Khi người Mỹ bỏ phiếu bầu tổng thống vào ngày 5 tháng 11, quyết định của họ sẽ có tính quyết định đến khắp thế giới. Ukraine, quốc gia có hệ thống phòng thủ chống lại Nga phụ thuộc rất nhiều vào sự hỗ trợ về quân sự, tài chính và ngoại giao của Hoa Kỳ, có thể cảm nhận được những tác động này nhiều hơn bất kỳ quốc gia nước ngoài nào khác.
Dưới thời Tổng thống sắp mãn nhiệm Joe Biden, Hoa Kỳ đã cam kết tài trợ hơn 56 tỷ đô la cho riêng Ukraine để hỗ trợ an ninh kể từ khi Nga tiến hành cuộc xâm lược toàn diện vào tháng 2 năm 2022. Nước này đã phân bổ thêm hàng chục tỷ đô la cho viện trợ tài chính và nhân đạo.
"Tôi nghĩ rằng yếu tố quan trọng nhất sẽ thúc đẩy kết quả của cuộc chiến, và chắc chắn là những gì sẽ xảy ra trong vài tháng tới, chính là cuộc bầu cử Mỹ", Ruth Deyermond, giảng viên cao cấp tại Khoa Nghiên cứu Chiến tranh tại King's College London nhận định.
Kết quả của cuộc bỏ phiếu "trên thực tế sẽ quyết định liệu Ukraine có tiếp tục được Hoa Kỳ hỗ trợ hay không, hoặc mức độ mà Hoa Kỳ hỗ trợ Ukraine", Deyermond nói với RFE/RL.
Cựu Tổng thống Cộng hòa Donald Trump và Phó Tổng thống Dân chủ Kamala Harris đã bày tỏ lập trường rất khác nhau về việc ủng hộ Ukraine.
Trong khi bà Harris tuyên bố bà sẽ tiếp tục chính sách hỗ trợ Ukraine của Biden, thể hiện rõ mong muốn đánh bại Nga thì Trump đã đặt câu hỏi về sự ủng hộ của Hoa Kỳ đối với Ukraine, nói rằng châu Âu nên gánh vác phần lớn gánh nặng trong việc ủng hộ Kyiv chống lại cuộc xâm lược của Nga, và đã khiến tương lai của NATO trở nên đáng ngờ. Ông đã từ chối bình luận về việc liệu ông có muốn Ukraine giành chiến thắng hay không và đã nhiều lần khẳng định rằng nếu ông được bầu, ông sẽ kết thúc chiến tranh rất nhanh chóng - thậm chí trước khi ông nhậm chức vào tháng 1.
"Mặc dù chúng ta có thể mong đợi Nhà Trắng của Harris tiếp tục hành động theo cách tương tự, có lẽ, như Nhà Trắng của Biden, chắc chắn không phải là một sự thay đổi đáng kể về vấn đề Ukraine, nhưng Donald Trump đã nói rất rõ ràng rằng ông muốn thấy chiến tranh kết thúc nhanh chóng", Deyermond phát biểu.
"Và chúng ta biết rằng một trong những ưu tiên chính sách đối ngoại dài hạn của ông, một trong số ít lập trường chính sách đối ngoại nhất quán mà ông đã duy trì kể từ trước khi đắc cử vào năm 2016, là, như ông nói, làm lành với Nga. Vì vậy, ông ấy muốn thấy chiến tranh kết thúc nhanh chóng, và theo các điều khoản của Nga, tôi nghĩ vậy".
Trump đã tuyên bố rằng các điều kiện của Putin cho các cuộc đàm phán hòa bình là "không thể chấp nhận được", lập luận rằng ông cứng rắn hơn với Nga so với các tổng thống trước đây và tuyên bố rằng Putin sẽ không xâm lược Ukraine nếu ông ở Nhà Trắng. Năm 2017, ông đã phê duyệt cho Hoa Kỳ cung cấp viện trợ sát thương cho Ukraine, điều mà người tiền nhiệm của ông, đảng viên Dân chủ Barack Obama, đã từ chối làm vì lo ngại sẽ khiêu khích Moscow.
Vào tháng 4, Trump cho biết ông sẽ cởi mở với một chương trình giống như chương trình cho vay-cho thuê mà Hoa Kỳ đã triển khai để giúp các đồng minh trong Thế chiến II như một giải pháp thay thế cho các khoản tài trợ viện trợ.
Trump ít nói đến giải pháp ông sẽ tìm cách chấm dứt cuộc chiến của Nga tại Ukraine.
Trong một cuộc phỏng vấn với Fox News vào tháng 7 năm 2023, ông cho biết sẽ cố gắng thúc đẩy Tổng thống Nga Vladimir Putin đàm phán bằng cách đe dọa sẽ viện trợ cho Ukraine. Ngược lại, ông cho biết ông sẽ gây sức ép với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy bằng cách đe dọa sẽ cắt viện trợ.
"Tôi sẽ nói với Zelenskiy: 'Không được nữa. Ông phải đạt được thỏa thuận.' Tôi sẽ nói với Putin: 'Nếu ông không đạt được thỏa thuận, chúng tôi sẽ tài trợ cho Zelenskiy rất nhiều. Chúng tôi sẽ [cho Ukraine] nhiều hơn những gì họ từng nhận được nếu chúng tôi phải làm vậy'", Trump tuyên bố. "Tôi sẽ hoàn thành thỏa thuận trong một ngày. Chỉ một ngày ".
