Tranh cãi giữa các doanh nghiệp xăng dầu xung quanh cÆ¡ chế kinh doanh má»›i cho thấy, có má»™t cuá»™c Ä‘ua không cân sức trong lÄ©nh vá»±c nhạy cảm này và các doanh nghiệp nhỏ Ä‘ang nÆ°Æ¡ng theo “đại gia” Petrolimex.

Trong buổi họp giữa lãnh đạo các bá»™ Tài chính và Công thÆ°Æ¡ng vá»›i các doanh nghiệp về phÆ°Æ¡ng án tính giá xăng dầu bán lẻ dá»±a trên giá cÆ¡ sở hồi cuối năm 2009, Thứ trưởng Bá»™ Tài chính Trần Văn Hiếu Ä‘ã từng nói rằng, công thức tính giá cÆ¡ sở sẽ giúp doanh nghiệp phát huy khả năng kinh doanh. “Từ giá cÆ¡ sở theo công thức quy định, các doanh nghiệp cÅ©ng có thể xem xét để Ä‘Æ°a ra các mức giá bán khác nhau, tạo Ä‘iều kiện cạnh tranh trên thị trường xăng dầu. Quy định công thức tính giá cÆ¡ sở sẽ tạo sá»± linh hoạt cho các doanh nghiệp trong các tính toán kinh doanh”, ông Hiếu phân tích.

Theo lãnh đạo Bá»™ Tài chính, trong các yếu tố hình thành nên giá cÆ¡ sở, ngoại trừ giá CIF (giá hàng gồm tiền hàng cá»™ng phí bảo hiểm cá»™ng cÆ°á»›c phí), các yếu tố cố định nhÆ° thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, tá»· giá, chi phí kinh doanh định mức, trích quỹ bình ổn... đều do Nhà nÆ°á»›c quy định. Do Ä‘ó, để cạnh tranh được vá»›i nhau, các doanh nghiệp phải tính toán tá»›i yếu tố giá CIF.

“Muốn có được giá CIF tốt nhất, các doanh nghiệp sẽ phải tính toán thời Ä‘iểm nhập khẩu để có được giá tốt nhất, có thể tăng được lợi nhuận”, ông Hiếu bổ sung. Đây cÅ©ng là cÆ¡ sở quan trọng để các doanh nghiệp có thể quyết định các mức giá bán lẻ khác nhau.

Từ khi Nghị định 84/2009/NĐ-CP có hiệu lá»±c (ngày 15/12/2009), nhiều người kỳ vọng thị trường xăng dầu sẽ có cuá»™c Ä‘ua để “tách nhóm” giữa các doanh nghiệp lá»›n và doanh nghiệp nhỏ, ít nhất là từ khía cạnh giá cả. Tuy nhiên, từ thời Ä‘iểm Ä‘ó đến nay, vá»›i má»—i đợt Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu của Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), các doanh nghiệp khác cÅ©ng Ä‘iều chỉnh theo, song giá xăng dầu của các doanh nghiệp hầu nhÆ° giống nhau.

Vậy chuyện gì Ä‘ang xảy ra trong việc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp xăng dầu, nếu nhìn từ góc Ä‘á»™ cạnh tranh giá cả bán lẻ trên thị trường?

Vá»›i hệ thống hÆ¡n 60 cây xăng dầu trá»±c thuá»™c và trên 700 đại lý, Tổng công ty Xăng dầu Quân Ä‘á»™i không phải là má»™t doanh nghiệp đầu mối nhỏ. Tuy nhiên, nếu so vá»›i Petrolimex, thì doanh nghiệp này vẫn còn khá bé. Chính vì chênh lệch quy mô, theo ông Cao Văn Hân, Giám đốc Ä‘iều hành Tổng công ty Xăng dầu Quân Ä‘á»™i, nên doanh nghiệp này luôn phải “nÆ°Æ¡ng” theo sá»± Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu của Petrolimex.

