Tính trung bình cả năm, chi hoa hồng cho đại lý xăng dầu là thấp. Nhà nÆ°á»›c Ä‘ang cho doanh nghiệp dÆ° địa 900 đồng/lít để liệu cÆ¡m gắp mắm mà được lãi hay bị lá»—. Cắc cÆ¡ gì Bá»™ phải soi hoa hồng trong khi, giá bán lẻ là Bá»™ quyết!

Sau cuá»™c họp báo công bố kết quả kiểm tra 4 doanh nghiệp xăng dầu (Petrolimex, PVOil, Petimex và SaigonPetro) hôm 19/12, các doanh nghiệp xăng dầu đều bức xúc vì những nhận định khắt khe của Bá»™ Tài chính.

Tính cả năm hoa hồng vẫn thấp

Trong khi Bá»™ Tài chính kết luận rằng, các doanh nghiệp xăng dầu lá»—, hoặc cố tình biến lãi thành lá»— vì Ä‘ã để thù lao hoa hồng cho đại lý quá cao, khiến chi phí kinh doanh vượt xa định mức 600 đồng/lít là không hợp lý, các doanh nghiệp xăng dầu đều cho rằng, chi phí hoa hồng thá»±c chất là thấp.

Ông VÆ°Æ¡ng Thái DÅ©ng, Phó Tổng Giám đốc Petrolimex cho rằng, nếu Nhà nÆ°á»›c tính chi phí hoa hồng bình quân để biết doanh nghiệp kinh doanh ra sao, có lãng phí không thì phải nhìn vào tổng thể trong cả má»™t thời gian, nhiều vùng địa bàn kinh doanh chứ không thể ở 1 thời Ä‘iểm ngắn hạn.

Đối vá»›i Tổng công ty Petrolimex, 6 tháng đầu năm 2011, chiết khấu hoa hồng mặt hàng xăng chỉ ở mức từ 260-  364 đồng/lít cho đại lý và tổng đại lý, đối vá»›i dầu cÅ©ng chỉ nằm trong khoảng từ 229- 285 đồng/lít. Sau Ä‘ó, trong khoảng thời gian từ tháng 7-8, thù lao hoa hồng của Petrolimex cÅ©ng tăng cao theo xu hÆ°á»›ng chung của các doanh nghiệp, vá»›i mức trên 700 đồng/lít.

NhÆ°ng khi tính chung 9 tháng, khoản chi này dành cho đại lý, tổng đại lý vẫn thấp hÆ¡n so vá»›i 600 đồng định mức kinh doanh, nhÆ° xăng là 307- 403 đồng/lít, dầu diesel là 329-427 đồng/lít.

"Petrolimex có mức chi hoa hồng thấp nhất trong tất cả các đầu mối xăng dầu. Và mọi số liệu này đều từ Kiểm toán Ä‘á»™c lập", ông VÆ°Æ¡ng Thái DÅ©ng khẳng định.

Bình luận về Ä‘ánh giá của Bá»™ Tài chính, ông DÅ©ng bày tỏ: Ai cÅ©ng hiểu chi phí hoa hồng càng ít thì doanh nghiệp càng có hiệu quả lợi nhuận nhÆ°ng về nguyên tắc, Ä‘ây không phải là khoản Nhà nÆ°á»›c bắt buá»™c quy định cứng cụ thể là bao nhiêu. Đây là việc má»—i doanh nghiệp ứng xá»­ khác nhau căn cứ vào Ä‘iều kiện cụ thể từng doanh nghiệp mà thỏa thuận vá»›i đại lý.

Đồng quan Ä‘iểm vá»›i doanh nghiệp, Thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú cho hay, trong má»™t chuá»—i kinh doanh 12 tháng, không thể lấy riêng má»™t khoảng thời gian 1-2 tháng để Ä‘ánh giá các Ä‘Æ¡n vị Ä‘ã chuyển lãi thành lá»—, không tiết giảm giá thành. Muốn xem các doanh nghiệp Ä‘ã chi cao hay thấp cho đại lý thì cần tính trung bình cả năm 2011 để có cái nhìn tổng thể, toàn diện.

