Vung tay chi hoa hồng đại lý, lá»— mẹ lãi con… , hành vi gian lận của các doanh nghiệp (DN) xăng dầu Ä‘ã và Ä‘ang để lại hậu quả nghiêm trọng khi suốt thời gian qua, ngân sách nhà nÆ°á»›c bị thất thoát, người tiêu dùng vẫn phải gánh chịu giá xăng cao.

Vào túi cổ Ä‘ông

TrÆ°á»›c hết, theo kết luận của Ä‘oàn kiểm tra Bá»™ Tài chính dá»±a trên sổ sách của Tổng công ty xăng dầu VN (Petrolimex), kể từ 1.1.2011 đến hết tháng 6.2011, DN này bị lá»— hÆ¡n 1.800 tỉ đồng, từ 1.7.2011 đến hết 26.8, lãi 130 tỉ đồng, tổng cá»™ng sau 8 tháng lá»— hÆ¡n 1.670 tỉ đồng. Tuy nhiên, sau khi rà soát lại, Ä‘oàn kiểm tra Ä‘ã loại trừ 516 tỉ đồng tiền do công ty (CT) “mẹ” Petrolimex chi hoa hồng vượt định mức cho phép, tổng số lá»— sau 8 tháng còn khoảng hÆ¡n 1.100 tỉ đồng. NhÆ° Thanh Niên Ä‘ã thông tin, vấn đề khó hiểu nhất là vì sao DN Ä‘ang lá»—, lẽ ra phải cố gắng tiết giảm chi phí để giảm giá bán lẻ, lại Ä‘i bán hàng thấp hÆ¡n giá vốn, vung tay chi hoa hồng cao ngất để lá»— to hÆ¡n.

Lý giải về hành vi này, Ä‘oàn kiểm tra chỉ kết luận vì các DN lao vào cuá»™c Ä‘ua tranh, giành giật để giữ thị phần. NhÆ°ng dÆ° luận vẫn rất thắc mắc bởi lẽ má»™t “ông lá»›n” nhÆ° Petrolimex, chiếm giữ tá»›i 60% thị phần, có 42 CT thành viên, có hệ thống 2.200 cá»­a hàng bán lẻ khắp cả nÆ°á»›c, vượt trá»™i so vá»›i 13 DN khác sao lại phải khổ sở để chạy Ä‘ua nhÆ° vậy?

Hiện tượng này có những dấu hiệu hết sức bất bình thường và vô cùng Ä‘áng lo ngại. Đoàn kiểm tra chÆ°a dám kết luận có phải chuyển giá hay không vì còn cần phải tiếp tục kiểm tra làm rõ. Thậm chí, đến lãnh đạo Cục Tài chính DN cÅ©ng nói chÆ°a thể hiểu được vì sao Petrolimex bán lá»— nhÆ° thế để làm gì!

Thá»±c tế bản chất của nó không phải quá khó để nhận thấy. Theo kết luận, liên tiếp trong thời gian dài, giá bán lẻ xăng của Petrolimex cho 42 CT thành viên, hÆ¡n 2.200 cá»­a hàng trá»±c thuá»™c và hàng loạt các tổng đại lý, đại lý của mình thấp hÆ¡n cả giá vốn. Khoản chênh này khoảng hÆ¡n 847 tỉ đồng, gián tiếp góp phần khiến CT “mẹ” bị lá»— hÆ¡n 1.670 tỉ đồng. Petrolimex cung xăng ra thị trường theo 2 đường: CT thành viên trong hệ thống và tổng đại lý, đại lý bên ngoài. Petrolimex bán cho các CT thành viên, vì lý do không có thời gian rà soát hết, Ä‘oàn kiểm tra xác định giá bán thá»±c tế cho 16 CT cổ phần thấp hÆ¡n giá vốn hÆ¡n 100 tỉ đồng. Vì sao lại là CT cổ phần, và vì sao lại cố tình Ä‘i bán lá»—, theo má»™t chuyên gia, Ä‘ây là chiêu thức chuyển giá hết sức “sáng tạo” của các cổ Ä‘ông CT “mẹ” Petrolimex. Chiêu này được áp dụng nhÆ° sau: CT “mẹ” thành lập CT “con”, tham gia CT liên kết. Nếu CT “con” hoặc CT liên kết được hưởng chính sách Æ°u Ä‘ãi về thuế thu nhập doanh nghiệp, CT “mẹ” sẽ tìm cách chuyển bá»›t lợi nhuận cho CT “con” thông qua việc bán giá rẻ mạt. “NhÆ° vậy lợi nhuận của CT “mẹ” Ä‘ã được chuyển cho CT “con” để được Æ°u Ä‘ãi thuế còn CT “mẹ” thì báo cáo lá»— hoặc lời rất ít để né thuế”, chuyên gia này nói.

NhÆ°ng lợi nhuận của các cổ Ä‘ông lá»›n ở trong các CT “con” này má»›i là Ä‘iều Ä‘áng bàn. Thông thường, CT “mẹ” của Petrolimex chỉ cần giữ 51% cổ phần chi phối tại CT “con”, 49% còn lại thuá»™c về cổ Ä‘ông lá»›n khác trong Ä‘ó có không ít cổ Ä‘ông lãnh đạo của CT “mẹ”, lại kiểm soát CT “con” nên rất dá»… thá»±c hiện việc chuyển lợi nhuận từ “mẹ” sang “con”. Khi “con” có lãi, Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên các cổ Ä‘ông này cÅ©ng chia nhau cổ tức, trong khi Ä‘ó “mẹ” là văn phòng Petrolimex lá»— to, mà lá»— to thì cÅ©ng không ai bị thiệt hại gì do thuế thu nhập doanh nghiệp không phải ná»™p, lợi nhuận Ä‘ã có trong giá cÆ¡ sở, mà lại càng dá»… bề Ä‘òi tăng giá. Điều này càng được minh chứng rõ hÆ¡n, khi Ä‘oàn kiểm tra chỉ ra CT “mẹ” Petrolimex đầu tÆ° gần 3.800 tỉ đồng vốn vào các CT “con”, chiếm 35,7% vốn Ä‘iều lệ. “Đó má»›i chỉ là vốn của CT “mẹ”, vậy còn các cổ Ä‘ông khác là người thân quen của các lãnh đạo Petrolimex là bao nhiêu?”, chuyên gia trên đặt câu hỏi.