“Trong nhiều thời Ä‘iểm, chúng tôi muốn tăng giá bán lẻ xăng dầu, nhÆ°ng không thể tăng vì Petrolimex chÆ°a tăng giá. Đã nhỏ bé mà còn tăng giá bán thì không thể cạnh tranh nổi”, ông Hân nói. Còn trong trường hợp giảm giá bán, khi Petrolimex giảm, thì doanh nghiệp này không thể không giảm giá, cÅ©ng vá»›i lý do tÆ°Æ¡ng tá»±.

Giải thích cho việc luôn “bám” theo Ä‘á»™ng thái của Petrolimex để Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu bán lẻ, ông Trần Mạnh Hà, Phó giám đốc Công ty Xăng dầu Dầu khí miền Bắc cho biết, mức giá mà Petrolimex Ä‘Æ°a ra khá “sát”, nên hầu nhÆ° doanh nghiệp nhỏ hÆ¡n không thể Ä‘Æ°a ra má»™t mức giá bán khác. “Chỉ riêng việc bám theo giá của Petrolimex Ä‘ã là sá»± vất vả của doanh nghiệp nhỏ, bởi chi phí và giá của Petrolimex là thấp nhất. Nếu chúng tôi không theo mức giá này, thì không thể bán được hàng”, ông Mạnh nói.

Trong khi Ä‘ó, nhìn từ quan Ä‘iểm của má»™t doanh nghiệp lá»›n, ông Bùi Ngọc Bảo, Tổng giám đốc Petrolimex nhận xét rằng, vá»›i vị trí của mình trên thị trường, Petrolimex có thể “ngăn chặn” được các doanh nghiệp nhỏ hÆ¡n tăng giá, nhÆ°ng không thể “cưỡng” lại việc các doanh nghiệp nhỏ giảm giá. “Toàn quốc có hÆ¡n 10.000 cá»­a hàng xăng dầu, Petrolimex chỉ chiếm 20%. Nếu chúng tôi bán đắt hÆ¡n các doanh nghiệp khác, thì những cây xăng này có thể lấy hàng của những doanh nghiệp bán rẻ và Ä‘ây chính là áp lá»±c kinh doanh của chúng tôi”, ông Bảo nói. Điều này cÅ©ng có nghÄ©a là, các doanh nghiệp nhỏ hoàn toàn có thể giảm giá bán trÆ°á»›c khi Petrolimex thá»±c hiện, nhằm tăng khả năng cạnh tranh.

Từ các thông tin nói trên, có thể thấy má»™t thá»±c tế là các doanh nghiệp chÆ°a hề khai thác được giá CIF khác nhau để hình thành giá cÆ¡ sở khác nhau. Hay nói cách khác, nếu theo lý giải của các doanh nghiệp xăng dầu, thì hầu nhÆ° giá nhập khẩu đầu vào của các doanh nghiệp là giống nhau. Điều này liệu có thể liên tưởng đến hình ảnh các doanh nghiệp cùng “rủ nhau” Ä‘i nhập khẩu xăng dầu vào cùng thời Ä‘iểm?

HÆ¡n nữa, nếu nhÆ° các doanh nghiệp cứ “bám” vào giá bán lẻ của Petrolimex trên thị trường để thá»±c hiện Ä‘iều chỉnh, thì rõ ràng, việc các cÆ¡ quan quản lý tiếp tục giám sát chặt chẽ quá trình Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu của Petrolimex là hết sức cần thiết.

CÅ©ng liên quan tá»›i việc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp xăng dầu, hiện có rất nhiều thông tin khác nhau xung quanh câu chuyện chiết khấu của các đầu mối dành cho các đại lý và tổng đại lý. Có tình trạng các đại lý liên tục thay đổi đầu mối để được hưởng lợi, bất chấp quy định. Nếu nhÆ° mức chiết khấu được quy định thống nhất, thì thị trường sẽ ổn định hÆ¡n và các doanh nghiệp cạnh tranh tốt hÆ¡n”, ông Hân nói và kiến nghị các địa phÆ°Æ¡ng cần tăng cường kiểm tra hoạt Ä‘á»™ng của các đại lý xăng dầu trên địa bàn.

Petrolimex.