Người dân Ukraine lo ngại rằng bất kỳ động thái thúc đẩy nào cho một thỏa thuận hòa bình nhanh chóng sẽ có lợi cho Nga, khiến khoảng một phần năm đất nước của họ nằm dưới sự kiểm soát của Moscow trong khi cũng để Putin lợi dụng lệnh ngừng bắn như một cơ hội để xây dựng lực lượng cho một cuộc tấn công trong tương lai.
Lời nói và hành động
Trong bất kỳ trường hợp nào, chính xác những gì mà người thắng cử sẽ làm khi lên nắm quyền vẫn chưa chắc chắn và có một số biến số có thể ảnh hưởng đến hành động của tổng thống tiếp theo.
Chính phủ của Zelenskiy đã thất vọng với chính quyền Biden, nói rằng viện trợ quân sự của Hoa Kỳ đến quá chậm và có quá nhiều hạn chế. Bất chấp những lời cầu xin liên tục, Biden vẫn chưa cho phép Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của Hoa Kỳ để tấn công sâu vào bên trong nước Nga.
Ukraine vẫn thiếu phòng không và đạn dược, điều này cho phép Nga tấn công các thành phố và cơ sở hạ tầng quan trọng của mình từ trên không và tiến sâu hơn vào khu vực Donetsk. Tháng 10, Nga đã đạt được những thành tựu lãnh thổ lớn nhất kể từ tháng 3 năm 2022, tháng sau cuộc xâm lược toàn diện.
Harris vẫn chưa nói rõ liệu bà có quyết liệt hơn trong việc cung cấp viện trợ và nới lỏng các hạn chế hay không, một trong những điểm trong "kế hoạch chiến thắng" mà Zelenskiy đã trình bày với các nhà lãnh đạo phương Tây mà họ không mấy mặn mà. Bà vẫn chưa bình luận về điểm quan trọng khác trong kế hoạch - lời mời nhanh chóng để Ukraine gia nhập NATO.
Một yếu tố ảnh hưởng đến cách nhiệm kỳ tổng thống của Trump sẽ ảnh hưởng đến Ukraine và cuộc xâm lược của Nga là thành phần nội các của ông.
Chiến dịch tranh cử của Trump được cho là đang cân nhắc cựu Ngoại trưởng Mike Pompeo cho vị trí Bộ trưởng Quốc phòng và cựu cố vấn an ninh quốc gia Robert O'Brien cho vị trí Ngoại trưởng. Cả hai đều chỉ trích chính quyền Biden vì hạn chế sử dụng vũ khí của Hoa Kỳ và kêu gọi áp dụng nhiều lệnh trừng phạt hơn đối với Nga.
Trong một ý kiến trong bài đăng trên tờ The Wall Street Journal vào tháng 7, Pompeo đã kêu gọi tạo ra một chương trình cho vay-cho thuê trị giá 500 tỷ đô la để giúp nước này tự vệ. Ông cũng kêu gọi trao cho Ukraine tư cách thành viên NATO, điều mà O'Brien cho biết trong tuần trước "là quá khiêu khích vào thời điểm này".
'Năm của ngoại giao'
Một biến số khác: Quốc hội. Trong khi các tổng thống có ảnh hưởng lớn hơn đến chính sách đối ngoại, cơ quan lập pháp nắm giữ hầu bao của quốc gia và có thể buộc Nhà Trắng phải điều chỉnh lập trường của mình về vấn đề hỗ trợ quân sự và tài chính cho Ukraine.
Quyền kiểm soát Hạ viện và Thượng viện có thể đảo ngược trong cuộc bầu cử ngày 5 tháng 11, với việc đảng Dân chủ giành được đa số ghế ở hạ viện và đảng Cộng hòa ở thượng viện.
Đó sẽ là một tình huống có lợi hơn cho Ukraine, vì Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát có khả năng sẽ ủng hộ viện trợ cho Ukraine, Kurt Volker, đặc phái viên của Trump về các cuộc đàm phán với Ukraine trong giai đoạn 2017-2019, nói với RFE/RL vào tháng trước. Ông cho biết một chương trình cho vay-cho thuê sẽ dễ dàng được thông qua tại Quốc hội hơn.
"Tôi nghĩ rằng việc đưa ra lý lẽ để chi tiền thuế thực sự của người dân Mỹ cho Ukraine ngày càng khó khăn hơn, nhưng để họ vay bao nhiêu tùy thích để mua vũ khí của Hoa Kỳ và tham chiến, điều đó hoàn toàn không gây tranh cãi, và tôi nghĩ nên nhận được sự ủng hộ lớn từ lưỡng đảng", ông nói.
Nhưng Charles Kupchan, một nhà phân tích tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nói với RFE/RL rằng Mỹ có thể sẽ thúc đẩy Ukraine đàm phán bất kể ai thắng cử, một phần vì cuộc chiến đang làm căng thẳng các nguồn lực của phương Tây.
"Tôi mong đợi năm 2025 sẽ là năm của ngoại giao", Kupchan nói. "Tôi không tin rằng tình hình hiện tại của chúng ta là bền vững".
Đồng thời, ông cho biết việc cắt viện trợ cho Ukraine không phải là cách để đưa hai bên vào bàn đàm phán.
"Mà đó là lời mời Putin tiếp tục cuộc chiến", Kupchan nhận xét.
Nguồn tin: xangdau.net/RFE/RL
