hưởng. Đặc biệt, khi giá dầu thô Ä‘ã giảm đến hÆ¡n 20% so vá»›i dá»± toán của Quốc há»™i đặt ra cho ngân sách 2015, đồng nghÄ©a là khoản hụt thu khá lá»›n nếu kịch bản giá này tiếp tục kéo dài.

Vẫn tin giá dầu tăng trở lại!

Ông Phùng Quốc Hiển, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc há»™i, thừa nhận việc tính toán thu từ dầu thô xuất khẩu vá»›i giá 100USD/thùng là mức dá»± toán tích cá»±c, nhÆ°ng trong bối cảnh giá dầu thô trên thị trường thế giá»›i từ tháng 8 trở lại Ä‘ây giảm liên tục cÅ©ng sẽ là Ä‘iều Ä‘áng lo.

CÅ©ng dá»… hiểu, năm 2014, dá»± toán thu ngân sách từ dâu thô 85.200 tá»· đồng (tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng hÆ¡n 10% so vá»›i dá»± toán tổng thu cân đối ngân sách là 782.700 tá»· đồng), được tính toán trên cÆ¡ sở giá dầu 98USD/thùng. Ngay cả Æ°á»›c đến hết năm 2014, số thu từ dầu thô có thể tăng 21.800 tá»· đồng.

Bởi theo Æ°á»›c tính của Tập Ä‘oàn Dầu khí Việt Nam - PVN, giá dầu trung bình 9 tháng năm 2014 là 111USD/thùng. NhÆ° vậy, tổng thu từ dầu thô năm nay khoảng 107.000 tá»· đồng, chiếm hÆ¡n 13,6% so vá»›i dá»± toán và 12,6% so vá»›i Æ°á»›c thá»±c hiện thu ngân sách (846.400 tá»· đồng).

Để đối phó vá»›i giá dầu giảm, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng sẽ tính toán yêu cầu PVN tăng dá»± trữ dầu thô khi giá xuống thấp và thời Ä‘iểm giá cao hÆ¡n sẽ xuất. Bên cạnh Ä‘ó, căn cứ cung cầu và giá dầu thế giá»›i, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng tham mÆ°u cho Chính phủ, Quốc há»™i kịch bản ứng phó vá»›i diá»…n biến xấu xảy ra để có thể đảm bảo khai thác dầu vá»›i hiệu quả cao nhất. Các kịch bản được đặt ra gồm: giá dầu có thể tiếp tục giảm, giảm má»™t thời gian rồi tăng dần lên, hay có thể tăng Ä‘á»™t biến.

Ông VÅ© Huy Hoàng,
Bá»™ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng

Thá»±c tế nhiều năm gần Ä‘ây, số thu từ dầu thô thường cao hÆ¡n so vá»›i con số lập dá»± toán, nhiều chuyên gia và đại biểu Quốc há»™i Ä‘ã từng kiến nghị Chính phủ cần lập dá»± toán thu ngân sách sát hÆ¡n, trong Ä‘ó có giá dầu để Quốc há»™i có thể chủ Ä‘á»™ng hÆ¡n trong phê duyệt thu, chi ngân sách.

Tính toán năm 2014 số vượt thu từ dầu thô chiếm khoảng 1/3 tổng số vượt thu ngân sách (63.700 tá»· đồng), vì thế giá dầu giảm sẽ gây ảnh hưởng lập tức đến thu ngân sách. Kèm theo Ä‘ó, nhiều khoản thuế, phí, lệ phí khác liên quan đến xăng dầu cÅ©ng giảm theo.

Trong khi Ä‘ó, năm 2015, dá»± toán thu từ dầu thô 93.000 tá»· đồng (hÆ¡n 10% trong tổng thu cân đối năm 2015 nhÆ°ng giảm khoảng 13% so vá»›i thá»±c hiện năm 2014). Việc tính toán này dá»±a trên cÆ¡ sở sản lượng khai thác 14,7 triệu tấn.

