2015 được coi là năm “bản lề” của kinh tế Việt Nam, khép lại nhiệm kỳ cÅ© và mở ra nhiệm kỳ má»›i vá»›i không ít cÆ¡ há»™i lẫn thách thức khi Việt Nam Ä‘ã tham gia hàng loạt hiệp định thÆ°Æ¡ng mại tá»± do. Có những thành công nhÆ°ng cÅ©ng còn Ä‘ó nhiều hạn chế, tồn tại.

DÆ°á»›i Ä‘ây, Dân Trí phác họa lại bức tranh kinh tế năm qua vá»›i những nét chấm phá qua 10 phát ngôn tiêu biểu:

1. “Việt Nam là mô hình kỳ lạ nhất thế giá»›i: NÆ°á»›c… không chịu phát triển!”

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan

Trao đổi tại má»™t há»™i thảo hồi tháng 8/2015, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan thuật lại lời nói Ä‘ùa mà rất "Ä‘au" của các chuyên gia World Bank Ä‘ánh giá: Việt Nam có lẽ là mô hình kỳ lạ nhất thế giá»›i".

Theo Ä‘ó, trên thế giá»›i chia ra gồm nÆ°á»›c phát triển, nÆ°á»›c Ä‘ang phát triển, nÆ°á»›c chậm phát triển nhÆ°ng Việt Nam có lẽ là mô hình đặc biệt nhất. Đó là nÆ°á»›c… không chịu phát triển!

“Đầu tÆ° nhiều đến thế, ODA nhiều đến thế (20 năm qua lượng ODA đổ vào Việt Nam lên tá»›i gần 90 tỉ USD) nhÆ°ng đến bây giờ vẫn không phát triển được thì chỉ có thể là… không chịu phát triển!”

2. “Doanh nghiệp Việt há»™i nhập nhÆ° Ä‘i trên cầu khỉ”

Ông Nguyá»…n Đình Cung - Viện trưởng CIEM

Tại Diá»…n Ä‘àn Kinh tế mùa thu năm 2015, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung Æ°Æ¡ng (CIEM) Nguyá»…n Đình Cung cho rằng, nói doanh nghiệp bị Ä‘á»™ng, không tích cá»±c, không quan tâm đến há»™i nhập và yếu trong cạnh tranh có thể Ä‘úng nhÆ°ng hoàn toàn chÆ°a đủ.

Ông Cung nhận định: “Doanh nghiệp há»™i nhập nhÆ° Ä‘i trên cầu khỉ, trên lÆ°ng là khối Ä‘á gánh nặng chi phí, dò dẫm từng bÆ°á»›c má»™t để không trượt chân rÆ¡i xuống sông nên không thể nhìn xa vÆ°Æ¡n tá»›i thị trường bên ngoài. Vá»›i hình ảnh này doanh nghiệp Việt Nam không thể há»™i nhập được. Vấn đề nền tảng là Nhà nÆ°á»›c, Nhà nÆ°á»›c có há»™i nhập không?".

Vị chuyên gia nhận định: “Nhà nÆ°á»›c về căn bản không thay đổi tÆ° duy đứng bên trên doanh nghiệp, kiểm soát, quản lý doanh nghiệp bằng việc đồng hành cùng doanh nghiệp, Nhà nÆ°á»›c vẫn đặt ra rào cản để quản lý và tôi cảm nhận bá»™ máy chúng ta "nghiện" quản lý”.

3. “Sức nóng TPP Ä‘ang phả vào gáy”

Đại biểu Trần Khắc Tâm

Tại diá»…n Ä‘àn Quốc há»™i má»›i Ä‘ây, đại biểu Trần Khắc Tâm Ä‘ánh giá, vá»›i “sức nóng TPP Ä‘ang phả vào gáy”, nếu không nhận biết định lượng về những cÆ¡ há»™i và thách thức, không tận dụng được cÆ¡ há»™i để cải thiện, nền kinh tế Việt Nam sẽ là là nền kinh tế nhỏ và yếu nhất trong 12 nền kinh tế TPP, trở thành những người làm thuê trên mảnh đất màu mỡ của mình.

