Thủ hiến Alberta Danielle Smith không phải là người nhút nhát khi nói đến những bất đồng với chính phủ Canada về chính sách năng lượng.

Thủ hiến Smith trước đây đã xung đột với Ottawa về thuế carbon, và sau chuyến thăm cuối tuần tới Tổng thống đắc cử Trump, bà đã không ngần ngại nói về lời đe dọa của Bộ trưởng Ngoại giao Melanie Joly về việc áp đặt lệnh cấm vận dầu mỏ đối với Hoa Kỳ nếu Trump thực hiện mức thuế 25 phần trăm đối với hàng nhập khẩu của Canada.

“Dầu khí thuộc sở hữu của các tỉnh, chủ yếu là Alberta, và chúng tôi sẽ không chấp nhận điều đó”, bà Smith nói với các phóng viên tại một cuộc họp báo trực tuyến hôm thứ Hai.

Alberta là tỉnh sản xuất dầu lớn nhất của Canada, vào năm 2023 sản xuất 84 phần trăm dầu thô của cả nước.

Không có quốc gia nào quan trọng hơn Canada khi nói đến việc nhập khẩu dầu của Hoa Kỳ. Vào năm 2023, quốc gia này đã nhập khẩu 4,4 triệu thùng mỗi ngày, chiếm khoảng 97 phần trăm tổng lượng dầu thô xuất khẩu của Canada, trở thành nhà cung cấp hàng đầu của Hoa Kỳ.

Trump, người sẽ nhậm chức vào ngày 20 tháng 1, đã tuyên bố sẽ áp thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico trừ khi họ thực hiện các biện pháp kiểm soát ma túy bất hợp pháp và người di cư vượt biên giới.

Joly sẽ không loại trừ khả năng cắt nguồn cung cấp năng lượng cho Hoa Kỳ trong cuộc chiến thuế quan, bà nói với CTV's Question Period vào Chủ Nhật rằng "mọi thứ đều có thể xảy ra". Theo báo cáo, quốc gia này đang chuẩn bị một danh sách các sản phẩm có thể bị đánh thuế phụ, nếu Trump thực hiện lời đe dọa đánh thuế của mình.

Ottawa đã có những động thái tương tự vào năm 2019 trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, tờ National Post đưa tin, tăng thêm hơn 16 tỷ đô la thuế phụ đối với hàng nhập khẩu của Mỹ bao gồm thép, nhôm, sữa chua, giấy vệ sinh và máy rửa chén.

Nhưng bà Smith cho biết Canada không nên đưa ra những lời đe dọa suông và "đó không phải là việc của Joly", bà nói qua Global News. Theo điều 92 của Hiến pháp Canada, các tỉnh có quyền tài phán độc quyền đối với hoạt động thăm dò, khai thác, bảo tồn và quản lý các nguồn tài nguyên thiên nhiên không tái tạo trong biên giới của họ.

Bà Smith cho rằng lệnh cấm vận dầu mỏ có thể gây bất lợi cho Canada, vì việc đóng đường ống qua Michigan có thể làm tắc nghẽn nguồn cung cấp chính cho Ontario và Quebec.

Hơn nữa, bà cho biết nếu Ottawa có động thái cắt giảm xuất khẩu, "họ sẽ phải đối mặt với cuộc khủng hoảng đoàn kết dân tộc cùng lúc với cuộc khủng hoảng với các đối tác thương mại Hoa Kỳ của chúng tôi".

Tích cực hơn, bà Smith nói với CTV News "Tôi nghĩ dầu khí sẽ là chìa khóa để có thể đạt được bước đột phá khi thuế quan được áp dụng, giúp chúng được xóa bỏ. Chúng tôi duy trì mối quan hệ đối tác mạnh mẽ về năng lượng. Chúng tôi đưa ra lý lẽ về việc người Mỹ được hưởng lợi như thế nào từ mối quan hệ năng lượng đó, chúng tôi chứng minh rằng chúng tôi là đối tác thương mại tốt, rằng chúng tôi mua nhiều hàng hóa và dịch vụ từ Hoa Kỳ hơn bất kỳ quốc gia nào khác".

"Nền tảng của mối quan hệ miễn thuế đó là năng lượng", bà nói thêm, lưu ý rằng Canada xuất khẩu nhiều dầu giá rẻ sang Hoa Kỳ, sau đó được nâng cấp và bán như một sản phẩm có giá trị gia tăng với giá cao gấp ba lần so với dầu thô.

“Tôi chỉ cảm thấy rằng chúng ta càng đưa ra những lập luận đó, chúng ta sẽ có thể từ từ nhưng chắc chắn chứng minh rằng chúng ta nên tiếp tục tận hưởng mối quan hệ phi thuế quan”, bà Smith nói với các phóng viên trong cuộc họp trực tuyến.

Smith cho biết bà “rất lo ngại” về tình trạng thiếu hụt lãnh đạo ảnh hưởng đến các cuộc đàm phán với Hoa Kỳ về thuế quan. Thủ tướng Justin Trudeau đã từ chức và hoãn phiên họp quốc hội cho đến tháng 3. Đảng Tự do Canada đã tuyên bố rằng một nhà lãnh đạo mới sẽ được công bố vào ngày 9 tháng 3.

