-Ngày 16/3, Cổng TTĐT Chính phủ tổ chức buổi tọa Ä‘àm trá»±c tuyến vá»›i chủ đề "Kiên trì Ä‘iều hành giá theo thị trường - Nhìn từ giá xăng và giá Ä‘iện".

Các vị khách mời trong buổi Tọa Ä‘àm. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Tham gia buổi tọa Ä‘àm có các vị khách mời:

- Ông Nguyá»…n Anh Tuấn- Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bá»™ Tài chính.

- Ông Phạm Đình Thi - Vụ trưởng Vụ Chính sách thuế, Bá»™ Tài chính.

- Ông Võ Văn Quyền - Vụ trưởng Vụ thị trường trong nÆ°á»›c, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng.

- Ông Ngô Trí Long-– chuyên gia kinh tế.

DÆ°á»›i Ä‘ây là ná»™i dung buổi Tọa Ä‘àm.

Câu hỏi đầu tiên xin được dành cho ông Nguyá»…n Anh Tuấn. ThÆ°a ông, “giá Ä‘iện tăng Ä‘á»™t ngá»™t” là nhìn nhận của các chuyên gia kinh tế trên mặt báo những ngày qua. Quan Ä‘iểm của ông về nhận xét này?

Ông Nguyá»…n Anh Tuấn: Thá»±c hiện theo khung giá của Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ và Quyết định 69 năm 2013 về Ä‘iều chỉnh giá Ä‘iện, theo Ä‘ó các thông số cÆ¡ bản quyết định giá Ä‘iện có sá»± thay đổi mức Ä‘á»™ tăng từ 7,5- đến 10 % thì EVN xây dá»±ng phÆ°Æ¡ng án giá trình Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng xem xét phê duyệt. Nếu biến Ä‘á»™ng tăng từ 10% trở lên Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng sẽ phê duyệt phÆ°Æ¡ng án gá»­i Bá»™ Tài chính thẩm định trình Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ xem xét Ä‘iều chỉnh.

Từ 1/8/2013 đến nay, giá Ä‘iện Ä‘ã giữ ổn định. Trong hÆ¡n 1 năm, các thông số cÆ¡ bản đầu vào Ä‘ã biến Ä‘á»™ng tăng so vá»›i các thông số Ä‘ã quy định tại ngày 1/8/2013. Trên cÆ¡ sở Ä‘ó EVN Ä‘ã lập phÆ°Æ¡ng án giá trình Thủ tÆ°á»›ng Ä‘iều chỉnh theo quy định.

Ông Ngô Trí Long: Hôm nay (16/3) Ä‘ã bắt đầu thá»±c hiện theo giá Ä‘iện má»›i. Cuá»™c tọa Ä‘àm này Ä‘áng lẽ phải có đại diện của EVN để nghe tiếng nói của công luận cÅ©ng nhÆ° của người tiêu dùng, nhà nghiên cứu.

Từ năm 2007 đến nay, giá Ä‘iện Ä‘ã tăng 7 lần và kể từ 16/3/2015 thì Ä‘ây là lần tăng giá thứ 8. Lần này tăng biên Ä‘á»™ tÆ°Æ¡ng đối lá»›n so vá»›i các lần trÆ°á»›c. Chính sá»± tăng cao nhÆ° vậy Ä‘ã gây bức xúc cho người tiêu dùng. Bởi lẽ không phải người tiêu dùng không chia sẻ khó khăn vá»›i ngành Ä‘iện mà người tiêu dùng chÆ°a đồng thuận vì sá»± minh bạch trong hoạt Ä‘á»™ng của EVN. Tất cả hoạt Ä‘á»™ng của EVN hiện nay chÆ°a thá»±c sá»± có hiệu quả mà lại đổ lên người tiêu dùng, Ä‘ây là Ä‘iều bất cập, khiến cho người tiêu dùng chÆ°a đồng thuận. Theo quan Ä‘iểm của tôi, để tạo sá»± Ä‘á»™ng thuận vá»›i người tiêu dùng, đề nghị má»—i lần tăng giá Ä‘iện phải có sá»± minh bạch rõ ràng hÆ¡n trong việc tính toán giá Ä‘iện.

Việc tăng giá Ä‘iện là do tăng giá nguyên liệu đầu vào của Ä‘iện nhÆ° xăng-dầu, than, khí, rồi việc chi trả việc chênh lệch lãi suất trong thời gian qua. Ở góc cạnh thị trường thì là Ä‘iều chấp nhận được. Tuy nhiên những chi phí khác nhÆ° hao tổn Ä‘iện năng, năng suất lao Ä‘á»™ng thấp mà nhân lá»±c nhiều,… Ä‘ã và Ä‘ang được tính toán vào giá Ä‘iện. Cục Quản lý giá có thể cho biết thá»±c trạng những chi phí này trong giá thành Ä‘iện nhÆ° thế nào?