Trong khi Ä‘ó, quy định pháp luật có tiến bá»™ đến Ä‘âu cÅ©ng vẫn có thể bị vô hiệu hóa bởi “hàng tá những lệ làng”, thói quen, sá»± quan liêu, cá»­a quyền, sá»± thờ Æ¡ và vô cảm.

“Má»™t cái lắc đầu của ông chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh, má»™t cái xua tay của ông giám đốc sở, thậm chí sá»± chậm trá»…, vòi vÄ©nh của anh công chức hành chính bình thường cÅ©ng có thể tÆ°á»›c Ä‘oạt Ä‘i cÆ¡ há»™i làm ăn của doanh nghiệp, người dân” – vị đại biểu trăn trở.

4. Phó Thủ tÆ°á»›ng VÅ© Đức Đam: “Tại sao chúng ta tốt mà vẫn cứ nghèo?”

Phó Thủ tÆ°á»›ng VÅ© Đức Đam và các doanh nhân khởi nghiệp

Tại cuá»™c gặp gỡ vá»›i 40 DN tiêu biểu trong cá»™ng đồng khởi nghiệp (Start-up) vào chiều 12/8, Phó Thủ tÆ°á»›ng VÅ© Đức Đam nói: “NÆ°á»›c mình còn nhiều vấn đề. Cần đặt câu hỏi, tại sao chúng ta tốt mà vẫn cứ nghèo. Bây giờ phải làm gì?”. Và ông Ä‘Æ°a ra câu trả lời, nhất định phải đổi má»›i mạnh mẽ hÆ¡n.

Phó Thủ tÆ°á»›ng cÅ©ng chia sẻ: “Tôi tha thiết gặp các bạn vì các bạn là những người dám mÆ¡ Æ°á»›c, dám vượt qua giấc mÆ¡ con. Tôi đặt hàng các bạn tÆ° vấn chính sách. Tôi muốn các bạn góp ý để chúng ta làm lan tỏa các giá trị. Tôi sẽ tạo mọi Ä‘iều kiện hết sức”.

5. “90 năm trÆ°á»›c, Bác Hồ Ä‘ã định hÆ°á»›ng nền kinh tế Việt Nam là kinh tế thị trường”

Ông VÅ© Tiến Lá»™c - Chủ tịch VCCI

Tại há»™i nghị giao ban doanh nghiệp ngày 25/8 tại Đà Nẵng, Chủ tịch VCCI VÅ© Tiến Lá»™c cho hay: “90 năm trÆ°á»›c, Bác Hồ Ä‘ã nói nền kinh tế Việt Nam phải là nền kinh tế nhiều thành phần. Mà nền kinh tế nhiều thành phần có nghÄ©a là nền kinh tế thị trường!”

Ông Lá»™c nói thêm: “Khi nghiên cứu vấn đề này, tôi Ä‘ã rất bất ngờ và nói vá»›i các chuyên gia Mỹ: Các vị thá»­ xem, lý thuyết kinh tế thị trường các vị Ä‘ang làm hiện nay có khác gì vá»›i tÆ° tưởng Hồ Chí Minh hay không? Chả khác gì cả. TÆ° tưởng kinh tế của Bác Hồ là tÆ° tưởng hàng đầu của nền kinh tế thị trường hiện đại, không hề thua kém kinh tế thị trường của Harvard hay các trường đại học nào khác!”

6. “Không tăng giá Ä‘iện, EVN sẽ phá sản”

Thứ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Đỗ Thắng Hải

Trao đổi vá»›i báo chí hồi đầu năm liên quan đến đề xuất tăng giá Ä‘iện của Tập Ä‘oàn Điện lá»±c Việt Nam (EVN), người phát ngôn Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng - Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho biết: “Nếu cứ tiếp tục vá»›i mức giá nhÆ° thế này, thậm chí EVN có thể bị phá sản. Cứ nợ nhÆ° thế mà bán dÆ°á»›i giá thành, đến má»™t lúc nào Ä‘ó sẽ không thể chịu được”.