Alberta và Ottawa thường xuyên xung đột về chính sách năng lượng và đây chỉ là tranh cãi mới nhất. Những độc giả lớn tuổi sẽ còn nhớ khi Thủ tướng Pierre Trudeau yêu cầu các tỉnh miền Tây đồng ý tự nguyện ‘đóng băng’ giá dầu trong bối cảnh lệnh cấm vận dầu mỏ của Ả Rập năm 1973. Với lệnh cấm vận đẩy giá dầu quốc tế lên mức cao kỷ lục và chín ngày sau khi yêu cầu đóng băng giá, chính phủ của Trudeau đã áp dụng mức thuế 40 ​​xu cho mỗi thùng dầu xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Doanh thu được sử dụng để trợ cấp cho việc nhập khẩu dầu cho các nhà máy lọc dầu miền Đông Canada. Thủ hiến Alberta lúc bấy giờ là Lougheed gọi quyết định này là "hành động phân biệt đối xử nhất mà một chính phủ liên bang thực hiện đối với một tỉnh cụ thể trong toàn bộ lịch sử của Liên bang".

Chính phủ Tự do này vào năm 1980 cũng đã đưa ra Chương trình Năng lượng Quốc gia, hay NEP. NEP nhằm mục đích giảm vai trò của các công ty nước ngoài trong lĩnh vực dầu mỏ của Canada, bao gồm tăng quyền sở hữu của Canada đối với ngành này, chia sẻ doanh thu giữa chính quyền liên bang và tỉnh bang, và khai thác các nguồn dầu phi truyền thống.

Tuy nhiên, chương trình này không được ưa chuộng ở các tỉnh phía Tây, đặc biệt là Alberta, nơi người ta cho rằng chương trình này can thiệp vào thẩm quyền của tỉnh và tước đoạt doanh thu dầu mỏ của Alberta một cách bất công. Chương trình này đã bị chính quyền Bảo thủ liên bang dỡ bỏ vào năm 1985.

Quay trở lại thời điểm hiện tại, Thủ hiến Alberta Danielle Smith vẫn tiếp tục vận động hành lang vì lợi ích của Alberta trong khi chỉ trích các chính sách liên bang là có gây thiệt hại cho tỉnh.

Cụ thể, Alberta đã đấu tranh với Ottawa về thuế carbon kể từ khi thuế này được đưa ra vào năm 2019. Thuế này được áp dụng cho hóa đơn khí đốt tự nhiên của chủ nhà, cho các nhà sản xuất và phân phối nhiên liệu hóa thạch và cho các đơn vị phát thải công nghiệp lớn thông qua hệ thống định giá dựa trên sản lượng. Thuế này đã tăng gấp ba lần từ 20 đô la cho mỗi tấn carbon dioxide vào năm 2019 lên 65 đô la/tấn vào năm 2023.

Mặc dù Tòa án Tối cao Canada đã ra phán quyết có lợi cho thuế carbon vào năm 2021, nhưng chính quyền Alberta vẫn tiếp tục phản đối thuế này với lý do thuế này làm tăng thêm chi phí sưởi ấm nhà ở vốn đã cao và là vi hiến.

Vào tháng 10 năm 2024, Thủ thiến Smith tuyên bố tỉnh này đã nộp đơn xin xem xét lại của tòa án để được miễn thuế carbon, với mục tiêu lớn hơn là buộc Ottawa phải hủy bỏ thuế này.

Smith lập luận rằng thuế này gây ra gánh nặng không công bằng cho người dân Alberta, những người hầu hết đều sưởi ấm nhà bằng khí đốt tự nhiên. Tệ hơn nữa, vào năm 2023, Thủ tướng Trudeau đã công bố miễn thuế carbon trong ba năm đối với dầu sưởi ấm. Smith cho biết điều này chỉ có lợi cho những người sống ở khu vực Đại Tây Dương và Quebec, nơi dân số sử dụng dầu sưởi ấm chứ không phải khí đốt tự nhiên.

Giữa lúc tranh cãi, bà Smith đã tăng cường sản lượng dầu khí mặc dù chính phủ liên bang đã loại bỏ dần trợ cấp nhiên liệu hóa thạch — ngoại trừ đường ống Kinder Morgan Trans Mountain, được Ottawa mua vào năm 2018 với giá 4,5 tỷ đô la nhưng chi phí đã tăng vọt lên 34 tỷ đô la — và chuyển sang năng lượng sạch bao gồm hàng tỷ đô la trợ cấp cho các cơ sở sản xuất pin EV.

Đầu tháng này, bà Smith đã xuất hiện trong một video với Giám đốc điều hành Enbridge Greg Abel để công bố việc tăng gấp đôi sản lượng dầu khí.

Smith cho biết trên Kênh truyền hình công cộng Cable (CPAC): "Hôm nay, chúng tôi đã ký một lá thư bày tỏ ý định với Enbridge để đẩy nhanh các cơ hội tăng trưởng này và đảm bảo có nhiều năng lực hơn cho dầu khí trên hơn 29.000 km đường ống trong mạng lưới Enbridge".

“Mục tiêu tăng thêm công suất này rất quan trọng đối với Alberta và đối tác thương mại quan trọng nhất của chúng tôi, Hoa Kỳ. Dầu của Alberta hỗ trợ trực tiếp cho hơn 50 nhà máy lọc dầu có trụ sở tại Hoa Kỳ với khoản đầu tư trực tiếp tại hơn 20 tiểu bang của Hoa Kỳ và rất cần thiết cho khả năng chi trả, tăng trưởng, thịnh vượng kinh tế và an ninh năng lượng tại Hoa Kỳ và trên toàn cầu. Dầu và khí đốt tự nhiên của Alberta cũng là nguồn cung cấp đáng tin cậy và quan trọng cho các sản phẩm thiết yếu được sản xuất tại Hoa Kỳ, đặc biệt là tại các tiểu bang Trung Tây là Ohio, Illinois, Indiana, Michigan và Wisconsin.”

Nguồn tin: xangdau.net