Ông Nguyá»…n Anh Tuấn: Trong phÆ°Æ¡ng án Ä‘iều hành giá Ä‘iện vừa qua tăng 7,5% là thấp nhất, từ 1/8/2013 đến nay các thông số đầu vào theo báo cáo của EVN Ä‘ã thay đổi 12,8%, nhÆ°ng các cÆ¡ quan thẩm quyền chấp nhận 7,5% là thấp nhất trong các phÆ°Æ¡ng án và Ä‘ã tính đến tác Ä‘á»™ng CPI. Mức Ä‘á»™ Ä‘Æ°a ra phÆ°Æ¡ng án tăng 7,5% phù hợp mặt bằng thị trường và yếu tố thay đổi thị trường các yếu tố đầu vào. Vừa qua, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ã kiểm tra, kiểm toán giá Ä‘iện công khai kết quả này. Đây là bÆ°á»›c công khai minh bạch để người tiêu dùng có thể giám sát được.

Ông Nguyá»…n Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bá»™ Tài chính. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Việc khắc phục những hạn chế này Ä‘ã được ngành Điện lập kế hoạch cụ thể và thá»±c hiện chÆ°a, thÆ°a ông?

Ông Nguyá»…n Anh Tuấn: Chúng tôi nghÄ© rằng EVN Ä‘ã Ä‘ã rất ná»— lá»±c để cải thiện việc này và trong giá thành công khai cÅ©ng Ä‘ã rất chi tiết các yếu tố cấu thành giá thành sản xuất Ä‘iện.

Ông Ngô Trí Long có bình luận gì thêm về vấn đề này không, thÆ°a ông?

Ông Ngô Trí Long: Tính toán giá thành Ä‘iện phức tạp vì hạch toán từ trên xuống dÆ°á»›i. Cần có cuá»™c đại phẫu thuật, cÆ¡ quan chuyên môn kiểm tra Ä‘á»™c lập. Theo báo cáo kiểm toán và thanh tra, thì lý do ban đầu ngành Điện làm ăn không hiệu quả, hay đầu tÆ° ngoài ngành, năng suất kém, tổn thất lá»›n. Các cái Ä‘ó Ä‘Æ°a vào giá thành, lá»— do chủ quan, quản trị kém, cuối cùng để người tiêu dùng chịu thiệt. Vì vậy, để người tiêu dùng chấp thuận cần có cuá»™c “đại phẫu thuật”, phải có các cÆ¡ quan tÆ° vấn Ä‘á»™c lập đủ chuyên môn má»›i giải quyết được. Còn nhÆ° hiện nay, EVN báo cáo, Cục Điều tiết Ä‘iện lá»±c xem xét, còn cÆ¡ quan chức năng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng phần lá»›n đứng về nhà sản xuất và Ä‘Æ¡n vị Ä‘á»™c quyền, ít khi về người tiêu dùng. Họ có những phát ngôn ít được đồng tình ví dụ “giá Ä‘iện tăng mọi người hưởng lợi” hoặc “không tăng giá thì EVN phá sản”. Do Ä‘ó các cÆ¡ quan chức năng cần công tâm, cần phải có cuá»™c kiểm tra tổng thể, cần có nguồn lá»±c đầy đủ để xem xét chính xác sá»± việc.

Ông có thể lý giải tại sao gần nhÆ° cùng má»™t lúc giá Ä‘iện và xăng lại tăng nhÆ° vậy, trong bối cảnh nền kinh tế thời gian qua Ä‘ang tận dụng triệt để Ä‘á»™ ổn định để phục hồi?

Ông Nguyá»…n Anh Tuấn: Hiện nay giá xăng dầu Ä‘ang Ä‘iều hành theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± Ä‘iều tiết của Nhà nÆ°á»›c bám sát tín hiệu giá xăng dầu của thế giá»›i, đồng thời chúng ta Ä‘ang Ä‘iều hành theo Nghị định 83 của Chính phủ và Thông tÆ° liên tịch 39 của Bá»™ Tài chính và Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng. NhÆ° vậy ta Ä‘ang bám sát theo giá xăng dầu thế giá»›i và ta Ä‘iều chỉnh tăng hoặc giảm.

Có thể Ä‘ây là sá»± trùng hợp trong tháng 3, giá xăng dầu thế giá»›i có sá»± Ä‘iều chỉnh tăng vào hôm 11/3 vừa rồi và ngẫu nhiên rÆ¡i vào việc tăng giá Ä‘iện vào 16/3. Tôi cho rằng việc Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu và giá Ä‘iện cần bám sát các tín hiệu của thị trường để có sá»± Ä‘iều tiết phù hợp. Qua theo dõi chúng tôi thấy việc Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu và giá Ä‘iện ảnh hưởng trá»±c tiếp tá»›i thị trường, đặc biệt là chỉ số CPI sẽ tác Ä‘á»™ng vào tháng 3 và tháng 4 tá»›i.

