Lãnh đạo tối cao của Iran, Ali Khamenei, tuần trước đã kêu gọi các thành viên Hồi giáo của OPEC ngừng xuất khẩu dầu sang Israel ngay lập tức. Do Israel hầu như không mua dầu từ các thành viên Hồi giáo của OPEC - thay vào đó chủ yếu mua từ Azerbaijan, Mỹ, Brazil, Nigeria và Angola - điều này dường như là một lời đe dọa hơi kỳ lạ. Nhưng đó không phải là đe dọa thực sự do nhà lãnh đạo tinh thần của Iran đưa ra, với sự hậu thuẫn hoàn toàn của những người bảo vệ thực tế của Cách mạng Hồi giáo 1979 – Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC). Mối đe dọa thực sự là Iran đang muốn có một lệnh cấm vận dầu hoàn toàn từ tất cả các quốc gia thành viên Hồi giáo OPEC đối với các quốc gia hỗ trợ Israel trong cuộc chiến chống lại nhóm chiến binh Hồi giáo Hamas. Ả Rập Saudi đã làm điều tương tự vào năm 1973 với cùng một lý do – một cuộc chiến giữa Israel và Hồi giáo, như nước này cũng tìm cách miêu tả nó – với những kết quả tàn khốc đối với giá dầu, các nền kinh tế phương Tây và các liên minh địa chính trị toàn cầu trong nhiều thập kỷ.
Trở lại năm 1973, lực lượng quân sự Ai Cập tiến vào Bán đảo Sinai, trong khi lực lượng Syria tiến vào Cao nguyên Golan - hai vùng lãnh thổ đã bị Israel chiếm giữ trong Cuộc chiến sáu ngày năm 1967. Bằng cách tấn công từ nhiều điểm vào ngày linh thiêng nhất của lịch sử. Đức tin của người Do Thái, Yom Kippur (phương pháp tấn công và ngày tôn giáo tương tự như cuộc tấn công ngày 7 tháng 10 của Hamas được sử dụng 50 năm sau) hai quốc gia Ả Rập nghĩ rằng họ có thể khiến Israel mất cảnh giác. Và ít nhất họ đã tìm được sự hỗ trợ quân sự ngày càng tăng từ Ả Rập Saudi, Maroc và Cuba, cũng như sự hỗ trợ rộng lớn hơn từ Algeria, Jordan, Iraq, Libya, Kuwait, Tunisia và Triều Tiên. Chiến tranh kết thúc vào ngày 25 tháng 10 năm 1973 trong một lệnh ngừng bắn do Liên hợp quốc làm trung gian.
Tuy nhiên, cùng thời điểm đó, các thành viên OPEC - cùng với Ai Cập, Syria và Tunisia - đã bắt đầu lệnh cấm xuất khẩu dầu sang Mỹ, Anh, Nhật Bản, Canada và Hà Lan để đáp trả việc họ cung cấp vũ khí, thông tin tình báo, nguồn lực và hỗ trợ hậu cần cho Israel trong cuộc chiến. Khi nguồn cung dầu toàn cầu giảm, giá dầu tăng mạnh, càng trở nên trầm trọng hơn do các thành viên OPEC ngày càng cắt giảm sản lượng dầu trong giai đoạn này. Giá khí đốt cũng tăng, vì trong lịch sử khoảng 70% trong số đó là giá dầu. Khi lệnh cấm vận kết thúc vào tháng 3 năm 1974, giá dầu đã tăng khoảng 267%, từ khoảng 3 đô la Mỹ một thùng lên gần 11 đô la Mỹ một thùng. Đến lượt, điều này đã châm ngòi cho tình trạng suy thoái kinh tế toàn cầu, đặc biệt là ở các nước nhập khẩu ròng dầu mỏ ở phương Tây.
Một số người sau đó coi lệnh cấm vận là một thất bại vì nó không dẫn đến việc Israel phải trả lại toàn bộ lãnh thổ mà họ đã giành được trong Chiến tranh Yom Kippur. Tuy nhiên, theo nghĩa rộng hơn, cuộc chiến rộng lớn hơn đã thuộc về Ả Rập Saudi, OPEC và các quốc gia Ả Rập khác trong việc thay đổi cán cân quyền lực trên thị trường dầu mỏ toàn cầu từ những nước tiêu thụ dầu lớn (chủ yếu ở phương Tây vào thời điểm đó) thành các nước sản xuất dầu lớn (chủ yếu ở Trung Đông vào thời điểm đó). Sự thay đổi này đã được tóm tắt một cách chính xác bởi Bộ trưởng Bộ Dự trữ Dầu mỏ và Khoáng sản Ả-rập Xê-út lúc bấy giờ, Sheikh Ahmed Zaki Yamani, người được nhiều người cho là có công trong việc xây dựng chiến lược cấm vận. Ông nhấn mạnh rằng những tác động lên nền kinh tế toàn cầu của lệnh cấm vận dầu mỏ đã đánh dấu một sự thay đổi cơ bản trong cán cân quyền lực thế giới giữa các quốc gia đang phát triển sản xuất dầu và các quốc gia công nghiệp phát triển tiêu thụ dầu.