Dù nhìn nhận giá dầu thô trên 70USD/thùng sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến việc xây dá»±ng dá»± toán ngân sách 2015, nhÆ°ng ông Phùng Quốc Hiển cÅ©ng bảo vệ quan Ä‘iểm giữ dá»± toán thu từ dầu thô 100USD/thùng, vì "qua theo dõi hàng năm phần lá»›n giá dầu đều trên 100USD/thùng".

Việc giá dầu liên tục giảm cÅ©ng khiến cho dá»± báo mặt hàng này trở nên khó lường hÆ¡n. Bởi lẽ, vá»›i diá»…n biến phức tạp của tình hình thế giá»›i nhÆ° khủng hoảng chính trị ở Ukraine, sá»± cấm vận của phÆ°Æ¡ng Tây vá»›i Nga, cuá»™c chiến chống Nhà nÆ°á»›c Hồi giáo IS tá»± xÆ°ng ở Iraq, Syria... giá xăng dầu sẽ tăng.

Mặt khác, theo Bá»™ Tài chính, qua theo dõi diá»…n biến giá xăng dầu thế giá»›i qua các năm, thông lệ quý IV giá xăng dầu thế giá»›i thường biến Ä‘á»™ng theo xu hÆ°á»›ng tăng do các quốc gia châu Âu bÆ°á»›c vào mùa lạnh, nhu cầu sá»­ dụng năng lượng để sưởi ấm tăng.

Mối lo ngân sách

Hiện nay, nhiều dá»± báo của các tổ chức tài chính uy tín trên thế giá»›i đều cho rằng giá dầu thô năm 2015 chỉ xoay quanh 85-90USD/thùng. Do vậy, rủi ro về giảm giá dầu tác Ä‘á»™ng đến giảm thu dầu thô so vá»›i dá»± toán khá lá»›n (khoảng 10.000-14.500 tá»· đồng).

Theo nhận định của Công ty Chứng khoán Bản Việt, nếu sản lượng dầu thô khai thác trong năm 2015 tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng sản lượng 2014 và giá dầu thấp hÆ¡n dá»± toán 10USD/thùng, ngân sách cÅ©ng Æ°á»›c giảm trên 8.000 tá»· đồng, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 400 triệu USD.

Để há»— trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn, Ä‘iều quan trọng là Bá»™ Tài chính cần thá»±c hiện Ä‘úng lá»™ trình ấn định cải cách thủ tục hành chính thuế, hải quan phải giảm về mức trung bình của ASEAN-6, rút ngắn thời gian ná»™p thuế; cắt giảm thủ tục hành chính không phù hợp, gây khó khăn cho doanh nghiệp...

Ông VÅ© Tiến Lá»™c,
Chủ tịch VCCI

CÅ©ng vì giá dầu giảm, má»›i Ä‘ây UBND tỉnh Quảng Ngãi Ä‘ã có văn bản đề xuất Bá»™ Tài chính nghiên cứu Ä‘iều chỉnh tăng thuế suất thuế nhập khẩu đối vá»›i nhập khẩu xăng, dầu (hiện là 18% đối vá»›i xăng, 14% đối vá»›i dầu diezel), từ Ä‘ó sẽ tăng nguồn thu Ä‘iều tiết từ Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, đảm bảo dá»± toán thu được giao.

Theo lãnh đạo địa phÆ°Æ¡ng này, Bá»™ Tài chính giao nguồn thu năm 2015 cho Dung Quất 28.600 tá»· đồng (vượt 2.000 tá»· đồng so vá»›i dá»± tính ban đầu) là khó thá»±c hiện, vì nhà máy phải hoạt Ä‘á»™ng đến 112% công suất thiết kế và đạt sản lượng hÆ¡n 6,6 triệu tấn.

NhÆ° vậy vá»›i má»™t nÆ°á»›c có nguồn thu phụ thuá»™c khá lá»›n vào xuất - nhập khẩu xăng dầu, việc giá dầu thô thế giá»›i giảm sẽ gây tác Ä‘á»™ng lá»›n đến thu nhập ở hoạt Ä‘á»™ng này.

