- Những diá»…n biến ở thị trường xăng dầu và sữa, hai mặt hàng thiết yếu trong xã há»™i, thời gian vừa qua Ä‘ang cho thấy má»™t Ä‘iều, dường nhÆ° chỉ có má»™t ná»­a thị trường được áp dụng.

Giảm khó

Đầu tiên là thị trường xăng dầu. Hôm 22-11, sau 15 ngày chờ đợi, giá bán lẻ xăng dầu Ä‘ã được Ä‘iều chỉnh giảm lần thứ hai kể từ khi áp dụng nghị định má»›i về kinh doanh xăng dầu, ngày 1-11. Mức giảm lần này khá lá»›n, 1.140 đồng/lít xăng; 560 đồng/lít dầu diesel và 450 đồng/lít dầu hỏa. Vậy nhÆ°ng, cá»™ng vá»›i 9 lần giảm giá của xăng, 11 lần giảm giá của dầu, mức giảm giá bán lẻ xăng dầu trong nÆ°á»›c cÅ©ng chỉ má»›i hÆ¡n phân ná»­a so vá»›i mức giảm của giá xăng dầu thành phẩm trên thị trường Singapore, thị trường nhập khẩu chính của Việt Nam.

Các con số nói rõ Ä‘iều này. Từ đầu năm đến 23-11, xăng RON92 Ä‘ã giảm giá 16,3%; dầu diesel giảm 18,8% còn dầu hỏa giảm 14,1%. Trong khi Ä‘ó, giá xăng Mogas 92 tại Singapore từ đầu năm đến nay Ä‘ã giảm 27,2%; dầu DO 0,05S giảm 26,03% và dầu hỏa giảm 24,7% (xem thêm bảng).

Việc giá xăng dầu trong nÆ°á»›c không bám sát giá thế giá»›i, đặc biệt là khi giá giảm, là do quy định của Nhà nÆ°á»›c (trÆ°á»›c Ä‘ây là Nghị định 84 và nay là Nghị định 83/2014) liên quan đến việc xác định giá cÆ¡ sở.

Theo Nghị định 83/2014, thời gian giữa hai lần giảm giá là 15 ngày và trong suốt thời gian Ä‘ó, doanh nghiệp đầu mối vẫn thu lãi (chÆ°a kể lợi nhuận định mức 300 đồng/lít Ä‘ã được tính sẵn trong giá bán). Điều Ä‘ó cÅ©ng đồng nghÄ©a vá»›i việc người tiêu dùng phải mua hàng giá cao trong khi giá thành phẩm liên tục giảm.

Quy định hiện hành cÅ©ng cho phép từng doanh nghiệp xăng dầu đầu mối giảm giá bán lẻ xăng dầu để cạnh tranh, nhÆ°ng thời Ä‘iểm thì theo công bố của liên bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng - Tài chính (thông qua tổ liên ngành Ä‘iều hành xăng dầu). Và tổ này bình quân 15 ngày má»›i công bố thông tin giá cÆ¡ sở má»™t lần. Vậy nên, các doanh nghiệp đầu mối cứ... chờ.

Đó là chÆ°a kể, nhÆ° chia sẻ của lãnh đạo má»™t đầu mối, dù muốn “giảm cho rồi để dá»… tiêu thụ, đại lý không phải nhấp nhổm và lấy hàng nhỏ giọt” nhÆ°ng không thể vì còn phải chờ Ä‘á»™ng thái của “anh cả” Petrolimex, đầu mối Ä‘ang chiếm gần 50% thị phần. Chờ “anh cả” không chỉ vì sợ không đủ hàng bán mà còn vì em út không dám qua mặt. Cuối cùng, dù giá cÆ¡ sở Ä‘ã được tính bằng giá bình quân 15 ngày của giá thế giá»›i nhÆ°ng vá»›i quy cách kể trên, thời gian giãn cách giữa hai lần giảm lại kéo dài (hÆ¡n năm ngày so vá»›i trÆ°á»›c Ä‘ây) khiến người tiêu dùng thiệt thòi còn doanh nghiệp đầu mối hưởng lợi.

Ở thị trường sữa, chuyện giảm giá cÅ©ng Ä‘ang được nhắc đến. Nguyên nhân là giá sữa nguyên liệu Ä‘ã được nhiều cÆ¡ quan thống kê là giảm khá mạnh. Bá»™ Tài chính, cÆ¡ quan đầu mối trong việc quản lý giá sữa bá»™t dành cho trẻ em dÆ°á»›i 6 tuổi cÅ©ng xác nhận, giá má»™t số loại nguyên liệu sữa (sữa bá»™t gầy và sữa bá»™t nguyên kem) có xu hÆ°á»›ng giảm trong vài tháng gần Ä‘ây tại thị trường Tây Âu và châu Úc. Tuy nhiên, bá»™ này cho rằng, giá sữa dành cho trẻ em dÆ°á»›i 6 tuổi trong nÆ°á»›c chÆ°a giảm do sữa nguyên liệu chỉ là má»™t trong số các yếu tố hình thành nên giá sữa thành phẩm và giá sữa thành phẩm nhập khẩu về qua số liệu hải quan cho thấy không biến Ä‘á»™ng. Dù lý giải nhÆ° vậy nhÆ°ng sau Ä‘ó, lãnh đạo bá»™ này lại ký quyết định thành lập ba Ä‘oàn kiểm tra tình hình triển khai bình ổn giá sữa ở ba miền Bắc, Trung và Nam