CÅ©ng từ góc  nhìn này, ngay bản kiểm tra của Bá»™ Tài chính đối vá»›i SaigonPetro cÅ©ng cho thấy chiết khấu thù lao cho đại lý bình quân 5 tháng đầu năm 2011 chỉ ở mức 263 đồng/lít, từ ngày 27/8 đến ngày 15/9, chỉ ở mức 239,2 đồng/lít. Chín tháng đầu năm, SaigonPetro chi chiết khấu hoa hồng cho các đại ý chỉ ở mức 438 đồng/lít, thấp hÆ¡n nhiều so vá»›i khoảng 600 đồng/lít định mức chi phí kinh doanh nói chung.

SaigonPetro chỉ chi hoa hồng cao ở tháng 6 và khoảng thời gian từ 1/7-26/8 lại cao, lần lượt là mức 714,3 đồng/lí và 782,7 đồng/lít. Đây cÅ©ng là tình trạng chung của PVOil, Petimex... Trong khi Ä‘ó, hầu hết Ä‘ánh giá của về việc chi hoa hồng bất hợp lý của Bá»™ Tài chính lại chỉ căn cứ vào quãng thời gian này, thay vì nhìn cả năm kinh doanh.

Bởi vậy, theo lãnh đạo Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, khi chỉ nhìn 2 tháng là tháng 6 và 8 thì tưởng là doanh nghiệp vung tay chi hoa hồng nhÆ°ng nhìn 7 tháng còn lại, rõ ràng các doanh nghiệp đều co kéo khoản này cả. Nhìn tổng hòa 9 tháng đầu năm hay 12 tháng,  bức tranh chi phí hoa hồng của các đầu mối không đến mức nhÆ° thông Ä‘iệp của bá»™ Tài chính công bố.

Hoa hồng và chuyện cá nhỏ rỉa cá lá»›n

Trở lại các kết quả kiểm tra 4 doanh nghiệp, bá»™ Tài chính cho rằng, các doanh nghiệp xăng dầu cần giảm chiết khấu cho đại lý ở giai Ä‘oạn từ tháng 1/6 đến 26/8 vì Ä‘ây là thời gian giá thế giá»›i giảm, giá trong nÆ°á»›c chÆ°a giảm. Nếu làm Ä‘iều này, các doanh nghiệp Ä‘ã có thể có lãi để bù lá»— giai Ä‘oạn trÆ°á»›c Ä‘ó. Việc các Ä‘Æ¡n vị vẫn chi hoa hồng cao hÆ¡n cả khoản 600 đồng/lít quy định định mức chi phí kinh doanh, nhằm Ä‘iều chuyển thu nhập về các Tổng đại lý, đại lý hoặc công ty con là bất hợp lý.

Tuy nhiên, nhận định này Ä‘ã bị các doanh nghiệp phản ứng nhiều nhất.

Lãnh đạo SaigonPetro bày tỏ bức xúc: nguyên tắc đầu tiên trong kinh doanh xăng dầu là khi giá thế giá»›i Ä‘ang giảm, hàng tồn kho là hàng nhập giá cao thì các doanh nghiệp phải mau chóng đẩy hàng ra, khi Ä‘ó, buá»™c phải tăng hoa hồng, hoặc giữ hoa hồng cao thì đại lý má»›i nhập hàng.  Nếu hoa hồng thấp, hoặc giảm hoa hồng trong khi bán lẻ lá»—, doanh nghiệp đứng trÆ°á»›c nguy cÆ¡ phá sản.

Nói cách khác, khi giá thế giá»›i giảm, tưởng nhÆ° doanh nghiệp có dÆ° địa để giảm các chi phí khác nhÆ°ng Ä‘ây chính là lúc bắt đầu cuá»™c Ä‘ua ngầm chi hoa hồng để đẩy hàng tồn giá cao ra thị trường.

