Trích quỹ khi lá»— sẽ là quỹ ảo

Những rắc rối, phức tạp xoay quanh Quỹ bình ổn xăng dầu tiếp tục được xá»›i xáo tại cuá»™c họp báo sáng nay, 18/7 của Kiểm toán Nhà nÆ°á»›c. Báo cáo kiểm toán chuyên đề về doanh nghiệp Nhà nÆ°á»›c (DNNN) Ä‘ã nhận định, trong công tác bình ổn giá, các DN xăng dầu Ä‘ã thá»±c hiện khá tốt nhiệm vụ này. Việc trích lập, sá»­ dụng Quỹ bình ổn giá Ä‘ã theo Ä‘úng hÆ°á»›ng dẫn của liên Bá»™ Tài chính - Công ThÆ°Æ¡ng, qua Ä‘ó Ä‘ã làm giảm tần suất và mức Ä‘iều chỉnh tăng giá bán xăng dầu trong năm 2010.

Tuy nhiên, việc trích lập Quỹ này ngay cả khi kết quả kinh doanh lá»— Ä‘ã khiến cho, Quỹ bình ổn giá xăng dầu nhiều giai Ä‘oạn là quỹ ảo, báo cáo chính thức của KTNN nhấn mạnh.

Giải thích sâu hÆ¡n về góc nhìn này, ông Lê Minh Khái, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nÆ°á»›c chia sẻ, trích Quỹ thì phải có lãi thì má»›i trích, nhÆ°ng ở Ä‘ây, DN lỗ cũng vẫn phải trích lập quỹ. Việc haÌ£ch toán quỹ lại không phuÌ£ thuôÌ£c vaÌ€o Ä‘Æ¡n viÌ£ kinh doanh Ä‘ang lỗ hay lãi. Trong mọi trường hợp, DN bán bất kỳ 1 lít xăng dầu naÌ€o laÌ€ đều phải Ä‘Æ°a vào má»™t khoản chi phí trích lâÌ£p quỹ. Ông Khái nhấn mạnh nhiều lần: CÆ¡ chế lá»— mà phải trích thì "Ä‘ó là quỹ ảo".

Bên cạnh Ä‘ó, theo phân tích của ông Lê Minh Khái, nhiều sá»± không ổn trong cÆ¡ chế này Ä‘ang bá»™c lá»— rõ. Ví dụ nhÆ° 11 DN đầu mối xăng dầu có cÆ¡ sở vật chất khác nhau, các mức giá nhập khẩu cÅ©ng khác nhau nên lãi lá»— của các DN là không giống nhau. Thế nhÆ°ng khi trích Quỹ lại đồng loạt giống nhau. Cá»™ng vá»›i việc trích lập Quỹ đồng loạt dù lãi hay lá»— cho nên, lợi ích của các DN đầu mối sẽ không Ä‘ôÌ€ng nhất vá»›i nhau. Đó chính là sá»± bất bình đẳng cho các DN xăng dầu mà bất cập cÆ¡ chế gây nên.

Lá»— mà trích Quỹ bình ổn xăng dầu sẽ dẫn tá»›i Quỹ ảo (ảnh: Phạm Huyền)

CÅ©ng theo diá»…n giải của vị Phó Tổng kiểm toán, việc trích lâÌ£p quỹ bình ổn giá cÅ©ng là dá»±a vào giá cÆ¡ sở, vá»›i căn cứ tính biÌ€nh quân giá nhập khẩu 30 ngaÌ€y. Thời gian nhÆ° vậy là quá dài, khiến DN khó theo dõi trong khi Ä‘ây là khoảng thời gian mà giá thế giá»›i có thể biến Ä‘á»™ng nhiều, phức tạp. Có DN mua giá xăng dầu cao, có DN lại mua vá»›i giá thấp, kết quả kinh doanh trong 30 ngày sẽ khác nhau.

Trên thá»±c tế thời gian qua, nhiều DN xăng dầu cÅ©ng Ä‘ã than phiền  rằng, khi lá»— mà phải trích lập Quỹ bình ổn xăng dầu là ăn vào vốn của DN nê càng gây khó khăn cho DN hÆ¡n.

"Vá»›i tình hình Ä‘ó, chúng tôi kiến nghiÌ£ với Bá»™ Tài chính và Chính phủ nghiên cứu cÆ¡ chế trích lâÌ£p Quỹ bình ổn xăng dầu phuÌ€ hÆ¡Ì£p hÆ¡n cÅ©ng nhÆ° cÆ¡ sở tăng giảm giá xăng dầu", ông Khái nói.

Chuyển về Kho bạc Nhà nÆ°á»›c giữ?

Má»›i tuần trÆ°á»›c, Bá»™ Tài chính báo cáo Chính phủ về hiệu quả Nghị định 84 Ä‘ã đề xuất, chuyển Quỹ bình ổn giá xăng dầu về Kho bạc Nhà nÆ°á»›c.