Riêng về Ä‘iều hành giá xăng được dÆ° luận khá đồng tình, tuy nhiên, ông Quyền có thể cho biết liệu còn khó khăn nào trong Ä‘iều hành giá xăng hay không?

Ông Võ Văn Quyền: Giá xăng dầu hiện nay Ä‘ã hoàn toàn theo cÆ¡ chế trị trường, giá phản ánh đầy đủ chi phí hợp lý hợp lệ và theo tín hiệu giá thế giá»›i.

NhÆ° Ä‘ã biết, 70% hàng xăng dầu nhập thế giá»›i, quy định Ä‘iều chỉnh rất rõ trong Nghị định 83 cÅ©ng nhÆ° Thông tÆ° liên tịch 39. Ví dụ má»›i Ä‘ây lẽ ra trong Tết Ä‘iều chỉnh 2.400 đồng /lít, vừa rồi Ä‘iều chỉnh 1.000 đồng/lít nữa, theo thị trường thì phải tăng 3.500 đồng/lít. Ta sá»­ dụng quỹ bình ổn nhÆ° van giảm sốc tăng giá, giảm thì tối Ä‘a, tăng thì cố gắng giảm sốc (chỉ Ä‘iều chỉnh chỉ Ä‘iều chỉnh 1.600 đồng/lít).

Khi có lợi cho người tiêu dùng, sản xuất, từ tháng 7/2014 đến nay rõ ràng Ä‘ã có 15 lần Ä‘iều chỉnh trong Ä‘ó 14 lần giảm, mức giảm 10.000 đồng/lít. Vừa rồi tăng 1.600 đồng/lít, tăng khoảng 10%, nhÆ°ng nhìn chung xu thế giảm giá là chủ yếu, vẫn Ä‘ang có xu hÆ°á»›ng tác Ä‘á»™ng có lợi cho sản xuất.

Ông Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế. Ảnh: VGP/Quang Hiếu
Ông Võ Văn Quyền Ä‘ánh giá thế nào về tác Ä‘á»™ng của việc tăng giá má»™t số mặt hàng năng lượng (đặc biệt là giá xăng) đối vá»›i giá cả các mặt hàng đầu vào khác của sản xuất, tiêu dùng và hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xuất nhập khẩu của doanh nghiệp? Nhất là tác Ä‘á»™ng tá»›i chỉ số CPI?

Ông Võ Văn Quyền: NhÆ° mọi người biết xăng dầu là nguyên liệu đầu vào cho tiêu dùng đầu-cuối. Tức là khi mua xăng xe để chạy, dầu Ä‘un nấu thì sẽ tăng/giảm trá»±c tiếp vào giá hoặc sẽ tăng đầu vào của các mặt hàng sản xuất nông-lâm-chế biến-vận tải. Rõ ràng việc Ä‘iều chỉnh giá tăng/giảm giá xăng dầu tác Ä‘á»™ng vào tăng/giảm giá của tiêu dùng đầu-cuối cÅ©ng nhÆ° trung gian. Chính vì vậy, Chính phủ theo tín hiệu của thị trường nhÆ°ng phải có Ä‘iều tiết là ở chá»— này. Không thể nhìn ngắn hạn 1-2 lần tăng giá trong quá trình Ä‘iều hành giá của liên Bá»™ cÅ©ng nhÆ° của Chính phủ trong má»™t thời gian dài đảm bảo không làm sốc nhÆ°ng tính toán cân đối có lợi nhất cho người tiêu dùng nhÆ°ng vẫn phải theo tín hiệu thị trường. Đây là nguyên tắc.

Nhìn từ phía cÆ¡ quan thuế, có dá»± Ä‘oán nào tác Ä‘á»™ng của việc tăng giá này đến nhiệm vụ của ngành trong năm 2015 không?

Ông Phạm Đình Thi: Tăng giá dầu, hay giá Ä‘iện tác Ä‘á»™ng đầu vào sản xuất kinh doanh, lợi nhuận doanh nghiệp sẽ giảm. DÆ°á»›i góc Ä‘á»™ thu NSNN, khi tác Ä‘á»™ng đến sản xuất kinh doanh, sức cạnh tranh càng cao, lợi nhuận cao thu NS tăng lên. Tuy nhiên, ở Ä‘ây riêng vá»›i xăng dầu việc tăng nhÆ° đại diện Bá»™ Tài chính và Công ThÆ°Æ¡ng là do kiên trì Ä‘iều hành theo giá thị trường có sá»± Ä‘iều tiết của Nhà nÆ°á»›c.

Do Ä‘ó, biến Ä‘á»™ng giá xăng dầu chủ yếu do giá thế giá»›i. Vừa qua, các quy định về Ä‘iều hành xăng dầu Ä‘ã công khai minh bạch, Ä‘iều chỉnh giá là tất yếu và phù hợp vá»›i mục tiêu kiên trì theo cÆ¡ chế thị trường.

