Doanh nghiệp (DN) xăng dầu kêu lá»—, lãnh đạo Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng cÅ©ng cho rằng kinh doanh xăng dầu lá»— nhÆ°ng Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính vá»›i các số liệu cụ thể Ä‘ã chứng minh các DN xăng dầu có lãi.

Theo các chuyên gia, các DN xăng dầu rất khó lá»—. Còn nếu lá»— thì là do quản trị yếu kém.

TS Hoàng Thọ Xuân, nguyên Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nÆ°á»›c (Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng), nhận định muốn biết được lá»— lãi của các DN xăng dầu phải có đầy đủ số liệu và nhiều yếu tố khác để làm căn cứ tính toán. NhÆ°ng nếu DN thá»±c sá»± lá»—, nguyên nhân chắc chắn từ lá»—i quản trị. Bởi quản trị DN yếu kém sẽ dẫn tá»›i chi phí tăng cao, khiến giá cÆ¡ sở cÅ©ng tăng theo.

Vá»›i tÆ° cách là Bá»™ trưởng Tài chính, tôi không chấp nhận bất kỳ má»™t khoản chi phí nào do chủ quan DN gây ra, người dân họ cÅ©ng không thể chấp nhận được - Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ - Ảnh: Ngọc Thắng

Nhập nhèm và tù mù

Liên quan tá»›i chuyện giá xăng dầu nhập khẩu, TS Xuân đặt vấn đề, các DN xăng dầu chÆ°a rõ ràng ở nhiều yếu tố. Họ phải biết Ä‘âu là thị trường cung cấp tốt nhất giữa rất nhiều thị trường nhập khẩu khác nhau; liệu DN Ä‘ã chọn được giá nhập khẩu tốt nhất, đối tác cung cấp hợp lý nhất hay chÆ°a; giá gốc nhÆ° thế nào, chi phí nào tối Æ°u nhất; tại sao phải chọn duy nhất má»™t nhà cung ứng; nguyên tắc để tính giá cÆ¡ sở là gì; yếu tố nào để cấu thành giá cÆ¡ sở...

Những vấn đề này đều rất nhập nhèm và tù mù. Cho nên, cần phải nghiên cứu căn cÆ¡ và mổ xẻ từ gốc để tìm ra thá»±c tế lá»— lãi. DN cho biết có báo cáo tất cả vá»›i cÆ¡ quan quản lý, nhÆ°ng vấn đề người tiêu dùng quan tâm là báo cáo có trung thá»±c và hợp lý hay không. “Các DN xăng dầu cần có câu trả lời sòng phẳng cho Nhà nÆ°á»›c và xã há»™i đối vá»›i tất cả những vấn đề chÆ°a rõ ràng. DN xăng dầu là DN nhà nÆ°á»›c nên không khó để làm rõ mọi thứ. Nếu ê-kíp Ä‘iều hành của Ä‘Æ¡n vị nào không ổn thì có thể thay thế bằng ê-kíp khác hiệu quả hÆ¡n”, ông Xuân nói.

Theo TS Nguyá»…n Minh Phong, Viện Nghiên cứu kinh tế - xã há»™i Hà Ná»™i, các DN xăng dầu lá»— qua nhiều hình thức, trong Ä‘ó có lá»— do quản trị, chẳng hạn chi phí thất thu, tuyển dụng quá nhiều lao Ä‘á»™ng... Do Ä‘ó, nếu lá»— về quản trị thì DN phải chịu trách nhiệm chứ không thể chờ đợi Nhà nÆ°á»›c bù lá»—. Để tránh phải tiếp tục chịu lá»—, các DN cần phải thiết kế lại hệ thống kinh doanh của mình, làm sao ít nhân sá»± hÆ¡n, áp dụng khoa học công nghệ bằng cách tá»± Ä‘á»™ng hóa máy móc hiện đại, tránh hao hụt lá»›n nhÆ° hiện nay. Còn theo má»™t chuyên gia kinh tế (đề nghị không nêu tên), DN quản lý không tốt dẫn đến lá»— thì người lãnh đạo và DN Ä‘ó phải chịu trách nhiệm, không thể bắt người dân thông qua Nhà nÆ°á»›c gánh thay. "Không thể bắt người dân phải gánh các khoản tiệc tùng, rượu chè, chi tiêu phung phí của DN, của người Ä‘iều hành. DN lá»— triền miên thì phải tính cách giải thể hoặc sáp nhập những công ty nhà nÆ°á»›c vá»›i nhau, không thể để tồn tại dài lâu được", chuyên gia này bình luận.

Lá»— là Ä‘iều kỳ lạ

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, về việc lá»—, lãi, ngay bản thân DN kinh doanh xăng dầu cÅ©ng  bất nhất vì có lúc thông báo lãi cao nhÆ°ng đến khi muốn tăng giá thì kêu lá»—. Giả sá»­ lá»— thật thì người chịu thiệt vẫn là người tiêu dùng, do Nhà nÆ°á»›c phải dùng ngân sách để bù vào. Ngân sách ở Ä‘ây là tiền thuế của người tiêu dùng chứ không thể có nguồn nào khác. CÅ©ng không loại trừ khả năng lãi thật nhÆ°ng cuối cùng lá»— vì lãi Ä‘ã rÆ¡i vào túi má»™t nhóm người nào Ä‘ó. Vì vậy, cần phải Ä‘i sâu vào việc tính toán để Ä‘ánh giá thá»±c chất lá»— hay lãi. "Chúng tôi Ä‘ang đặt niềm tin vào các kết quả kiểm tra của Bá»™ Tài chính trong thời gian tá»›i. Bá»™ Tài chính Ä‘ang bắt đầu Ä‘úng khi thành lập những Ä‘oàn kiểm tra các DN xăng dầu. Đây là bÆ°á»›c đầu tiên cần thiết để làm rõ lá»— lãi. Các báo cáo từ trÆ°á»›c đến nay có Ä‘áng tin cậy để làm cÆ¡ sở tăng giảm giá xăng dầu có thể sẽ được giải Ä‘áp”, bà Lan phát biểu.

Theo TS Lê Đăng Doanh, khả năng lá»— của các DN xăng dầu là rất khó, bởi họ Ä‘ang nắm giữ thị phần rất lá»›n và hầu nhÆ° Ä‘ang Ä‘á»™c quyền, thống lÄ©nh thị trường. Điều kiện giá xăng dầu thế giá»›i cÅ©ng ủng há»™ các DN xăng dầu trong nÆ°á»›c kinh doanh có lãi; nhiều lần tăng giá nhÆ°ng lại giảm giá nhỏ giọt; có quyền làm giá... thì lá»— là Ä‘iều kỳ lạ. Cho nên phải làm rõ thá»±c phí và hao hụt, đồng thời xem lại mọi chi phí kinh doanh của DN có hợp lý. Đó là những chi phí trong chi tiêu, mua sắm... của DN.

Các chuyên gia kinh tế đều ủng há»™ quan Ä‘iểm của Bá»™ Tài chính là từng bÆ°á»›c Ä‘iều hành giá cả xăng dầu tuân theo quy luật thị trường, có cạnh tranh và công bằng. Còn hiện nay, kinh doanh xăng dầu vẫn tồn tại các dấu hiệu của Ä‘á»™c quyền, có thâu tóm thị trường... Đó là nguyên nhân dẫn đến hệ quả người tiêu dùng thiệt, ngân sách thiệt mà DN thì vẫn liên tục kêu lá»—.