Sau 3 lần đăng ký tăng giá, ngày 10/6, Tổ giám sát về giá xăng dầu Liên bá»™ Tài chính- Công ThÆ°Æ¡ng má»›i chấp nhận đề nghị của các DN đầu mối, cho phép tăng thêm 1.000 đồng/lít xăng, dầu khiến nhiều DN bức xúc.

3 lần đề nghị má»›i được phép tăng giá

Giá xăng dầu thế giá»›i thời gian qua liên tiếp tăng mạnh trÆ°á»›c những thông tin kinh tế tích cá»±c từ thị trường Mỹ, nhất là thời Ä‘iểm từ đầu tháng 5 đến nay, giá dầu thô ngọt nhẹ giao tháng 6/2009 tăng từ trên 53,2 USD/thùng (ngày 1/5/2009) lên trên 71 USD/thùng (11/6/2009). Nếu so vá»›i giá giao tháng 5/2009, giá xăng dầu nhập khẩu Ä‘ã tăng trên 15%. 

Trong nÆ°á»›c, theo báo cáo nhanh của Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), 15 ngày đầu tháng 5/2009, tổng lượng bán ná»™i địa của Petrolimex sụt giảm 8% so vá»›i cùng kỳ tháng trÆ°á»›c, giảm chủ yếu ở các mặt hàng: xăng 92 (giảm 4%); diezen (giảm 20%); mazut, dầu hỏa (40%). 

Ông VÆ°Æ¡ng Thái DÅ©ng, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Xăng dầu, cho biết: Nguyên nhân sụt giảm lượng xăng dầu bán ra chủ yếu do ảnh hưởng của suy giảm kinh tế, nhiều DN gặp khó khăn trong sản xuất và lÆ°u thông nên nhu cầu sá»­ dụng giảm mạnh. NhÆ°ng để đảm bảo ổn định thị trường, Petrolimex Ä‘ã phải cố gắng giữ ổn định giá bán trong suốt má»™t thời gian. Trong khi Ä‘ó, do xu hÆ°á»›ng giá thế giá»›i tiếp tục tăng, kinh doanh xăng dầu rÆ¡i vào tình trạng bị lá»— nặng. Chỉ tính riêng trong tháng 5, vá»›i mức giá trung bình nhập khẩu xăng 5 là 69 USD/thùng, kinh doanh xăng lá»— gần 1.500 Ä‘/lít, diezen lá»— 1.000 Ä‘/lít, mazut gần 2.000 đồng lít. Nếu tính cả 10 ngày đầu tháng 6/2009 mức lá»— còn nặng nề hÆ¡n. Má»—i ngày, tổng công ty lá»— khoảng 50 tá»· đồng. Sức ép giảm lượng bán và lá»— trong kinh doanh ngày càng Ä‘è nặng lên doanh nghiệp.

Các DN đầu mối khác cÅ©ng rÆ¡i vào tình trạng tÆ°Æ¡ng tá»±. Vì thế, từ cuối tháng 5/2009, hàng loạt DN xăng dầu đầu mối Ä‘ã có công văn đăng ký tăng giá bán xăng dầu. Tuy nhiên, Tổ giám sát về giá xăng dầu Liên bá»™ Tài chính- Công ThÆ°Æ¡ng (mà cụ thể là Cục Quản lý Giá- Bá»™ Tài chính) Ä‘ã 2 lần không chấp nhận Ä‘iều chỉnh giá của DN.

Sau 2 lần trì hoãn, tá»›i ngày 10/6/2009, khi Thường trá»±c Chính phủ yêu cầu Liên bá»™ thá»±c hiện chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘iều hành giá xăng dầu trong nÆ°á»›c nhất quán theo cÆ¡ chế thị trường và không quay lại cÆ¡ chế bù lá»— kinh doanh xăng dầu, Cục Quản lý giá má»›i chấp nhận đăng ký tăng giá của DN vá»›i mức 1.000 đồng/lít cho tất cả mọi chủng loại xăng dầu. NhÆ° vậy, kể từ 10/6/2009, xăng A92 sẽ có giá bán má»›i 13.500 đồng má»™t lít, dầu hỏa giá 13.000 đồng/lít, dầu diezel 11.500 đồng/lít, giá bán buôn mazut tối Ä‘a 10.000 đồng/kg.