Trao đổi vá»›i TBKTSG, trưởng phòng truyền thông má»™t hãng sữa nÆ°á»›c ngoài cho biết, ngoài những thông tin nhÆ° Bá»™ Tài chính công bố, còn có những lý do khiến doanh nghiệp sữa nhập khẩu sữa thành phẩm không thể giảm giá bán lúc này. Thứ nhất, họ “chÆ°a hoàn hồn” vá»›i lần giảm giá hồi tháng 6 theo quyết định áp giá trần của cÆ¡ quan quản lý, bây giờ giảm giá nữa thì “vô lý” vì sữa nguyên liệu chỉ chiếm 40% cÆ¡ cấu của sữa thành phẩm. Thứ hai, quan trọng hÆ¡n là những doanh nghiệp dẫn dắt thị trường chÆ°a có Ä‘á»™ng thái gì thì doanh nghiệp thị phần nhỏ không thể làm. Thứ ba, giảm giá có thể mất thị phần khi không ít người tiêu dùng Việt Nam có tâm lý khi giá sữa thấp, giảm giá thì lại nghi ngờ chất lượng, giá càng cao thì càng thích mua!

Lá»—i của cÆ¡ quan Ä‘iều hành

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long nhận xét, doanh nghiệp sẽ không bao giờ tá»± tÆ°á»›c bỏ quyền lợi của mình để giảm giá bán cho người tiêu dùng. Để tình trạng tăng dá»…, giảm khó ở các mặt hàng thiết yếu là xăng dầu và sữa là do lá»—i quản lý.

Ở thị trường xăng dầu, theo ông Long, vấn đề bất cập nằm ở cÆ¡ chế ná»­a vời hiện nay, vừa thị trường, vừa Nhà nÆ°á»›c quản lý. Ông Long cho rằng, không có má»™t nÆ°á»›c nào lại duy trì việc định giá theo ba mức (khi giá đầu vào tăng dÆ°á»›i 3%, từ 3-7%, trên 7%) mà trong Ä‘ó, vừa cho doanh nghiệp tá»± quyết định, vừa có Nhà nÆ°á»›c Ä‘iều tiết nhÆ° thị trường xăng dầu Việt Nam. ChÆ°a hết, Nhà nÆ°á»›c lại cho doanh nghiệp tá»± định giá khi thị trường vẫn còn doanh nghiệp giữ vai trò thống lÄ©nh (là Petrolimex vá»›i thị phần 47,8%). CÆ¡ chế Ä‘ó Ä‘ã và Ä‘ang giúp doanh nghiệp tăng giá nhanh nhÆ°ng giảm chậm. Và trong thời gian qua, khi giá thế giá»›i giảm liên tục, việc chậm trá»… giảm giá giúp doanh nghiệp đầu mối lời to khi má»—i ngày, theo ông Long, có 38 triệu lít xăng dầu được bán ra trên cả nÆ°á»›c. “Lãi lá»›n đến chừng nào?”, ông Long nhận xét.

Bên cạnh Ä‘ó, theo ông Long, giao quyền cho Tổ liên ngành Ä‘iều hành giá xăng dầu (do Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng và Tài chính lập ra) vá»›i nhiều thành phần, mang “cÆ¡ chế mặt trận”, má»—i tháng họp Ä‘ôi lần cÅ©ng là nguyên nhân khiến việc Ä‘iều hành giá trong thời gian qua chậm trá»…, chÆ°a bám sát diá»…n biến giá thế giá»›i. Không chỉ vậy, cÆ¡ quan chịu trách nhiệm chính lại là cÆ¡ quan không chuyên về giá. “NhÆ° thế là Ä‘ã không Ä‘úng vá»›i tinh thần cải cách hành chính mà Việt Nam Ä‘ang thúc đẩy”, ông Long nói.

Ở mặt hàng sữa, ông Long cÅ©ng cho rằng lá»—i chính cÅ©ng là của cÆ¡ quan quản lý. Bởi lẽ, Bá»™ Tài chính Ä‘ã dùng công cụ là áp giá trần để quản lý. Giá trần này không cố định mà luôn Ä‘á»™ng. Khi đầu vào tăng thì phải Ä‘iều chỉnh tăng và ngược lại. Theo ông, thời gian qua, cÆ¡ quan quản lý chÆ°a tính được giá thá»±c của các sản phẩm mà chỉ dá»±a vào báo cáo của doanh nghiệp.

Đại diện doanh nghiệp sữa nÆ°á»›c ngoài kể trên thì phản ứng, trong trường hợp lần này, cÆ¡ quan quản lý cần để ý đến những doanh nghiệp Ä‘ang thá»±c sá»± hưởng lợi từ việc sữa nguyên liệu giảm giá. Bởi trên thị trường hiện có rất nhiều sản phẩm có 100% thành phần là sữa nguyên liệu nhập khẩu. “Đây chính là những sản phẩm cần giảm giá”, vị này nói.

Nguồn tin: Thesaigontimes