ThÆ°a ông Võ Văn Quyền, việc tăng giá nhÆ° thế này có tác Ä‘á»™ng gì tá»›i chỉ số CPI của nÆ°á»›c ta?

Ông Võ Văn Quyền: NhÆ° tôi Ä‘ã nói, việc Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu là má»™t trong yếu tố ảnh hưởng đến tăng/giảm giá hàng hóa, thể hiện trong chỉ số CPI. Theo Ä‘ánh giá của Tổng cục Thống kê, trong chuá»—i dài giảm từ tháng 7/2014, đặc biệt trong 4 tháng (11,12/2014 và tháng 1,2/2015), nhờ giá xăng dầu giảm làm cho giá CPI chung giảm. Cụ thể, tháng 2 giảm 0,05% trong Ä‘ó nhóm GTVT, giá xăng góp phần vào 0,39% vá»›i mức giảm riêng của nhóm Ä‘ó là 4,41%. Còn tháng 1, mức giảm tác Ä‘á»™ng vào trên 3,39% làm CPI tăng 0,2%.

Theo tính toán của Tổng cục Thống kê, việc tăng giá xăng dầu lần gần Ä‘ây nhất làm CPI tăng 0,03%. Rõ ràng giá xăng dầu tăng/giảm tác Ä‘á»™ng vào giá. NhÆ°ng phải nói rõ ràng rằng, ở các nÆ°á»›c hay Việt Nam hiện nay tính CPI chung, trong Ä‘ó có Ä‘o lạm phát qua CPI chia làm 2 loại. Loại lạm phát tổng thể chung trong Ä‘ó bao gồm tác Ä‘á»™ng của năng lượng, xăng dầu, lÆ°Æ¡ng thá»±c, thá»±c phẩm. NhÆ°ng đối vá»›i lạm phát cÆ¡ bản thì loại trừ yếu tố giá năng lượng, xăng dầu, loại trừ giá lÆ°Æ¡ng thá»±c, thá»±c phẩm tác Ä‘á»™ng bởi mùa vụ, thiên tai khó Ä‘oán định để Ä‘o lạm phát cÆ¡ bản là bao nhiêu. Trong trường hợp này ta thấy cuối năm vừa rồi cÅ©ng nhÆ° 4 tháng liên tục từ tháng 11 đến nay, chỉ số nhìn có vẻ âm nhÆ°ng lạm phát cÆ¡ bản vẫn là dÆ°Æ¡ng, con số rất nhỏ vẫn trong sá»± kiểm soát của Chính phủ.

DÆ° luận e ngại giá nhiều mặt hàng khác sẽ “tát nÆ°á»›c theo mÆ°a”- tăng lên, vậy Bá»™ Tài chính có giải pháp gì để kiểm soát giá cả má»™t cách hợp lý nhất, tránh tình trạng “trên bảo dÆ°á»›i không nghe” nhÆ° trường hợp giá cÆ°á»›c vận tải má»›i Ä‘ây?

Ông Nguyá»…n Anh Tuấn: Ngay khi giá xăng dầu Ä‘iều chỉnh theo thị trường, cÅ©ng nhÆ° tăng giá Ä‘iện, Bá»™ Tài chính Ä‘ã có văn bản gá»­i UBND các tỉnh thành phố, bám sát mục tiêu theo Nghị quyết 01 của Chính phủ. Trong Ä‘ó có các giải pháp Ä‘Æ°a ra nhÆ°: thứ nhất, theo dõi sát tình hình diá»…n biến giá cả má»™t số mặt hàng mà Nhà nÆ°á»›c xem xét định giá. Thứ hai, các mặt hàng thiết yếu có sá»± biến Ä‘á»™ng tăng thì có tham mÆ°u bình ổn giá theo quy định. Thứ ba, chỉ đạo các DN sản xuất có ảnh hưởng bởi tăng giá cần có cải tiến kỹ thuật, nâng cao năng xuất tiết giảm chi phí, giảm thiểu tác Ä‘á»™ng.

Ngoài ra, Bá»™ Tài chính Ä‘ã chỉ đạo cÆ¡ quan chức năng kiểm tra, kiểm soát chặt các phÆ°Æ¡ng án kê khai giá, kiên quyết không cho việc Ä‘iều chỉnh giá tăng theo giá Ä‘iện và xăng dầu. Các cÆ¡ quan cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, xá»­ lý nghiêm các hành vi tăng giá bất hợp lý thá»±c hiện bình ổn giá trên địa bàn.

Ông Võ Văn quyền, Vụ trưởng Vụ thị trường trong nÆ°á»›c, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng. Ảnh: VGP/Quang Hiếu
TrÆ°á»›c tác Ä‘á»™ng của việc tăng giá năng lượng đầu vào, thì việc đảm bảo nguồn cung cho sản xuất và tiêu dùng những mặt hàng thiết yếu không bị thiếu hụt cÅ©ng là má»™t giải pháp quan trọng để kiểm soát giá cả, lạm phát và đảm bảo tăng trưởng kinh tế. Ông hãy cho biết những thông tin về vấn đề này?

