Việc các công ty xăng dầu đầu mối chi đậm hoa hồng (chiết khấu) cho cá»­a hàng, đại lý trong nhiều thời Ä‘iểm thay vì giảm giá cho người tiêu dùng được nhiều chuyên gia khẳng định Ä‘ây chính là hình thức chuyển giá: lá»— mẹ, lãi con.

Người dân đến mua xăng tại má»™t cây xăng của Petrolimex ở quận 3, TP.HCM. Giá xăng dầu thời gian qua luôn gây bức xúc trong dÆ° luận - Ảnh: Thuận Thắng

Bởi hầu hết các công ty đầu mối đều có hệ thống cá»­a hàng trá»±c thuá»™c và giữ cổ phần chi phối trong nhiều tổng đại lý.

Tổng công ty Xăng dầu VN (Petrolimex) là Ä‘Æ¡n vị có thị phần bán lẻ xăng dầu lá»›n nhất nÆ°á»›c (chiếm khoảng 55% thị phần), thường xuyên kêu lá»—. Tuy nhiên, ngay cả khi chi chiết khấu cao, Ä‘Æ¡n vị này cÅ©ng có thể thu lại được má»™t khoản chênh lệch lá»›n qua hệ thống bán lẻ trá»±c tiếp và các cá»­a hàng, đại lý của những Ä‘Æ¡n vị mà Petrolimex có cổ phần chi phối.

Hưởng từ A đến Z!

Theo quy định của Bá»™ Tài chính, chiết khấu và các chi phí kinh doanh của doanh nghiệp gói gọn trong định mức 600 đồng/lít, kg xăng, dầu. Tuy nhiên, qua kiểm tra của Bá»™ Tài chính cho thấy nhiều thời Ä‘iểm các doanh nghiệp trả chiết khấu cho đại lý lên tá»›i 800-850 đồng/lít, đẩy chi phí kinh doanh lên tá»›i 1.100-1.200 đồng/lít. Có thời Ä‘iểm Petrolimex còn chi chiết khấu tá»›i 860 đồng/lít. Tuy nhiên, những lúc này giá bán lẻ xăng dầu không được giảm theo Ä‘à giảm của giá thế giá»›i. Toàn bá»™ phần chênh lệch giữa giá nhập khẩu và giá bán lẻ rÆ¡i vào “túi” doanh nghiệp đầu mối và các đại lý được hưởng chiết khấu cao.

Theo các chuyên gia, ngay cả những thời Ä‘iểm doanh nghiệp kêu lá»—, má»™t phần khoản lá»— Ä‘ó do doanh nghiệp chi chiết khấu cao làm chi phí kinh doanh cao hÆ¡n mức quy định của Bá»™ Tài chính nên doanh nghiệp vẫn không bị thua thiệt hoàn toàn nhÆ° thông tin vẫn công bố lâu nay. Hiện Petrolimex sở hữu trên 2.100 cá»­a hàng bán lẻ xăng dầu. Các cá»­a hàng chiếm tá»›i 16% trong tổng số cá»­a hàng bán lẻ xăng dầu và chiếm khoảng 30% tổng lượng bán lẻ xăng dầu của cả nÆ°á»›c.

Theo thông tin công bố của Petrolimex trong đợt chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO), sở dÄ© chiếm 16% về số lượng nhÆ°ng lại chiếm tá»›i 30% về sản lượng hàng bán ra là do hệ thống cá»­a hàng này chiếm lÄ©nh được những vị trí đắc địa nên năng suất bán hàng cao hÆ¡n hẳn so vá»›i các cá»­a hàng bán lẻ khác trong ngành xăng dầu.

Theo kết quả kiểm tra của Bá»™ Tài chính vừa công bố, nhiều thời Ä‘iểm giá xăng dầu thế giá»›i giảm nhÆ°ng doanh nghiệp không giảm giá bán lẻ mà tăng mức chiết khấu cho đại lý - Ảnh: N.Khánh

Vá»›i tỉ lệ trên, năm 2010 sản lượng hàng bán ra của các cá»­a hàng này đạt khoảng 4,89 triệu tấn xăng, dầu các loại.

Petrolimex cho biết hệ thống các cá»­a hàng nói trên Ä‘ang Ä‘em lại lợi nhuận cao nhất cho doanh nghiệp. Khác vá»›i việc bán hàng qua kênh tổng đại lý, đại lý, Petrolimex không phải chi chiết khấu mà được hưởng toàn bá»™ lợi nhuận nhờ khoản chênh lệch từ giá mua đến giá bán, sau khi trừ khoản hao hụt vận chuyển, quản lý kho từ hệ thống 2.100 cá»­a hàng này.

NhÆ° vậy, bản thân việc doanh nghiệp kêu lá»— trong nhiều thời Ä‘iểm là chÆ°a thật sá»± Ä‘úng vì kênh bán hàng này không phải chi chiết khấu, sẽ kéo chi phí kinh doanh giảm xuống so vá»›i các kênh bán hàng khác.

Sơ đồ lợi nhuận kinh doanh xăng dầu của Petrolimex

Lá»— vì chiết khấu cao

Má»™t kênh khác Ä‘Æ°a sản phẩm xăng dầu ra thị trường của Petrolimex là hệ thống tổng đại lý, đại lý trên cả nÆ°á»›c. Hiện Petrolimex có khoảng 4.000 tổng đại lý, đại lý. Nhiều chuyên gia phân tích vá»›i những trường hợp tổng đại lý là các doanh nghiệp Petrolimex có cổ phần, nắm giữ cổ phần chi phối thì khi chi trả chiết khấu cao, Petrolimex lãi ít hoặc bị lá»— nhÆ°ng các Ä‘Æ¡n vị thành viên lại có lãi. Vì vậy má»™t phần lợi nhuận của những Ä‘Æ¡n vị thành viên này cÅ©ng thuá»™c về Petrolimex.

