Cho rằng vẫn bị lá»—, nhiều doanh nghiệp lại rục rịch Ä‘òi tăng giá xăng dầu. áº¢nh: Tấn Thạnh

Má»™t tháng có thể tăng giá 20%

Tuy nhiên, vì Bá»™ Tài chính “ngâm” đến ngày 28-8 má»›i cho tăng giá nên mức chênh lệch nói trên Ä‘ã lên đến gần 2.000 đồng/lít. Theo yêu cầu của Bá»™ Tài chính, giá xăng chỉ được tăng không quá 700 đồng/lít, cá»™ng thêm 200 đồng sá»­ dụng quỹ bình ổn là chÆ°a đủ Ä‘iều kiện cho DN hòa vốn. Sau khi được tăng giá xăng, mức chênh lệch giữa giá bán lẻ và giá cÆ¡ sở vẫn xấp xỉ 1.000 đồng/lít nên việc tăng giá là khó tránh khỏi nếu giá thế giá»›i không giảm mạnh.

Bá»™ Tài chính nhận định mức tăng giá của DN kinh doanh xăng dầu chỉ bằng khoảng 50% mức lẽ ra phải tăng. Tuy nhiên, bá»™ này vẫn “ép” DN tạm thời Ä‘Æ°a lợi nhuận định mức 300 đồng/lít ra ngoài giá cÆ¡ sở để chia sẻ khó khăn vá»›i Nhà nÆ°á»›c và người tiêu dùng. Theo các chuyên gia kinh tế, vá»›i cách Ä‘iều hành nhÆ° vậy, giá xăng tăng thấp không phải do DN tiết kiệm được chi phí, hạch toán minh bạch mà chỉ là tạm thời “nén” lại vì mệnh lệnh hành chính. “Nếu nén lâu quá sẽ đến lúc buá»™c phải tăng sốc” - má»™t chuyên gia nhận định.

Bà Phạm Chi Lan, chuyên gia kinh tế, cho rằng vá»›i cách Ä‘iều hành nhÆ° hiện nay, giá xăng sẽ tăng hết biên Ä‘á»™ cho phép là 20% trong vòng má»™t tháng. “Gần Ä‘ây, Bá»™ Tài chính lấy lý do bảo đảm nguồn thu ngân sách nên không chịu giảm thuế. NhÆ° vậy, không khác nào phó thác hết cho DN Ä‘á»™c quyền rồi đổ trách nhiệm cho họ” - bà Phạm Chi Lan bức xúc.

“Thủ phạm” chính là cÆ¡ chế

Diá»…n biến trên thị trường xăng dầu Ä‘ang có biểu hiện lặp lại những bất ổn nhÆ° thời kỳ đầu thá»±c hiện cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá theo Nghị định 84 của Chính phủ. Đầu năm 2010, Bá»™ Tài chính Ä‘ã để DN tá»± quyết định giá bán xăng dầu khi giá đầu vào tăng 7%. Trên cÆ¡ sở Ä‘ó, các DN Ä‘ã liên tiếp Ä‘iều chỉnh giá bán theo hÆ°á»›ng tăng nhiều hÆ¡n giảm vá»›i thời gian dãn cách là 10 ngày/lần. Tuy khẳng định DN không vi phạm nguyên tắc Ä‘iều hành giá nhÆ°ng Bá»™ Tài chính vẫn phải tạm ngừng giao quyền định giá cho họ chỉ sau 2 tháng. Đến ngày 21-6, Bá»™ Tài chính lại giao quyền định giá cho DN và kết quả là trong 2 tháng qua, giá xăng chỉ giảm má»™t lần vá»›i mức 600 đồng/lít và tăng liên tiếp 4 lần vá»›i tổng cá»™ng 3.100 đồng/lít.

Bà Phạm Chi Lan cho rằng những diá»…n biến bất ổn trên thị trường xăng dầu cho thấy “thủ phạm” chính là cÆ¡ chế chứ không hẳn do yếu tố khách quan là giá thế giá»›i.

Để quản lý ngành kinh tế Ä‘á»™c quyền, Nhà nÆ°á»›c có thể sá»­ dụng công cụ giá, Ä‘iều tiết lợi nhuận hoặc tạo môi trường cạnh tranh. Hiện nay, cả nÆ°á»›c có 11 đầu mối nhập khẩu, kinh doanh xăng dầu, bao gồm 8 DN Nhà nÆ°á»›c và 3 DN thuá»™c thành phần kinh tế khác. Thị phần chủ yếu vẫn do Tập Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) nắm giữ (trên 60%), tiếp đến cÅ©ng là các DN Nhà nÆ°á»›c nhÆ° PV Oil (16,4%), Saigon Petro (khoảng 8%)...