Ông Võ Văn Quyền: Thông thường lạm phát hoặc tăng CPI từ 2 nguyên nhân: Tăng chi phí đầu vào (chi phí đẩy) hoặc do cầu hÆ¡n cung, cung không Ä‘áp ứng được cầu dẫn đến giá tăng, lạm phát tăng.

NhÆ° trên Ä‘ã phân tích, tác Ä‘á»™ng đầu vào của xăng dầu vào lạm phát CPI. Trong nhiều năm gần Ä‘ây, phần lá»›n do đẩy mạnh sản xuất, tái cÆ¡ cấu, tín hiệu thị trường ngày càng tốt hÆ¡n nên cung-cầu Ä‘ã gặp nhau. Phần lá»›n các mặt hàng không có hiện tượng thiếu hàng sốt giá, nhất là trong dịp Tết, dịp mùa vụ, chứng tỏ cung-cầu Ä‘ã Ä‘iều tiết theo thị trường hÆ¡n và vai trò của Ä‘iều hành của Chính phủ can thiệp bình ổn khi cần thiết Ä‘ã thá»±c hiện tốt hÆ¡n. Ví dụ trong Ä‘iều hành chung của liên Bá»™, dá»± Ä‘oán thị trường, chÆ°Æ¡ng trình bình ổn giá dịp Tết, hay gần Ä‘ây, Chính phủ ráo riết xây dá»±ng lại Luật Đầu tÆ° làm giảm chi phí cho DN, tạo Ä‘á»™ng lá»±c cho DN sản xuất kinh doanh.

Bên cạnh Ä‘ó, ngoài việc tăng cường kiểm tra, kiểm soát thì vấn đề vào cuá»™c thông tin, định hÆ°á»›ng cho người tiêu dùng tránh tình trạng “lạm phát kỳ vọng”, tức là Ä‘áng lẽ không lạm phát nhÆ°ng bởi bị kích thích hoặc bởi thông tin, tuyên truyền chÆ°a Ä‘áp ứng thì bị tăng giá mang tính tâm lý, gọi là “lạm phát kỳ vọng”.

Bên cạnh công khai minh bạch trong Ä‘iều hành còn phải công khai minh bạch trong kết quả báo cáo kinh doanh của các DN mà hiện nay Ä‘ang phải kiểm soát. Quan trọng là công tác thông tin, tuyên truyền vào cuá»™c của các phÆ°Æ¡ng tiện thông tin đại chúng, tôi nghÄ© là rất cần thiết.

Được biết mức thuế bảo vệ môi trường đối vá»›i xăng tăng nhÆ°ng đối vá»›i dầu hỏa vẫn giữ nguyên trong khi tác hại, nguy cÆ¡ gây ô nhiá»…m môi trường của xăng và dầu hỏa là nhÆ° nhau. Điều này lý giải ra sao, thÆ°a ông?

Ông Phạm Đình Thi: Thuế Bảo vệ môi trường có hiệu lá»±c từ 1/1/2012, trong Ä‘ó, vá»›i mặt hàng xăng dầu là mặt hàng chịu thuế bảo vệ môi trường. NhÆ° Ä‘ã biết, hiện ta hiện nay sá»­ dụng xăng lượng lá»›n và diện rá»™ng, trong khi Ä‘ó, dầu hỏa chủ yếu để thắp sáng, vùng sâu xa do Ä‘iện còn thiếu, do nhu cầu thiết yếu người dân. Nên vừa rồi, UBTV Quốc há»™i quyết định không Ä‘iều chỉnh giá vá»›i dầu hỏa là hợp lý.

ThÆ°a ông, bài toán khó đảm bảo ổn định ngân sách Ä‘ã ảnh hưởng tá»›i quyết định tăng thuế bảo vệ môi trường vá»›i giá xăng từ 1.000 lên 3.000 đồng/lít khiến dÆ° luận xôn xao rằng giá xăng dầu sẽ tăng và bày tỏ không tán đồng việc thuế này để phục vụ bảo vệ môi trường chứ không để giảm thất thu ngân sách. Quan Ä‘iểm của ông ra sao?

Ông Phạm Đình Thi: Ngày 10/3 vừa qua, UBTV Quốc há»™i Ä‘ã biểu quyết và thông qua sá»­a đổi theo Ä‘ó thuế bảo vệ môi trường từ 1/5 sẽ tăng từ 1.000 đồng/lít lên 3.000 đồng/lít. TrÆ°á»›c hết, Việt Nam hiện nay Ä‘ang áp dụng thuế nhập khẩu tối huệ quốc sau khi chúng ta gia nhập Tổ chức ThÆ°Æ¡ng mại thế giá»›i, hay còn gọi là thuế nhập khẩu MFN, chúng ta cam kết trần là 40%. Theo Ä‘ó, Nghị quyết của UBTV Quốc há»™i ban hành vá»›i xăng dầu ở mức từ 0-40% và xăng hiện nay Ä‘ang áp dụng mức thuế nhập khẩu 35%.

