Không có cÆ¡ chế giám sát chặt chẽ, Ä‘iều hành giá lại thiếu công khai, minh bạch khiến các đầu mối xăng dầu lời thật lá»— giả kéo dài, trách nhiệm của cÆ¡ quan quản lý không hề nhỏ.

Lúng túng, bế tắc và lỏng lẻo của cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c trong Ä‘iều hành chính sách giá, quản lý thị trường để doanh nghiệp (DN) tá»± tung tá»± tác, dùng đủ chiêu trò qua mặt gây thất thu ngân sách, quyền lợi người tiêu dùng bị xâm phạm. Thế nhÆ°ng, khi đề cập đến trách nhiệm, các nhà quản lý của liên Bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng hết sức khiêm tốn chỉ nhận về mình phần “nho nhỏ”.

Trống Ä‘ánh xuôi, kèn thổi ngược

Tình trạng lá»™n xá»™n, bát nháo trong kinh doanh xăng dầu Ä‘ã gây bức xúc cho người tiêu dùng từ lâu, không phải đợi đến khi Bá»™ Tài chính Ä‘Æ°a ra kết luận tại 4 DN đầu mối lá»›n. Điều này Ä‘ã âm ỉ từ khi giá xăng được “thả” cho cÆ¡ chế thị trường, nhÆ°ng lại thiếu Ä‘i bàn tay quản lý có sức mạnh, có tâm và có tầm của nhà quản lý. Chính phủ Ä‘ã có chủ trÆ°Æ¡ng hoàn toàn Ä‘úng đắn là không bao cấp, bù lá»— xăng dầu, tính đủ và tính Ä‘úng chi phí để Ä‘Æ°a giá xăng vận hành theo cÆ¡ chế thị trường, có sá»± quản lý, giám sát của Nhà nÆ°á»›c bởi Nghị định 84. Thế nhÆ°ng, từ Ä‘ó tá»›i nay hai Bá»™ thá»±c thi nhiệm vụ là Tài chính và Công thÆ°Æ¡ng Ä‘ã để Nhà nÆ°á»›c thất thu thuế, người tiêu dùng gánh chịu giá xăng cao.

Chuyên gia kinh tế, TS VÅ© Đình Ánh, Ä‘ã không ít lần “tha thiết” mong các nhà quản lý sá»­a lại cÆ¡ chế, nhÆ°ng Ä‘áp lại chỉ là sá»± im lặng kéo dài. Bất cập mà ông Ánh chỉ ra chính là những công cụ tài chính và hành chính Ä‘ã không thể theo được thị trường, tạo ra kẽ hở lá»›n dung túng cho DN.

TS Nguyá»…n Thị Nhiá»…u, Viện Nghiên cứu thÆ°Æ¡ng mại, còn Ä‘Æ°a ra con số rất biết nói. Cụ thể, trong năm 2011 Ä‘ã có 3 lần Ä‘iều chỉnh giá xăng, trong Ä‘ó có 2 lần tăng mạnh, 1 giảm nhẹ, Nhà nÆ°á»›c hầu nhÆ° không thu được má»™t đồng thuế nào. Cụ thể, từ tháng 1 đến tháng 4, các DN xăng dầu 2 lần tăng giá vá»›i tổng mức tăng từ 39 - 45% (từ 16.000 đồng lên 21.300 đồng/lít xăng trong vòng 1 tháng), mức tăng mạnh chÆ°a từng có. NhÆ°ng cÅ©ng từ Ä‘ó, khi giá thế giá»›i bắt đầu giảm đều đặn từ tháng 4 đến tháng 8, giá xăng lại bất Ä‘á»™ng. Cần nhá»› rằng, kể từ tháng 2 đến tháng 8, hầu nhÆ° mức thuế nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt Ä‘ã được Nhà nÆ°á»›c kéo về 0%, riêng thuế Giá trị gia tăng (VAT) 10% thì DN chỉ đứng ra thu há»™ và người tiêu dùng phải ná»™p. Sá»± việc kéo dài trong vòng 4 tháng, cho tá»›i khi Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ yêu cầu giảm 500 đồng/lít bất chấp phản ứng của các DN. Thời Ä‘iểm này, ông Nguyá»…n Lá»™c An - Vụ phó Vụ Quản lý thị trường Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng - phản pháo dữ dá»™i Bá»™ Tài chính khi cho rằng, chính sách quản lý giá chậm - lạc hậu gây ra xung Ä‘á»™t giữa DN và cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c.