Tuy nhiên, ông Nguyá»…n Đình Cung - Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế trung Æ°Æ¡ng (CIEM) Ä‘ã phản bác lập luận này của đại diện Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng. Ông Cung nói: “Cho EVN phá sản, ngành Ä‘iện má»›i phát triển được”.

Theo vị chuyên gia: “Đáng lý, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng phải giám sát EVN Ä‘á»™c quyền bằng cách rà soát, Ä‘ánh giá chi phí sản xuất má»™t cách Ä‘á»™c lập, tham vấn chuyên gia, người tiêu dùng và các bên liên quan xem đề xuất của EVN có hợp lý không chứ không phải bảo vệ đề xuất này”.

7. “Giá Ä‘iện tăng, mọi người đều hưởng lợi”

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương

CÅ©ng liên quan đến giá Ä‘iện, trong phần chất vấn Bá»™ trưởng VÅ© Huy Hoàng về giá Ä‘iện chiều ngày 11/6, đại biểu Quốc há»™i Nguyá»…n Sỹ CÆ°Æ¡ng nhận xét: “Ở nÆ°á»›c ta, Ä‘iện là mặt hàng rất kỳ lạ. Tăng giá, tăng giá và tăng giá! Tăng rồi, tăng tiếp và tăng nữa! Đó là Ä‘iệp khúc mà có lẽ ra đời từ thuở khai sinh ra ngành Ä‘iện”. Ông CÆ°Æ¡ng cho rằng, về mặt lý thuyết, thì các doanh nghiệp đều cố gắng giảm giá để tăng sức cạnh tranh. NhÆ°ng lý thuyết này lại không Ä‘úng vá»›i ngành Ä‘iện.

Có lẽ Đại biểu CÆ°Æ¡ng chÆ°a nghe lập luận của Thứ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Đỗ Thắng Hải nói trÆ°á»›c Ä‘ó, rằng khi giá Ä‘iện tăng thì mọi người đều hưởng lợi. Doanh nghiệp bù được lá»—, Chính phủ không phải trợ giá và người tiêu dùng trong tÆ°Æ¡ng lai sẽ hưởng lợi vì vá»›i giá Ä‘iện tiệm cận thị trường, ngành này má»›i thu hút được đầu tÆ°.

8. “Con đường từ dạ dày đến nghÄ©a địa chÆ°a bao giờ ngắn đến thế!”

Đại biểu Trần Ngọc Vinh

2015 là má»™t năm đời sống kinh tế xã há»™i nhức nhối vấn đề thá»±c phẩm bẩn. Hàng loạt những phóng sá»± phản ánh về tình trạng sá»­ dụng chất cấm trong thức ăn chăn nuôi, rau quả có dÆ° lượng thuốc bảo vệ thá»±c vật vượt mức quy định cho phép…Tại diá»…n Ä‘àn Quốc há»™i tháng 11/2015, đại biểu Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng) Ä‘ã phải thốt lên rằng: “Có thể nói, con đường từ dạ dày đến nghÄ©a địa của má»—i người chúng ta chÆ°a bao giờ lại trở nên ngắn và dá»… dàng đến thế!”.

Tuy nhiên, theo Bá»™ trưởng Bá»™ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Cao Đức Phát thì, cái khó của cÆ¡ quan quản lý Ä‘ó là phải kiểm soát má»™t lá»±c lượng quá lá»›n gồm hàng triệu há»™ sản xuất nông lâm thủy sản. Trong lÄ©nh vá»±c thuốc bảo vệ thá»±c vật còn 103 doanh nghiệp sản xuất, hÆ¡n 200 doanh nghiệp kinh doanh, 30.000 cá»­a hàng bán lẻ.