Chẳng hạn, má»™t công ty kinh doanh xăng dầu má»›i được thành lập, Petrolimex nắm giữ 51% cổ phần. Đơn vị này cÅ©ng có hệ thống bán lẻ xăng dầu. Nếu chiết khấu cao, công ty này lời lá»›n. Và thá»±c tế Petrolimex cÅ©ng có quyền lợi trong Ä‘ó.

Liên quan đến việc doanh nghiệp kêu lá»— nhÆ°ng lại chi chiết khấu quá cao, ông VÆ°Æ¡ng Hồng Hà - Cục Tài chính doanh nghiệp (Bá»™ Tài chính) - nhận định thá»±c chất việc lá»— mẹ, lãi con, có chuyển giá hay không là vấn đề cần được tiếp tục thanh tra, kiểm tra trong thời gian tá»›i.

“Chiết khấu lên tá»›i 900 đồng/lít cho đại lý rồi nói bị lá»— thì các đầu mối nhập khẩu xăng dầu đừng kêu Nhà nÆ°á»›c!” - ông Hà cho hay.

Đề cập cÆ¡ chế tài chính giữa doanh nghiệp đầu mối và các tổng đại lý, đại lý, ông Hà nhận định bản chất là mua đứt bán Ä‘oạn. Thể hiện qua việc chiết khấu cho các đại lý không thể hiện trong hóa Ä‘Æ¡n. '

Cụ thể: giá bán lẻ được Nhà nÆ°á»›c định sẵn, Ä‘Æ¡n cá»­ giá bán xăng là 20.000 đồng/lít thì các đại lý trá»±c tiếp của doanh nghiệp đầu mối hay các đối tác ký hợp đồng làm đại lý của doanh nghiệp đầu mối cÅ©ng chỉ được bán vá»›i mức giá này. Nếu nhÆ° là đại lý thì doanh nghiệp đầu mối thỏa thuận chi chiết khấu chẳng hạn 500 đồng/lít.

Khi xuất hóa Ä‘Æ¡n, giá bán xăng cho các đại lý chỉ là 19.500 đồng/lít. Còn nếu phân phối xuống tận các cây xăng thì tổng đại lý sẽ phải ngắt tiếp má»™t khoản hoa hồng nữa. Nên Ä‘ôi khi giá mà các doanh nghiệp đầu mối thu về chỉ 19.000 đồng. Do vậy, lá»— mẹ lãi con là nhÆ° thế.

“Tôi chÆ°a giải thích được tại sao chi phí chiết khấu cho đại lý lại đẩy cao đến nhÆ° vậy. Vì hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu không nhÆ° các sản phẩm khác, doanh nghiệp khó có thể cạnh tranh để giành thị phần bằng việc tăng chiết khấu cho đại lý.

Thá»±c tế các doanh nghiệp đầu mối ký hợp đồng ổn định vá»›i hệ thống đại lý, thậm chí hệ thống phân phối theo vùng, theo khu vá»±c làm sao tiêu thụ cho hiệu quả. Nên không thể hôm nay có thể ký vá»›i đại lý này, mai lại thay đổi mà ký vá»›i đại lý khác. Do vậy, Bá»™ Tài chính và Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng cần vào cuá»™c để nghiên cứu” - ông Hà băn khoăn.

Nên có mức trần chiết khấu

Theo đề xuất của ông Hà, nên quy định mức trần chiết khấu cho đại lý. “Doanh nghiệp không thể muốn tăng chiết khấu bao nhiêu cÅ©ng được. Có thể định mức chi phí kinh doanh 600 đồng/lít là lạc hậu nhÆ°ng cần phải nghiên cứu cụ thể. Chẳng hạn sẽ nâng lên mức 800 đồng/lít, trong Ä‘ó quy định chiết khấu cho đại lý chiếm khoảng bao nhiêu phần trăm, khoảng 40% là 320 đồng. Nếu sau này cÆ¡ quan thuế quyết toán mà thấy vượt thì sẽ bị xá»­ lý. Nếu thấp hÆ¡n quy định 40% mà đại lý chấp nhận thì doanh nghiệp có lãi” - ông Hà nói.

Còn về phía doanh nghiệp, qua kết quả kiểm tra giá nhập khẩu xăng dầu, Bá»™ Tài chính cÅ©ng đề nghị doanh nghiệp cần xem lại quản trị. Càng bán càng lá»— là Ä‘iều không chấp nhận được. Cụ thể, trong giai Ä‘oạn từ ngày 1-7 đến 26-8-2011, giá nhập khẩu thế giá»›i giảm, thuế nhập khẩu không tăng... nếu doanh nghiệp không vung tay chi chiết khấu quá cao tá»›i 800-900 đồng/lít, giá mà vẫn giữ mức chi chiết khấu 200-300 đồng/lít nhÆ° hồi đầu năm thì doanh nghiệp sẽ giảm lá»—, thậm chí có lãi.

Ông Lê Hoàng Hải, phó cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, cho biết để minh bạch hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu hÆ¡n nữa, cần phải thanh tra toàn diện từng vấn đề cụ thể. Đồng tình, ông Hà hi vọng Bá»™ Tài chính sẽ phối hợp vá»›i Kiểm toán Nhà nÆ°á»›c có kiểm tra, thanh tra toàn diện ngành xăng dầu. Hoặc bá»™ sẽ chỉ đạo các Ä‘Æ¡n vị nhÆ° thanh tra bá»™, Tổng cục Thuế vào cuá»™c.

Nguon tin:TT