Tất nhiên, Việt Nam cÅ©ng phải nhập khẩu xăng, dầu nên khi giá giảm mạnh cÅ©ng làm giá xăng trong nÆ°á»›c giảm liên tục. Mức giảm Ä‘ó sẽ tác Ä‘á»™ng đến giá thành các sản phẩm khác, góp phần làm lợi doanh nghiệp, người dân, từ Ä‘ó hạ giá thành sản phẩm, tăng tiêu dùng.

Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, "trÆ°á»›c mắt chÆ°a thể tính toán phần nào lợi hÆ¡n, nhÆ°ng nhìn ở góc Ä‘á»™ ngân sách, Ä‘iều nhìn thấy được là nguồn thu từ dầu thô Ä‘ang giảm dần".

Hoạt Ä‘á»™ng thu ngân sách của Việt Nam hàng năm được dá»±a trên 3 nguồn chính: thu ná»™i địa, xuất nhập khẩu và dầu thô. Trong Ä‘ó dầu thô được nhìn nhận là nhân tố tạo rủi ro và xuất nhập khẩu cÅ©ng không mang đến quá nhiều triển vọng.

Theo dá»± kiến, dá»± toán cân đối xuất nhập khẩu năm 2015 khoảng 175.000 tá»· đồng, trên cÆ¡ sở số thu xuất nhập khẩu 260.000 tá»· đồng (tăng 8,8% so vá»›i Æ°á»›c thá»±c hiện năm 2014) trừ Ä‘i số hoàn thuế giá trị gia tăng 85.000 tá»· đồng. NhÆ° vậy, nếu tính cả con số thu từ dầu thô và xuất nhập khẩu, tá»· lệ Ä‘á»™ng viên vào ngân sách chiếm đến 38% tổng thu.

Điều Ä‘ó cho thấy nguồn thu ngân sách nÆ°á»›c ta Ä‘ang phụ thuá»™c khá lá»›n vào bên ngoài. Trong khi Ä‘ó, cùng vá»›i dầu thô, xuất nhập khẩu cÅ©ng phải đối mặt vá»›i những khó khăn nhất định khi các cam kết mở cá»­a rá»™ng hÆ¡n, hàng rào thuế quan ngày càng giảm. Chẳng hạn, vá»›i việc 8 mặt hàng ô tô và 1 mặt hàng xe máy dá»± kiến phải cắt giảm thuế năm 2015 theo cam kết WTO sẽ làm giảm thu ngân sách khoảng 11,6 tá»· đồng.

Hay theo lá»™ trình giảm thuế ASEAN từ ngày 1-1-2015 sẽ có 1.720 dòng thuế cắt giảm còn 0%. Số còn lại gồm 687 dòng thuế, chủ yếu những mặt hàng nhạy cảm trong thÆ°Æ¡ng mại giữa Việt Nam và ASEAN, gồm ô tô-xe máy, phụ tùng linh kiện ô tô-xe máy, dầu thá»±c vật... sẽ giảm xuống 0% vào năm 2018. Chắc chắn các bÆ°á»›c giảm thuế sẽ gây ảnh hưởng đến thu ngân sách.

Ở khía cạnh khác, dù dá»± báo kim ngạch xuất khẩu năm 2015 vẫn có thể đạt 163 tá»· USD, tăng 10%, nhÆ°ng trong lần trao đổi vá»›i báo chí gần Ä‘ây, ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, thừa nhận tốc Ä‘á»™ tăng kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp có vốn đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài (FDI) Ä‘ang có dấu hiệu giảm dần (năm 2012 tăng 31%; năm 2013 tăng 22% và năm 2014 tăng 12%).