Trong khi Ä‘ó, pháp luật chÆ°a đủ tính răn Ä‘e. Quy định tại Bá»™ luật Hình sá»± là “nếu buôn bán thá»±c phẩm Ä‘á»™c hại mà gây thiệt hại tính mạng hoặc sức khỏe nghiêm trọng thì má»›i xá»­ lý. Thế tức là phải lăn ra chết thì má»›i xá»­ lý! Ä‚n thá»±c phẩm ít khi nào xảy ra trường hợp này thế nên cÅ©ng không xá»­ lý được!” - ông Phát cho hay.

9. “Ôm lấy Trung Quốc là ôm lấy bất ổn”

Chuyên gia kinh tế Trần Đình Thiên

Sá»± suy giảm của kinh tế Trung Quốc cÅ©ng nhÆ° những biến Ä‘á»™ng mạnh trong chính sách tiền tệ của quốc gia này Ä‘ã tác Ä‘á»™ng mạnh đến kinh tế thế giá»›i năm 2015, trong Ä‘ó, Việt Nam cÅ©ng không tránh khỏi bị ảnh hưởng.

Trong khi tại lÄ©nh vá»±c thÆ°Æ¡ng mại, tình trạng nhập siêu từ Trung Quốc ngày càng tăng mạnh, thì tại lÄ©nh vá»±c đầu tÆ°, nhiều dá»± án do nhà thầu Trung Quốc thi công Ä‘ã phải gánh chịu những hậu quả không nhỏ do chủ đầu tÆ° ham rẻ.

Bên lề Diá»…n Ä‘àn Kinh tế mùa thu 2015 diá»…n ra ngày 27/8, Viện trưởng Viện kinh tế Việt Nam Trần Đình Thiên cho rằng: “Cần lÆ°u ý là nền kinh tế Trung Quốc trong tÆ°Æ¡ng lai dá»± kiến là xu hÆ°á»›ng xấu Ä‘i, bài ca oai hùng không còn vang nhÆ° ngày xÆ°a. Má»™t nền kinh tế bất ổn mà chúng ta ham rẻ ôm lấy tức là ôm lấy cái bất ổn”.

10. “Không Ä‘ánh đổi tính mạng người Việt Nam để vay vốn”

Bá»™ trưởng Đinh La Thăng chấn chỉnh nhà thầu phía Trung Quốc

Sau nhiều bê bối xảy ra tại dá»± án đường sắt Ä‘ô thị Cát Linh - Hà Đông, Bá»™ trưởng Bá»™ Giao thông Vận tải Đinh La Thăng Ä‘ánh giá, sá»± yếu kém của tổng thầu Ä‘ã dẫn đến dá»± án này thá»±c hiện kém cỏi nhất Việt Nam. Vá»›i những sá»± cố về an toàn lao Ä‘á»™ng xảy ra, ông Thăng cho biết, bản thân ông không tin lời hứa và nhận trách nhiệm của tổng thầu nữa.

Tại cuá»™c làm việc vá»›i Công ty hữu hạn Tập Ä‘oàn Cục 6 đường sắt Trung Quốc vào chiều 4/1, tÆ° lệnh ngành GTVT kiên quyết: “Tôi đề nghị phải thay tổng chỉ huy công trường, Ä‘uổi tÆ° vấn giám sát. TÆ° vấn giám sát để chúng tôi chỉ định, Ä‘uổi toàn bá»™ thầu phụ, thay bằng các nhà thầu phụ lá»›n của Việt Nam. Nếu không chấp nhận nhÆ° vậy thì chúng tôi sẽ báo cáo Chính phủ thay tổng thầu EPC vì không đủ năng lá»±c. Và kể cả các ông hÆ°á»›ng vào chuyện vay vốn thì chúng tôi báo cáo Chính phủ ngừng việc vay vốn, dùng nguồn vốn khác chứ không thể Ä‘ánh đổi quyền lợi, tính mạng của người Việt Nam để vay vốn được”.

Nguồn tin: Dantri