Trong khi tại cuá»™c họp báo công bố kết quả kiểm tra 4 DN xăng dầu vừa qua, bà VÅ© Thị Mai - Thứ trưởng Bá»™ Tài chính - khẳng định DN Ä‘ã vung tay quá trán, chi hoa hồng cho đại lý cao chót vót, vượt cả chi phí định mức kinh doanh gây há»—n loạn thị trường, gián tiếp tạo lá»—, gây áp lá»±c tăng giá xăng. Bà Mai cÅ©ng không ngần ngại chỉ ra, để xảy ra tình trạng này nguyên nhân chính do Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng bãi bỏ quy định về chi hoa hồng đại lý mà lẽ ra phải có khung trần - sàn để quản lý.

Để giá xăng vận hành theo thị trường, nhÆ°ng không có cÆ¡ chế giám sát chặt chẽ, Ä‘iều hành giá thì thiếu công khai, minh bạch lại hoàn toàn “phi thị trường”, trách nhiệm của cÆ¡ quan quản lý không hề nhỏ.

Không thể để DN tá»± tung tá»± tác

Vào tháng 9.2008, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng bãi bỏ quy định mức thù lao đại lý, giao cho DN đầu mối được trá»±c tiếp thỏa thuận vá»›i đại lý, tổng đại lý về thù lao bán hàng. Đây là lý do dù định mức chi phí kinh doanh (Ä‘ã bao gồm cả hoa hồng đại lý) theo quy định là 600 đồng/lít, nhÆ°ng các DN đầu mối thường xuyên đẩy chiết khấu hoa hồng cho đại lý lên cao, thậm chí có thời Ä‘iểm tá»›i 1.000 đồng/lít mà không hề bị “thổi còi”. Ngoài ra, việc liên Bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng để DN đầu mối tá»± xây dá»±ng và thá»±c hiện định mức hao hụt tá»± nhiên về xăng dầu, mà không hề thẩm định và kiểm soát dẫn tá»›i những con số Ä‘áng ngờ, đẩy chi phí giá vốn hàng bán của DN lên cao bất hợp lý. Cụ thể, từ 1.1.2011 đến 30.6.2011, hao hụt xăng dầu theo báo cáo của Petrolimex là 886,5 tỉ đồng, nhÆ°ng sau khi rà soát hao hụt chỉ còn 880 tỉ đồng.

Điều Ä‘áng nói là dù phát hiện các DN xăng dầu có nhiều sai phạm nhÆ°ng đến nay vẫn chÆ°a có má»™t hình thức xá»­ lý nghiêm khắc nào được Ä‘Æ°a ra. Đầu năm 2011, Bá»™ Tài chính cÅ©ng phát hiện ra Petrolimex trích sai quỹ bình ổn tá»›i 1.200 tỉ đồng, nhÆ°ng hình thức xá»­ lý cÅ©ng chỉ dừng ở mức nhắc nhở.

Việc trả kinh doanh xăng dầu về cÆ¡ chế thị trường theo Nghị định 84 má»™t cách ná»­a vời Ä‘ang làm “bí” chính cÆ¡ quan quản lý trong Ä‘iều hành giá. Nhiều ý kiến cho rằng cần sá»›m sá»­a đổi Nghị định 84 theo hÆ°á»›ng siết chặt quản lý đối vá»›i cÆ¡ cấu giá và thời Ä‘iểm tính giá cÆ¡ sở. Theo Ä‘ó, cần xem xét rút ngắn thời gian tính giá cÆ¡ sở thay vì thá»±c hiện bình quân 30 ngày nhÆ° hiện nay xuống khoảng 10 - 15 ngày, phù hợp hÆ¡n vá»›i diá»…n biến thá»±c tế của giá xăng dầu thế giá»›i, buá»™c DN phải có những Ä‘iều chỉnh giá hợp lý.

Má»™t chuyên gia cho rằng để kiểm soát chặt chẽ, cÆ¡ quan quản lý phải Ä‘Æ°a ra quy định công bố thông tin về giá cÆ¡ sở công khai. Ngoài ra, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng cần sá»›m ban hành lại khung thù lao đại lý cụ thể cÅ©ng nhÆ° định mức hao hụt xăng dầu theo từng chủng loại, tránh tình trạng mù mờ nhÆ° hiện nay.

Nguồn tin:Thanhnien