Gần Ä‘ây, nhiều ý kiến cho rằng nên hay không nên kiểm toán Ä‘á»™c lập lÄ©nh vá»±c xăng dầu. Xung quanh vấn đề này, PV Ä‘ã có cuá»™c trao đổi vá»›i ông Bùi Văn Mai, Phó Chủ tịch thường trá»±c kiêm Tổng thÆ° ký Há»™i Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA). 

Nguồn tin: Bá»™ Tài Chính

Ông Mai khẳng định, nếu đặt vấn đề kiểm toán Ä‘á»™c lập xăng dầu thì chắc chắn có thể thá»±c hiện được, kiểm toán cÅ©ng là cÆ¡ sở để các cÆ¡ quan quản lý Ä‘Æ°a ra những quyết định phù hợp về việc tăng hay giảm giá bán. Bởi theo quy định thông thường, các công ty kinh doanh xăng dầu phải kiểm toán báo cáo tài chính hàng năm. Việc kiểm toán về mặt giá cả, chi phí đầu vào, đầu ra, chi phí nhập, quản lý, kinh doanh xăng dầu... Ä‘iều này theo chuẩn má»±c kiểm toán quốc tế và chuẩn má»±c kiểm toán Việt Nam cÅ©ng Ä‘ã quy định tại Chuẩn má»±c 800 “Báo cáo kiểm toán về những công việc kiểm toán đặc biệt”, vá»›i các mục Ä‘ích riêng và không theo quy định kiểm toán báo cáo tài chính thông thường.

Xin ông cho biết ý kiến của mình về vấn đề kiểm toán Ä‘á»™c lập lÄ©nh vá»±c xăng dầu, theo ông Ä‘iều này sẽ có tác Ä‘á»™ng thế nào tá»›i tính minh bạch của thị trường xăng dầu?

Tôi cho rằng đặt vấn đề kiểm toán Ä‘á»™c lập lÄ©nh vá»±c xăng dầu là khả thi. Tuy nhiên, để thá»±c hiện cần phải có cÆ¡ quan chức năng yêu cầu kiểm toán, ví dụ: Bá»™ Tài chính, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng...yêu cầu kiểm toán để Ä‘ánh giá tính tuân thủ các quy định và tính phù hợp của việc, hạch toán quản lý, giá cả nhập khẩu, giá bán, lá»— lãi...

Tuy nhiên yêu cầu kiểm toán này là yêu cầu kiểm toán đặc biệt, kiểm toán tuân thủ, Ä‘òi hỏi mức Ä‘á»™ kiểm toán rất chi tiết và chặt chẽ, không theo các quy định, kiểm toán thông thường. Kiểm toán tuân thủ không phân biệt quy mô lá»›n hay nhỏ, mà chủ yếu phải đạt được mục tiêu kiểm toán.

Do xăng dầu là lÄ©nh vá»±c hoạt Ä‘á»™ng phức tạp, chủ yếu là nhập khẩu, chịu ảnh hưởng của giá cả thế giá»›i, là hàng hóa bán lẻ, phạm vi rá»™ng khắp…nên quy trình kiểm toán, nhân lá»±c, lượng công việc...sẽ tăng lên rất nhiều. Kiểm toán viên phải sá»­ dụng chuyên gia, phải Ä‘ánh giá được tình hình thá»±c tế của DN, đặc Ä‘iểm, quy trình kinh doanh phức tạp của doanh nghiệp xăng dầu…Má»™t lần kiểm toán phải mất nhiều công sức mà khó được sá»­ dụng cho các lần sau nên việc lá»±a chọn công ty kiểm toán sẽ không dá»… dàng. Nếu kiểm toán thá»±c sá»± và nêu ra được những bất cập thá»±c tế thì sẽ tác Ä‘á»™ng ngay đến tính minh bạch của thị trường xăng dầu.

ThÆ°a ông, kiểm toán Ä‘á»™c lập là cÆ¡ quan thứ ba kiểm toán, trường hợp kiểm toán xăng dầu có thể do Bá»™ Tài chính hoặc Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng yêu cầu. Theo ông Ä‘Æ¡n vị nào, cÆ¡ quan tổ chức kiểm toán nào thá»±c hiện vấn đề này là phù hợp nhất?

Do Ä‘ây là công việc kiểm toán đặc biệt nên không có tổ chức kiểm tra nào thành lập để chuyên làm công tác này. Phải lá»±a chọn tổ chức kiểm toán đủ năng lá»±c thá»±c hiện bằng cách tổ chức đấu thầu, Ä‘Æ°a ra các yêu cầu kiểm toán, phạm vi công việc, thời hạn, thời gian...qua Ä‘ó các Ä‘Æ¡n vị kiểm toán sẽ tá»± Ä‘ánh giá năng lá»±c của họ và xét xem mình có thể thá»±c hiện được không, từ Ä‘ó sẽ làm hồ sÆ¡ đấu thầu.

Trong trường hợp cÆ¡ quan kiểm toán Ä‘á»™c lập Ä‘Æ°a ra quyết định về giá của má»™t mặt hàng nào Ä‘ó, cụ thể là xăng dầu thì bên nào sẽ quyết định đồng ý mức giá Ä‘ó?

Kiểm toán viên chỉ có khả năng xem xét những nghiệp vụ kinh tế phát sinh Ä‘ã xảy ra liên quan đến giá thành, giá bán và phát hiện các bất hợp lý. Kiểm toán viên cÅ©ng có thể đề xuất nhÆ° ý kiến của nhà tÆ° vấn về giá cả hợp lý theo các phÆ°Æ¡ng án khác nhau. Việc kiểm tra để tính toán lại được giá thá»±c của thị trường Ä‘ã rất khó khăn thì việc dá»± tính giá cả trong tÆ°Æ¡ng lai lại càng khó khăn hÆ¡n, không ai có thể khẳng định được vì giá thị trường luôn biến Ä‘á»™ng và khó lường. Tuy nhiên, ý kiến của chuyên gia tÆ° vấn nếu có đủ cÆ¡ sở thì DN có thể tham khảo Ä‘uợc.

Theo ông vì sao hiện nay việc kiểm toán Ä‘á»™c lập xăng dầu vẫn chÆ°a được thá»±c hiện, trong khi vấn đề này ở nhiều nÆ°á»›c là việc làm bình thường, thường xuyên?

Thá»±c tế là chÆ°a có ai yêu cầu làm việc Ä‘ó. Về nguyên tắc kiểm toán, má»™t là Nhà nÆ°á»›c bắt buá»™c, hai là bản thân Ä‘Æ¡n vị yêu cầu thì má»›i làm được. Bình thường kiểm toán Ä‘á»™c lập muốn kiểm toán cÅ©ng không được nếu không có yêu cầu.

Các kiểm toán viên cÅ©ng không sẵn sàng cho kiểm toán đặc biệt vì tính phức tạp, tính Ä‘Æ¡n chiếc (chỉ kiểm toán 1 lần), giá cả thường rất cao, phải sá»­ dụng chuyên gia bên ngoài nên cÅ©ng dá»… xảy ra rủi ro kiểm toán.

Xin cảm Æ¡n ông!