Không chỉ bán cho các DN thành viên, CT “con” mà đến các đại lý,  Petrolimex cÅ©ng sẵn sàng bán giá rẻ mạt, thông qua việc chi thù lao đại lý cao ngất, mà theo kết luận, có thời Ä‘iểm lên tá»›i 1.000 đồng lít xăng/dầu (quy định này ngày trÆ°á»›c của Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng chỉ 100 - 200 đồng/lít). TS Bùi Khắc SÆ¡n - Viện Kinh tế chính trị thế giá»›i - ví von: “Nhà nÆ°á»›c giao cho tôi bán cái khóa quần 2.000 đồng/chiếc để bình ổn giá. Tôi phải chi hoa hồng cho các đại lý để họ tổ chức mạng lÆ°á»›i bán hàng, nên tôi bán giá 1.000 đồng. Các đại lý lại bán cho người tiêu dùng vá»›i giá bình ổn 2.000 đồng/cái. Thế 1.000 đồng kia có phải chi phí hợp lý không, vung tay chi cao lên trời vượt cả chi phí định mức thì tiền Ä‘ó Ä‘i Ä‘âu?”. Tiền Ä‘ó, theo chuyên gia này chắc chắn đại lý không thể “nuốt” hết, vì trong kinh doanh không có ai “ăn tham” và “Äƒn” má»™t mình nhÆ° thế mãi được. Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh bức xúc Ä‘òi làm rõ việc có hay không các DN bắt tay móc ngoặc vá»›i các đại lý để chia chác, trong khi Ä‘áng lẽ, tiền Ä‘ó có thể giảm giá bán cho người tiêu dùng, lại chạy vào túi các đại lý, nuôi ông chủ các cá»­a hàng hay các ông chủ thá»±c sá»± đằng sau Ä‘ó “béo mẫm”.

Về việc này, Bá»™ Tài chính hứa sẽ tiếp tục giám sát và kiểm tra.

Không thể không xá»­

Chỉ trong vòng chÆ°a đầy 8 tháng, qua rà soát sổ sách, Ä‘oàn kiểm tra Ä‘ã chỉ rõ hàng loạt vi phạm của các DN xăng dầu lá»›n. NhÆ°ng Ä‘iều Ä‘áng tiếc nhất, vẫn chÆ°a có bất cứ má»™t biện pháp xá»­ lý nào được Ä‘Æ°a ra sau Ä‘ó. Bá»™ Tài chính chỉ có kiến nghị bằng lời yêu cầu DN phải chấn chỉnh. Bà VÅ© Thị Mai - Thứ trưởng Bá»™ Tài chính - nói rằng không xá»­ DN vì Ä‘ây chỉ là kiểm tra, sau này có thanh tra kiểm toán má»›i Ä‘Æ°a ra các chế tài. Lời hứa này, người tiêu dùng, xã há»™i vẫn Ä‘ang chờ đợi, vì họ Ä‘ã phải cắn răng chịu Ä‘á»±ng suốt má»™t thời gian dài, kể từ 2009 khi giá xăng được thả cho cÆ¡ chế thị trường. Sai phạm của DN Ä‘ã rõ, sá»± ích ká»· và thiếu trách nhiệm thì ai cÅ©ng nhìn thấy, nhÆ°ng căn nguyên của vấn đề cÅ©ng phải nói lại cho thật khách quan. TS Phạm Minh Thúy - Viện Kinh tế Tài chính - cho rằng vì chính sách quản lý giá chÆ°a được tốt, phù hợp khi thả xăng cho thị trường Ä‘ã dẫn tá»›i sá»± xáo trá»™n, bất ổn này. Cụ thể, do chi phí kinh doanh định mức và lợi nhuận bị khống chế ở mức 600 đồng và 300 đồng/lít xăng, dầu nên khi giá xăng dầu thế giá»›i tăng giảm không ảnh hưởng nhiều đến lợi ích của DN. DN có cố gắng tiết giảm chi phí, giảm chi hoa hồng đại lý thì DN lợi nhuận cÅ©ng không hÆ¡n, không kém. Bà Phan Thanh Hà, Vụ Tài chính Tiền tệ - Bá»™ Kế hoạch - Đầu tÆ°, cho rằng trong giá cÆ¡ sở, ngoài thuế, phí, giá CIF theo thị trường, còn chi phí và lợi nhuận định mức để đảm bảo cho DN kinh doanh có lãi. Tuy nhiên, chi phí này dù hợp lý, hay không hợp lý cÅ©ng không ảnh hưởng đến lợi nhuận. Vì vậy, nó Ä‘ã không khuyến khích được kinh doanh thá»±c sá»±, tức là tính toán để nhập được xăng lúc giá rẻ, còn lúc giá cao thì hạn chế nhập khẩu. Theo cÆ¡ chế giá hiện hành, DN xăng dầu không chịu rủi ro kinh doanh, không cần tiết kiệm chi phí, giá nào cÅ©ng nhập khẩu mà không sợ lá»— do người tiêu dùng phải gánh hết.

Nguồn tin: Thanhnien