Bá»™ này cho rằng, khi để tại DN nhÆ° hiện nay, công tác kiểm soát quỹ rất phức tạp. Do hạch toán ná»™i bá»™ nên có thể xảy ra tình trạng doanh nghiệp lạm dùng nguồn vốn quỹ để sá»­ dụng sai mục Ä‘ích, nhất là khi thị trường khó khăn. Điều này sẽ dẫn đến sá»± mất công bằng giữa những doanh nghiệp lá»›n, có nguồn quỹ lá»›n và doanh nghiệp nhỏ có số dÆ° quỹ nhỏ.

Vì vậy, nếu chuyển Quỹ bình ổn giá xăng dầu về Kho bạc Nhà nÆ°á»›c thì sẽ tạo cÆ¡ chế quản lý tập trung, tránh cÆ¡ chế xin cho.

Tại cuá»™c họp báo, ông Nguyá»…n Đức Kiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc há»™i bày tỏ: "Người dân yêu cầu câÌ€n raÌ£ch roÌ€i Ä‘ôÌ€ng naÌ€o mua mắm,  Ä‘ồng nào mua muối. NhÆ°ng trong quan lý taÌ€i chính, về dÆ° luận xã há»™i thì việc nay nghe hợp lý nhÆ°ng về quản lý dòng tiền trong tài chính DN thì những đồng tiền vốn Quỹ trong 30 ngày Ä‘ó lại chính là doÌ€ng vốn lÆ°u thông Nhà nÆ°á»›c của DN".

Ông thẳng thắn nói: "Về góc Ä‘á»™ dÆ° luận thì khi chuyển sang Kho baÌ£c Nhà nÆ°á»›c, sẽ tạo được sá»± đồng thuận lá»›n trong xã há»™i. NhÆ°ng với góc Ä‘ôÌ£ của người làm nghiên cứu thì tôi cho là việc chuyển này không hiệu quả".

Trong khi Ä‘ó, lãnh đạo KTNN lại ủng há»™ khá tuyệt đối về đề xuất trên của Bá»™ Tài chính. Ông Lê Minh Khái cho rằng, chính vì việc công khai công bố Quỹ chÆ°a được thường xuyên, cá»™ng vá»›i kết quả sau khi kiểm toán, nên việc Quỹ nằm tại DN Ä‘ã khiến cho dÆ° luận không tin tưởng.

"Khách quan mà nói, việc sá»­ dụng vốn quỹ giống nhÆ° má»™t lọ nÆ°á»›c, đổ nÆ°á»›c vào rồi rút nÆ°á»›c ra thì biết nÆ°á»›c ở nguồn nào. Các nguồn tiền trong tài chính doanh nghiệp hòa lẫn vào nhau, nguồn tiền nào trích từ nguồn nào..., việc quản lý rành mạch này là không dá»…", ông Khái nói.

Theo quan Ä‘iểm của vị này, nếu để minh bạch, chặt chẽ, có thể Ä‘ể Quỹ ở Kho baÌ£c Nhà nÆ°á»›c nhÆ° kiến nghị của Bá»™ Tài chính. Tuy nhiên, cÆ¡ chế này chỉ là hợp lý trÆ°á»›c mắt. Về lâu dài, quỹ cần được nghiên cứu sử duÌ£ng sao cho hiêÌ£u quả.

Ông Khái cho hay, về phía DN, nếu thiếu vốn mà lại có má»™t nguồn vốn ở Quỹ để không thì cÅ©ng rất phí. Vì vậy, Nhà nÆ°á»›c có thể nghiên cứu theo hÆ°á»›ng, nếu DN hoạt Ä‘á»™ng Ä‘âÌ€u tÆ° hiêÌ£u quả thiÌ€ có thể taÌ£m thời cho dùng Quỹ nhÆ°ng phải tránh mất mát, khi cần thiết phải trả lại quỹ để bình ổn giá cho dân. Tất nhiên, tính toán cÆ¡ chế này cÅ©ng rất khó vì có nhiều yếu tố tác Ä‘á»™ng vào.

Theo ông, nếu tiếp tục để tại DN, Quỹ bình ổn phải có tài khoản riêng và việc quản lý cần chặt chẽ, rành mạch hÆ¡n. Tránh tình trạng hiện nay, nguôÌ€n tiêÌ€n hình thành quỹ, tài sản nhiều khi không rõ là từ nguồn nào, của vốn Ä‘iều lệ hay vốn vay, vốn chiếm dụng các nÆ¡i.

Vá»›i cái nhìn khá thân thiện vá»›i DN, vị Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc há»™i khẳng định: "Chúng tôi sẵn sàng trao đổi Ä‘a chiều về vấn đề này. Trên thá»±c tế, cÆ¡ bản năm 2010-2011, tôi cho là anh em DN xăng dầu Ä‘ã sá»­ dụng Quỹ này tốt, họ không dùng trái mục Ä‘ích. Tất nhiên, có lúc naÌ€o Ä‘ó, có 20-30 tỷ đồng chÆ°a kiÌ£p chuyển vêÌ€ Quỹ thiÌ€ cũng câÌ€n lÆ°Æ¡Ì£ng thứ cho DN, cần có sá»± thông cảm".