Tuy nhiên, cùng vá»›i việc Ä‘ó, các cam kết về Hiệp định ThÆ°Æ¡ng mại tá»± do trong khối ASEAN từ 2011-2024 phải cắt giảm thuế nhập khẩu. Cùng vá»›i Ä‘ó là Hiệp định thÆ°Æ¡ng mại ASEAN-Trung Quốc, ASEAN-Hàn Quốc chúng ta đều cam kết lá»™ trình cắt giảm thuế nhập khẩu xăng dầu, chúng ta cắt giảm kết thúc vào năm 2024. Tại thời Ä‘iểm này, đối vá»›i mặt hàng xăng áp dụng thuế 35%. NhÆ°ng thuế nhập khẩu vá»›i ASEAN- Trung Quốc, Hàn Quốc thuế nhập khẩu của họ có 20%. Hiện nay khoảng cách Ä‘ang là 5-35%, khoảng cách này ngày càng xa, càng rá»™ng ra.

Hiện chúng tôi Ä‘ã nhận được ý kiến của Hiệp há»™i Xăng dầu gá»­i lên Bá»™ Tài chính cho rằng đối vá»›i xăng dầu nhập khẩu từ các nÆ°á»›c ASEAN khi có mẫu CO form D thì các nÆ°á»›c Ä‘ang đề nghị 2 việc: Ký hợp đồng dài 1 năm hoặc đề nghị tăng giá xăng dầu nên đề nghị tăng giá gây rủi ro cho nền kinh tế. Giá xăng dầu từ quý III/2014 đến nay liên tục giảm và kiên quyết Ä‘iều hành giá xăng dầu theo giá thị trường có sá»± Ä‘iều tiết của Nhà nÆ°á»›c.

NhÆ° vậy, vấn đề đặt ra là cùng vá»›i giá giảm xăng dầu thì có lợi cho nền kinh tế. Ta thấy rõ ràng đầu vào sản xuất kinh doanh giảm sẽ tăng khả năng cạnh tranh của DN trong nÆ°á»›c và trên thị trường thế giá»›i. Tuy nhiên khi giá giảm thì cầu sẽ tăng lên, xăng dầu là những mặt hàng khi sá»­ dụng gây tác Ä‘á»™ng xấu tá»›i môi trường nên Ä‘ây là lý do khiến chúng ta cần Ä‘iều chỉnh thuế bảo vệ môi trường. Bên cạnh Ä‘ó, hiện nay giá xăng dầu ở Việt Nam so vá»›i các nÆ°á»›c khu vá»±c thấp hÆ¡n khoảng từ 1.000-7.000 đồng/lít xăng dầu vì thế để hạn chế việc xăng dầu chảy qua các nÆ°á»›c láng giềng, đảm bảo giá xăng dầu Việt Nam tÆ°Æ¡ng đồng, tránh sá»± chênh lệch giữa các nÆ°á»›c tránh buôn lậu.

Còn lý do há»— trợ là hiện nay, chủ trÆ°Æ¡ng của Chính phủ là sá»­ dụng nguyên liệu sinh học, khi ta tăng thuế bảo vệ môi trường, tạo sá»± chênh lệch giá giữa xăng hóa thạch và nguyên liệu sinh học sẽ khuyến khích người dân sá»­ dụng nguyên liệu sinh học. Vá»›i những lý do Ä‘ó, tôi cho rằng tăng thuế bảo vệ môi trường là phù hợp.

ThÆ°a ông, để bù lại việc tăng mức thuế bảo vệ môi trường nhằm ổn định giá xăng, liệu từ 1/5, thuế xuất nhập khẩu xăng dầu có giảm xuống 20% hay không?

Ông Phạm Đình Thi: Thuế môi trường hoặc thuế xuất nhập khẩu chỉ là má»™t trong các yếu tố cấu thành giá xăng dầu. Khi xét giá xăng dầu, phải xét bài toán tổng thể của các sắc thuế. NhÆ°ng nhÆ° Ä‘ã trình bày, do việc cam kết các hiệp định quốc tế, nên cùng mặt hàng xăng dầu có thuế nhập khẩu khác nhau, gây rủi ro cho ngân sách (NSNN), nên tôi cho rằng việc Ä‘iều chỉnh thuế bảo vệ môi trường nhÆ° vậy là hợp lý để tránh bất lợi cho nền kinh tế. Giảm bao nhiêu phải tính toán cụ thể, chứ không phải hiệu lá»±c thuế bảo vệ môi trường phải giảm thuế nhập khẩu.

Ông Phạm Đình Thi, Vụ trưởng Vụ Chính sách thuế, Bá»™ Tài chính. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Chúng ta hãy trở lại vá»›i câu chuyện về giá Ä‘iện để bàn thêm về tính phù hợp của giá Ä‘iện ở Việt Nam so vá»›i các quốc gia trong khu vá»±c? Ông Long có ý kiến gì về câu hỏi này?