Lý do chậm trá»… chấp nhận đề nghị tăng giá xăng dầu, theo ông Võ Văn Quyền- thành viên tổ Tổ giám sát về giá xăng dầu- Ä‘Æ°a ra là: Nguyên tắc Ä‘iều hành giá xăng dầu là không để DN bị lá»—. Tuy nhiên, không phải bất cứ lúc nào giá thế giá»›i tăng giá trong nÆ°á»›c cÅ©ng phải tăng. DN phải tính lá»—, lãi trong cả chu kỳ kinh doanh. Bởi vì phải cân nhắc tác Ä‘á»™ng trong việc giá xăng dầu tăng đến nhiều lÄ©nh vá»±c kinh tế- xã há»™i. Về phía Nhà nÆ°á»›c, qua theo dõi diá»…n biến giá thế giá»›i sẽ phải áp dụng mọi biện pháp Ä‘iều hành nhÆ° giảm thuế nhập, dãn trích ná»™p quỹ bình ổn xăng dầu… Nếu tất cả các biện pháp trên Ä‘ã áp dụng mà DN vẫn lá»— thì biện pháp cuối cùng má»›i phải tăng giá bán.

Tuy nhiên, sau nhiều lần bị bác đề nghị tăng giá, nhiều DN bức xúc cho rằng, kinh doanh xăng dầu thá»±c sá»± chÆ°a hoàn toàn theo cÆ¡ chế thị trường. 

Kinh doanh xăng dầu: nhiều Ä‘iều chÆ°a ổn. 

Các doanh nghiệp cho rằng, Điều 1 Nghị định số 55/2007/NĐ- CP ngày 6/4/2007 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu quy định: “"ThÆ°Æ¡ng nhân Việt Nam (theo quy định của Luật ThÆ°Æ¡ng mại) kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu hoặc chế biến xăng dầu tại thị trường trong nÆ°á»›c được quy định giá bán xăng dầu theo cÆ¡ chế giá thị trường, trong hệ thống phân phối thuá»™c mình quản lý”. Vì thế chỉ khi “Liên Bá»™ Tài chính- Công ThÆ°Æ¡ng (cụ thể là Tổ giám sát về giá xăng dầu- PV) phát hiện giá do DN đăng ký không hợp lý má»›i không được chấp nhận- Điều 3. Vì thế lý do của Tổ giám sát giá Ä‘Æ°a ra không đủ sức thuyết phục. HÆ¡n nữa, mặc dù Nghị định 55 ra đời từ 6/4/2007 (nhÆ°ng do tình hình biến Ä‘á»™ng mạnh của thị trường nên đến ngày 16/9/2009 toàn bá»™ các mặt hàng xăng dầu má»›i thá»±c hiện theo cÆ¡ chế này) nhÆ°ng đến nay DN chÆ°a hoàn toàn được quyền tá»± chủ quyết định giá bán.