Nhận định của Bá»™ Tài chính Ä‘ã không quan tâm đến đặc thù này của kinh doanh xăng dầu.

Ngược lại, thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú phân tích: Ä‘ây là thời Ä‘iểm cá nhỏ rỉa cá lá»›n trên thị trường xăng dầu. Doanh nghiệp càng bé thì chi hoa hồng càng cao, Petrolimex to nhất thì hoa hồng lại chi ít nhất.

Kịch bản thường thấy là, khi giá thế giá»›i cao, các doanh nghiệp nhỏ, yếu sợ bị lá»— vì tồn hàng giá cao sẽ thường phải đẩy hàng bán ra. Muốn vậy, các ông nhỏ này chỉ còn cách là tăng hoa hồng cho đại lý. Để đảm bảo thị phần, các doanh nghiệp lÆ¡n buá»™c phải tăng hoa hồng theo.

Trong cuá»™c Ä‘ua này, các doanh nghiệp nhỏ có số lượng đại lý ít nên việc tăng mạnh hoa hồng  tính trên má»—i lít xăng dầu sẽ không ảnh hưởng lá»›n tá»›i chi phí kinh doanh tổng thể. Trong khi nếu là doanh nghiêp lá»›n, thị phần lá»›n, tăng hoa hồng nhiều là thiệt hại lá»›n.

NhÆ°ng khi thuận lợi, giá thế giá»›i giảm, doanh nghiệp nhỏ không bao giờ giảm hoa hồng đại lý trÆ°á»›c vì giảm là mất thị phần, đại lý sẽ "chạy sang" nhập xăng nÆ¡i khác có hoa hồng cao hÆ¡n.

Ông doanh nghiệp lá»›n nhÆ° Petrolimex khi bị Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng "gõ đầu" nhắc nhở phải giảm thì má»›i giảm. Vì lý do Ä‘Æ¡n vị này sở hữu 2000 cây xăng, nên nếu giảm hoa hồng, các đại lý này phải tuân theo, "không chạy" Ä‘i Ä‘âu được.

Trên thá»±c tế, thông Ä‘iệp mà Bá»™ Tài chính muốn "nhắc" nhở chính là ở việc cần tiết giảm tối Ä‘a những khoản chi mà doanh nghiệp có thể chủ Ä‘á»™ng can thiệp được. Nếu không bị phát sinh lá»— tá»· giá (do Nhà nÆ°á»›c Ä‘iều hành), các doanh nghiệp có thể tiết giảm khoản này tối Ä‘a để đảm bảo kết quả kinh doanh.

Tuy nhiên, quan Ä‘iểm của SaigonPetro cho rằng, Bá»™ Tài chính Ä‘ang nắm các công cụ nhÆ° thuế, phí, Quỹ bình ổn xăng dầu và hiện, nắm cả quyền định giá bán lẻ. Doanh nghiệp chỉ có 900 đồng/lít (300đồng/lít lợi nhuận định mức và 600 đồng/lít chi phí kinh doanh định mức) là dÆ° địa để Ä‘iều tiết lợi nhuận của mình. Nếu doanh nghiệp làm không tốt thì lá»—, doanh nghiệp chịu và Ä‘iều này không ảnh hưởng gì vá»›i giá bán lẻ của người tiêu dùng. Cắc cá»› gì mà Bá»™ Tài chính phải "soi" hoa hồng đại lý, rồi lo lãi lá»— của doanh nghiệp? Đây là cách Ä‘iều hành kiểu cha- con"!

Các doanh nghiệp cÅ©ng cho biết thêm, cho tá»›i thời Ä‘iểm này, Bá»™ Tài chính không gá»­i kết luận kiểm tra tá»›i doanh nghiệp. Vì thế, các số liệu của Bá»™ này công bố, so sánh, tính toán trên cÆ¡ sở nào, doanh nghiệp không biết.