Ông Ngô Trí Long: Hiện nay ta Ä‘ang há»™i nhập ngày càng sâu. Năm 2015 sẽ xây dá»±ng cá»™ng đồng kinh tế ASEAN, rất nhiều hiệp định thÆ°Æ¡ng mại tá»± do sẽ được kí kết, trong bối cảnh kinh tế thị trường há»™i nhập sâu nhÆ° vậy thì giá trong nÆ°á»›c phải hòa đồng vá»›i giá thế giá»›i nên việc so sánh giá trong nÆ°á»›c và giá thế giá»›i là cần thiết nhÆ°ng không phải mọi sản phẩm ta đều so sánh. Ví dụ nhÆ° xăng dầu Ä‘ang nhập khoảng 70% so vá»›i lượng tiêu dùng thì cần phải so sánh vá»›i giá thế giá»›i. NhÆ°ng ngành Điện lá»±c ta còn Ä‘á»™c quyền trên cÆ¡ sở nhất quán theo cÆ¡ chế giá thị trường, nghÄ©a là trên thị trường cạnh tranh thì giá do thị trường quyết định hoặc trên thị trường Ä‘á»™c quyền thì giá do Nhà nÆ°á»›c quy định theo sát giá thị trường, Nhà nÆ°á»›c phải bù đắp đủ chi phí hợp lý cho đối tượng sản xuất kinh doanh Ä‘ó đồng thời có mức lãi hợp lý thỏa Ä‘áng.

Vừa rồi giá EVN công bố là lên tá»›i 8,5 cent/kWh chÆ°a bằng giá trần của ASEAN (khoảng 9 cent/kWh), cách so sánh này là khập khá»…nh. Điện lá»±c là ngành Ä‘á»™c quyền nên chi phí phải so sánh cụ thể. Hiện nay việc nâng giá muốn thuyết phục người tiêu dùng, EVN thường dá»±a vào giá đầu ra mà không tính toán giá đầu vào. Hiện nay so sánh giá đầu vào của chúng ta so vá»›i các nÆ°á»›c còn thấp. LÆ°Æ¡ng của Giám đốc EVN không thể bằng khu vá»±c được, năng suất lao Ä‘á»™ng, vấn đề bảo hiểm rủi ro trong quá trình dùng Ä‘iện chúng ta không có. Để dành lợi về phía mình EVN hay so sánh giá của chúng ta so vá»›i các nÆ°á»›c ở đầu ra mà không so đầu vào nên bất hợp lý.

Theo quan Ä‘iểm của tôi trÆ°á»›c kia ta dùng cÆ¡ chế 2 giá, nÆ°á»›c ngoài 1 giá, trong nÆ°á»›c 1 giá. Chính vì thế không thu hút đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài vào nên khi chúng ta quản lý chặt ngành Điện chi phí hợp lý, năng suất lao Ä‘á»™ng thấp, thủy Ä‘iện nhiều, giá của chúng ta tÆ°Æ¡ng đối thấp so vá»›i nÆ°á»›c khác mà vẫn bù đắp đủ chi phí cho các ngành sản xuất kinh doanh Ä‘iện, đồng thời ta vẫn tuân thủ giá thị trường chắc chắn sẽ tạo Ä‘iều kiện thu hút đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài.

Hiện nay, Singapore giá 21 cent/kWh phải chăng vì họ sá»­ dụng nguyên liệu dầu, còn chúng ta 40% thủy Ä‘iện, chỉ bằng 1/2 giá Ä‘iện hóa thạch nên chúng ta không nên so sánh mà phải biết chia sẻ, nâng cao năng suất lao Ä‘á»™ng để giá bán Ä‘iện thấp không những có lợi cho người dân mà còn là Ä‘iều kiện quan trọng để thu hút đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài vào.

Ông Nguyá»…n Anh Tuấn: Thời gian qua, việc xem xét giá Ä‘iện EVN chúng ta cÅ©ng Ä‘ã có kiểm tra, kiểm toán và Ä‘ã có công khai minh bạch về các yếu tố cấu thành nên giá. Hiện nay, việc giá Ä‘iện vẫn còn phải tiếp tục theo các quy định của Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ, hiện nay trong cÆ¡ cấu giá thành còn khoản lá»— từ 2010 và 2011 còn kết dÆ° lại vẫn treo để hạch toán cho hết.

Vừa qua Ä‘ánh giá các phÆ°Æ¡ng án giá, cho thấy khi Ä‘iều chỉnh tăng 7,5% giá Ä‘iện thì có má»™t phần để EVN kết dÆ° khoản lá»— treo, theo lá»™ trình vẫn tiếp tục xem xét khoản này, phải thá»±c hiện giá Ä‘iện của quyết định của Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ tại Quyết định 69 và khung giá bán lẻ theo Quyết định 2156. NhÆ° vậy giá Ä‘iện vẫn do Nhà nÆ°á»›c xem xét quyết định trong giai Ä‘oạn này.