Kể từ khi thá»±c hiện theo cÆ¡ chế, giá xăng dầu liên tục giảm theo giá thế giá»›i. Đặc biệt, kể từ quý 2/2009, khi giá thế giá»›i liên tục tăng thì giá trong nÆ°á»›c cÅ©ng liên tục “ăn theo” Ä‘iều chỉnh tăng lên. Vì thế, dường nhÆ° để siết chặt hÆ¡n, Tổ giám sát giá xăng dầu quy định thêm “mức trần” tăng giá má»—i đợt là 500 đồng/lít xăng, dầu. Điều này khiến nhiều DN bức xúc cho rằng, kinh doanh xăng dầu vẫn nặng nề cÆ¡ chế xin-cho. Bởi vì, má»—i lần đăng ký giảm hoặc tăng giá (thá»±c chất là xin giảm hoặc tăng), DN phải đợi Liên bá»™ đồng ý má»›i được Ä‘iều chỉnh. HÆ¡n nữa, việc xin- cho thường xuyên cÅ©ng làm lá»™ thông tin má»—i lần DN có ý định Ä‘iều chỉnh giá, ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh. Đặc biệt, việc vừa qua, 2 lần tổ giám sát giá bác đề nghị tăng giá của các DN trong khi lá»— nặng càng tô đậm thêm cÆ¡ chế xin- cho trong việc đăng ký giá xăng dầu.

Theo ông VÆ°Æ¡ng Thái DÅ©ng, Phó tổng Giám đốc Petrolimex Việt Nam, ở nÆ°á»›c ngoài, việc thay đổi giá xăng dầu là chuyện bình thường, nhÆ°ng ở trong nÆ°á»›c vẫn còn quá nặng nề về Ä‘iều chỉnh giá nên rất khó cho việc vận hành của DN. Theo ông DÅ©ng, mức tăng không nên để nhiều quá mà chu kỳ cần linh hoạt hÆ¡n.

Tuy nhiên, Tổ giám sát giá cÅ©ng Ä‘Æ°a ra lý do, việc tăng giảm các mặt hàng nhÆ° xăng dầu phải cẩn trọng, vì tác Ä‘á»™ng của nó đến các mặt hàng khác và đến tâm lý rất lá»›n. Đặt trong bối cảnh hiện nay thì việc tăng giảm Ä‘ó phải được đặt trong mục tiêu chung về kinh tế vÄ© mô. HÆ¡n nữa, Nhà nÆ°á»›c sẽ Ä‘iều hành bằng mọi biện pháp, biện pháp cuối cùng má»›i là tăng giá. 

Để cÆ¡ chế giá xăng dầu hoàn thiện theo cÆ¡ chế thị trường, theo bà Phạm Chi Lan- chuyên gia kinh tế: Kinh doanh xăng dầu hiện nay chÆ°a ổn, quyết định thả dần ra theo cÆ¡ chế thị trường là Ä‘úng, nhÆ°ng Ä‘iều kiện chÆ°a đủ do thiếu các nhân tố cạnh tranh. Bởi vì, hiện nay hầu hết các công ty kinh doanh xăng dầu lá»›n đều của nhà nÆ°á»›c, giá cả và thị trường dá»… bị thao túng, do vậy cần phải công khai cÆ¡ cấu giá thành của công ty kinh doanh xăng dầu để tính mức lá»— lãi.

Trong khi, việc trích lập quÄ© bình ổn xăng dầu mặc dù Ä‘ã được ban hành, nhÆ°ng xem ra khó được áp dụng, nhất là khi các DN liên tục cho rằng việc kinh doanh chÆ°a có lãi.

Ông Võ Văn Quyền- Phó vụ trưởng Vụ thị trường trong nÆ°á»›c (Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng) cho biết, sắp tá»›i, để hoàn thiện kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường, doanh nghiệp chủ Ä‘á»™ng hÆ¡n trong quyền tá»± quyết định giá, Liên Bá»™ Tài chính- Công ThÆ°Æ¡ng sẽ trình Chính phủ sá»­a đổi, bổ sung Nghị định 55. Trong Ä‘ó có quy định, nếu giá xăng dầu dÆ°á»›i má»™t mức nào Ä‘ó DN có quyền tá»± quyết định giá, nhÆ°ng nếu vượt mức trên, Nhà nÆ°á»›c sẽ phải can thiệp Ä‘iều hành bằng mọi biện pháp, mà biện pháp cuối cùng là tăng giá.

( ATPvietnam )