Việc chấm dứt lệnh cấm vận dầu mỏ năm 1974 cũng đánh dấu sự chuyển dịch mang tính quyết định trong chính sách đối ngoại của Mỹ đối với Trung Đông. Từ khoảng tháng 4 năm 1933 (khi Standard Oil của Hoa Kỳ thanh toán một lần 275.000 đô la Mỹ cho Ả Rập Saudi - tương đương khoảng 6,5 triệu đô la Mỹ vào năm 2023 - để đảm bảo độc quyền khoan trên toàn bộ Vương quốc), số phận của nguồn cung cấp dầu của Trung Đông phần lớn bị chi phối bởi một số mạng lưới chính thức và không chính thức tập trung quanh các công ty dầu mỏ quốc tế phương Tây (IOC), giống như Sheikh Yamani đã nói. Điều này đã thay đổi sau khi lệnh cấm vận dầu mỏ của OPEC được dỡ bỏ vào tháng 3 năm 1974, dưới sự hướng dẫn của Henry Kissinger (Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ từ năm 1969 đến năm 1975, và Bộ trưởng Ngoại giao từ năm 1973 đến năm 1977), chính sách đối ngoại mới của Hoa Kỳ đối với Trung Đông có mục tiêu duy nhất là đảm bảo rằng Hoa Kỳ và các đồng minh sẽ không bao giờ bị các nhà sản xuất dầu ở Trung Đông bắt làm con tin nữa. Chính sách này là một biến thể của chính sách ngoại giao tam giác mà Kissinger đã sử dụng để đạt được hiệu quả lớn trong các giao dịch của Mỹ với Nga và Trung Quốc, với việc sử dụng 'sự mơ hồ mang tính xây dựng' trong ngôn ngữ được sử dụng trong giao dịch với các nước liên quan. Nói tóm lại, điều này có nghĩa là Mỹ dường như đứng về phía nhiều thành phần khác nhau của thế giới Ả Rập nhưng trên thực tế lại đang tìm cách khai thác điểm yếu hiện có của họ để đặt nước này chống lại nước kia. Mặc dù chiến lược này đã thành công trong nhiều thập kỷ, nhưng gần đây nó đã bị thách thức bởi Nga và sau đó là Trung Quốc, với thành công đáng kể trong việc lôi kéo một số quốc gia dầu lửa lớn ở Trung Đông rời khỏi phạm vi ảnh hưởng của Mỹ và gia nhập vào phạm vi ảnh hưởng của họ. Trong số này bao gồm hai quốc gia cường quốc trong khu vực – Iran và Ả Rập Saudi – vào ngày 10 tháng 3 đã đồng ý một thỏa thuận lịch sử tuyệt vời để thiết lập lại quan hệ, do Trung Quốc làm trung gian độc quyền.
Như hiện tại, có nhiều khả năng xảy ra sai lầm quân sự hoặc ngoại giao trong Chiến tranh Israel-Hamas và có thể khiến xung đột lan rộng. Đó sẽ là thời điểm hoàn hảo để Iran thúc đẩy việc đồng thời mở rộng lệnh cấm vận dầu mỏ đối với riêng Israel thành một lệnh cấm vận rộng hơn bao trùm tất cả những nước ủng hộ nước này ở phương Tây. Vào ngày 16 tháng 10, Bộ trưởng Ngoại giao Iran, Hossein Amir Abdollahian, đã cảnh báo rằng mạng lưới dân quân khu vực của họ sẽ mở ra “nhiều mặt trận” chống lại Israel nếu các cuộc tấn công của nước này tiếp tục giết hại dân thường ở Gaza. Có vẻ như rất có khả năng mặt trận mới đầu tiên sẽ là sự kích hoạt toàn diện của Hezbollah ở Lebanon, về phía bắc trực tiếp của Israel - một lực lượng chiến đấu gồm 100.000 người được trang bị rất tốt do Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) tài trợ và huấn luyện, làm giảm bớt khả năng chiến đấu của Hamas về mọi mặt. Israel đã tuyên bố rằng sứ mệnh của họ là “tiêu diệt Hamas” và đã tiến hành các chiến dịch trên bộ vào Palestine trong thời gian cần thiết. Ngoài ra, vào ngày 21 tháng 10, Bộ trưởng Kinh tế Israel, Nir Barkat, nói rằng nếu Hezbollah tham gia hoàn toàn vào cuộc chiến thì Israel sẽ “chặt đầu rắn” và tiến hành một cuộc tấn công quân sự chống lại Iran. Mặt trận thứ ba cũng có thể được Iran mở ra, sử dụng IRGC của riêng mình và lực lượng chiến binh ủy nhiệm đóng tại Syria, phía đông bắc Israel.
Vì vậy, lệnh cấm vận dầu rộng hơn sẽ như thế nào? Theo đánh giá mới nhất của Ngân hàng Thế giới, nguồn cung dầu thô toàn cầu bị mất 6-8 triệu thùng/ngày - được gọi là kịch bản "gián đoạn lớn" tương đương với Khủng hoảng dầu mỏ năm 1973 - sẽ dẫn đến giá tăng 56-75% lên từ 140 đến 157 USD một thùng. Tuy nhiên, việc mở rộng lệnh cấm vận đối với Israel bởi các thành viên Hồi giáo của OPEC, như Iran kêu gọi, có thể sẽ dẫn đến tổn thất nguồn cung dầu toàn cầu lớn hơn nhiều so với tính toán của Ngân hàng Thế giới. Các thành viên Hồi giáo của OPEC là Algeria, với sản lượng dầu thô trung bình khoảng 1 triệu thùng/ngày, Iran (3,4 triệu thùng/ngày), Iraq (4,1 triệu thùng/ngày), Kuwait (2,5 triệu thùng/ngày Libya (1,2 triệu thùng/ngày), Ả Rập Saudi (9 triệu thùng/ngày) và UAE (2,9 triệu thùng/ngày). Tổng sản lượng này chỉ hơn 24 triệu thùng/ngày - hay khoảng 30% - trong tổng sản lượng trung bình toàn cầu hiện nay là khoảng 80 triệu thùng/ngày.
Nguồn tin: xangdau.net