Năm 2015 là năm mà ngành Điện tiến hành cổ phần hóa các tổng công ty phát Ä‘iện (GENCO). Nhiều lãnh đạo ngành Ä‘iện nói giá Ä‘iện thấp nên nhà đầu tÆ° không mặn mà tham gia mua cổ phần ở các GENCO. Việc tăng giá này liệu có sức hấp dẫn tá»›i Ä‘âu vá»›i các GENCO, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long dá»± Ä‘oán nhÆ° thế nào về Ä‘iều này?

Ông Ngô Trí Long: Hiện nay cổ phần hóa là chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘úng đắn của Nhà nÆ°á»›c . Vá»›i ngành Ä‘iện, má»™t trong những nguyên nhân ngành Điện chậm phát triển là do thiếu vốn, quản trị còn hạn chế dẫn đến hiệu quả chÆ°a cao vì thế Ä‘òi hỏi cấp bách hiện nay phải cổ phần hóa. Hiện nay nút thắt quan trọng nhất là do giá Ä‘iện quá thấp nên không cổ phần hóa được, theo tôi lý lẽ chÆ°a thuyết phục. Chúng ta Ä‘ã hoạt Ä‘á»™ng theo cÆ¡ chế thị trường vá»›i sản phẩm Ä‘á»™c quyền nghÄ©a là Nhà nÆ°á»›c tính toán chi phí hợp lý, lãi hợp lý tuy nhiên Ä‘iện hiện nay lãi tÆ°Æ¡ng đối thấp. Trừ thủy Ä‘iện lãi cao nên người người Ä‘ua nhau xây thủy Ä‘iện.

Điện lợi nhuận tÆ°Æ¡ng đối thấp nhÆ°ng mức Ä‘á»™ rủi ro không cao nên tÆ°Æ¡ng đối an toàn. Khó khăn hiện nay là quy mô vốn của 3 Tổng công ty phát Ä‘iện này quá lá»›n nên không có nhà đầu tÆ° nào hấp thụ được số vốn này, hiệu quả đầu tÆ° của lÄ©nh vá»±c này còn hạn chế, cÆ¡ cấu bá»™ máy chÆ°a hợp lý, thiếu nguồn nhân lá»±c chất lượng cao. Bên cạnh Ä‘ó có những thuận lợi nhÆ° Nhà nÆ°á»›c không nắm 100% vốn. Hiện nay Nhà nÆ°á»›c Ä‘ang tiến tá»›i kiên trì thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trường nên nếu đổ oan cho giá Ä‘iện thấp mà không cổ phần hóa được thì ta cần xem xét lại và tôi thấy lý do Ä‘ó chÆ°a thỏa Ä‘áng

Ông Nguyá»…n Anh Tuấn: Về xem xét cổ phần hóa, chúng tôi nghÄ© là tiến tá»›i trong bối cảnh tiếp cận giá Ä‘iện thị trường, nhÆ°ng cần tính toán phù hợp từng thời Ä‘iểm. Đặc biệt là hiện nay, theo báo cáo của EVN giá Ä‘iện tiệm cận giá thị trường còn những khoản lá»— treo năm trÆ°á»›c dồn lại. Khi khoản lá»— treo thanh toán hết, giá Ä‘iện sẽ thá»±c hiện theo giá thị trường được, trong lúc Ä‘ó sẽ tiến tá»›i xem xét các yếu tố tính toán cho phù hợp.

Giá Ä‘iện tăng Ä‘i kèm vá»›i việc há»— trợ từ Ngân sách nhà nÆ°á»›c cho các há»™ nghèo cÅ©ng tăng lên. Ông Nguyá»…n Anh Tuấn có thể Æ°á»›c con số mà nhà nÆ°á»›c sẽ bỏ ra để bù không? Và khả năng chi trả của ngân sách sẽ nhÆ° thế nào trong thời gian tá»›i khi giá Ä‘iện vẫn có thể tăng lên kịch trần?

Ông Nguyá»…n Anh Tuấn: Hiện nay khi giá Ä‘iện bình quân Ä‘iều chỉnh 7,5% sẽ phân bổ đều vào các khung giá bán lẻ Ä‘iện. Nhà nÆ°á»›c vẫn chi ngân sách an sinh vá»›i há»™ nghèo dùng 30kW/h dùng đủ 50kW/h đầu. Nếu giá Ä‘iện 50 kw đầu tăng 7 đến 7,5% thì ngân sách sẽ bố trí 153 tá»· đồng/năm. Để phục vụ an sinh xã há»™i thì Nhà nÆ°á»›c luôn quan tâm há»™ nghèo có há»— trợ giảm bá»›t khó khăn.

Nguồn tin: Chinhphu