Bên cạnh Ä‘ó, sá»± gia tăng kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp FDI phụ thuá»™c chủ yếu vào các mặt hàng Ä‘iện thoại di Ä‘á»™ng và linh kiện cÅ©ng Ä‘ang có tốc Ä‘á»™ giảm dần (năm 2012 tăng 120,6%; năm 2013 tăng 45,3%; 10 tháng năm 2014 tăng 6% so vá»›i cùng kỳ 2013). Vì vậy, năm 2015, khả năng kim ngạch xuất khẩu của doanh nghiệp FDI không tăng nhiều nhÆ° năm trÆ°á»›c.

Hỗ trợ sản xuất để tăng thu bền vững

Từ câu chuyện của dầu thô và xuất nhập khẩu, thu cân đối ngân sách năm 2015 được dá»± báo không dá»… dàng. Theo PGS.TS Trần Hoàng Ngân, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc há»™i, trong bối cảnh trên chỉ có thu ná»™i địa còn nhiều dÆ° địa. Theo Ä‘ó, cần có giải pháp há»— trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn để từ Ä‘ó có nguồn tăng thu bền vững.

Theo kế hoạch năm 2015, thu cân đối ngân sách 911.100 tá»· đồng (chÆ°a bao gồm 10.000 tá»· đồng thu chuyển nguồn năm 2014), tăng 8,8% so vá»›i thá»±c hiện năm 2014. Trong Ä‘ó, thu ná»™i địa 638.600 tá»· đồng, loại trừ thu tiền sá»­ dụng đất 39.000 tá»· đồng do các yếu tố tăng, giảm bởi chính sách so vá»›i Æ°á»›c thá»±c hiện 2014. Số thu này Ä‘ã bao gồm từ cổ tức, lợi nhuận sau khi trích lập các quỹ tại tập Ä‘oàn, tổng công ty.

Ông Đinh Tiến DÅ©ng, Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính, thừa nhận Ä‘ây là mức dá»± toán cao Ä‘òi hỏi phải ná»— lá»±c cao để thá»±c hiện. Quan Ä‘iểm của Bá»™ Tài chính là tiếp tục tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh cho doanh nghiệp.

Bên cạnh Ä‘ó hạn chế tối Ä‘a việc ban hành các chính sách má»›i làm giảm thu ngân sách nhà nÆ°á»›c, trừ trường hợp giảm thuế để thá»±c hiện các cam kết quốc tế; miá»…n, giảm, gia hạn thuế trong trường hợp thật cần thiết để thu hút đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh trong nÆ°á»›c; quyết liệt chống thất thu, chống buôn lậu, gian lận thÆ°Æ¡ng mại, chuyển giá, giảm nợ đọng thuế; thúc đẩy cải cách, Ä‘Æ¡n giản hóa các thủ tục hành chính trong các lÄ©nh vá»±c, đặc biệt thuế và hải quan để thúc đẩy phục hồi tăng trưởng.

Nhà máy lọc dầu Dung Quất khó đạt nguồn thu năm 2015 Bá»™ Tài chính giao.
Ảnh: HÀ MINH

Theo PSG. Trần Hoàng Ngân, cần sá»›m có giải pháp đồng bá»™ và quyết liệt vá»±c dậy khu vá»±c sản xuất trong nÆ°á»›c. Theo Ä‘ó, Chính phủ cần có báo cáo chi tiết vì sao trong 4 năm qua má»—i năm hÆ¡n 50.000 doanh nghiệp phải ngừng hoạt Ä‘á»™ng, giải thể và phá sản. Dù do nhiều nguyên nhân nhÆ°ng rõ ràng phải có sá»± há»— trợ đồng bá»™ về lãi suất, vốn, thuế, Ä‘ào tạo, thủ tục hành chính.

TrÆ°á»›c mắt há»— trợ lãi suất để doanh nghiệp vay trung, dài hạn đầu tÆ° mua sắm máy móc, thiết bị hiện đại, tăng năng suất lao Ä‘á»™ng, tạo ra sản phẩm cạnh tranh vá»›i hàng ngoại nhập trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay, góp phần tạo nguồn thu ngân sách nhà nÆ°á»›c ổn định và bền vững.

Nguồn tin: Saigondautu