Cuộc khủng hoảng năng lượng của châu Âu không chỉ là năng lượng. Nó còn là động lực cho một cuộc tái cấu trúc địa chính trị lớn ở quy mô toàn cầu. Không ai biết chính xác bối cảnh chính trị và năng lượng của thế giới sẽ như thế nào khi tình hình lắng xuống (sẽ là nhiều năm nữa kể từ bây giờ) nhưng đảm bảo rằng thế giới sẽ khác biệt rõ rệt so với thời điểm trước khi nước Nga xâm lược bất hợp pháp Ukraine.
Triển vọng năng lượng hàng năm của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cảnh báo rằng chúng ta hiện đang trải qua một “cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu với độ sâu và độ phức tạp chưa từng có” và rằng “mọi thứ sẽ không thể quay trở lại như cũ” trước khi xảy ra những cú sốc kép chưa từng có bao gồm đại dịch corona và cuộc chiến của Nga ở Ukraine. Hai sự kiện này đã cùng nhau định hình lại thương mại năng lượng trên toàn thế giới, nhưng những làn sóng đột kích đối với nền kinh tế toàn cầu chỉ mới bắt đầu.
Nhiều người coi tình trạng thiếu hụt năng lượng hiện tại của châu Âu là một kiểu anh hùng, vì Liên minh châu Âu đã chịu một đòn kinh tế lớn để áp đặt các biện pháp trừng phạt năng lượng đối với Điện Kremlin - một loại lệnh trừng phạt có thể thực sự làm tê liệt nền kinh tế Nga với hy vọng chấm dứt chiến tranh ở Ukraine. Tờ Economist gần đây đã đưa tin: “Trong cuộc đấu tranh giúp đỡ Ukraine và chống lại sự xâm lược của Nga, châu Âu đã thể hiện sự đoàn kết, bền bỉ và sẵn sàng chịu những cái giá phải trả lớn trên nguyên tắc”.
Nhưng bên cạnh sự ngưỡng mộ, những hành động của châu Âu cũng gây ra quan ngại lớn. Giá khí đốt hiện cao gấp sáu lần so với giá trung bình, và mô hình mới cho thấy giá năng lượng thực tế tăng 10% có liên quan đến việc tăng 0,6% số ca tử vong trong một mùa đông thông thường – tương đương với hơn 100.000 ca tử vong ở người cao tuổi trên toàn châu Âu trong những tháng tới.
Không chỉ châu Âu phải chịu những cái giá đó. Các lỗ hổng tài chính bắt nguồn từ châu Âu có nguy cơ gây bất ổn không chỉ đối với một số quốc gia mắc nợ nhiều hơn ở châu Âu, mà còn cả các quốc gia đang phát triển và các nước nhập khẩu năng lượng ròng trên toàn thế giới. Như mọi khi, người nghèo sẽ thiệt hại nhiều nhất, và nam bán cầu chắc chắn sẽ phải chịu gánh nặng to lớn từ cuộc chiến năng lượng mà họ không liên quan gì ngay từ đầu. Mặc dù hậu quả tàn khốc của cuộc chiến năng lượng giữa Nga và châu Âu đang đè nặng lên người tiêu dùng trên khắp thế giới, nhưng nó sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn trong năm tới.
Dự báo hàng năm được công bố gần đây của OECD dự đoán “sự suy giảm đáng kể” đối với nền kinh tế toàn cầu vào năm 2023, giảm xuống 2,2% và sau đó “phục hồi một chút vào năm 2024” lên khoảng 2,7%. Đối với nền kinh tế Mỹ, vốn đã được bảo vệ tương đối khỏi cuộc khủng hoảng cho đến nay, triển vọng thậm chí còn tồi tệ hơn. OECD dự báo nền kinh tế Mỹ sẽ chỉ tăng trưởng 1,8% trong năm nay (so với 2,2% của nền kinh tế toàn cầu) và 0,5% trong năm tới trước khi 'phục hồi' một chút để đạt mức tăng trưởng mờ nhạt 1% vào năm 2024. Chúng ta rõ ràng đang hướng tới một “sự siết chặt kinh tế tàn bạo”, đây sẽ là một phép thử căng thẳng lớn đối với châu Âu, các đồng minh và kẻ thù của khối.
“Ngày càng có nhiều lo ngại rằng việc xây dựng lại hệ thống năng lượng toàn cầu, chủ nghĩa dân túy kinh tế Mỹ và những rạn nứt địa chính trị đe dọa khả năng cạnh tranh lâu dài của Liên minh châu Âu và các nước không phải là thành viên, bao gồm Anh,” tờ Economist báo cáo về những tác động lâu dài của cuộc khủng hoảng. “Không chỉ sự thịnh vượng của lục địa đang gặp rủi ro, mà sức khỏe của liên minh xuyên Đại Tây Dương cũng vậy.” Nhiều nhà lãnh đạo châu Âu đã chỉ trích gay gắt các chiến lược năng lượng theo chủ nghĩa dân tộc và bảo hộ của Mỹ, bao gồm Đạo luật Giảm lạm phát gần đây, trong đó dành 400 tỷ đô la khuyến khích cho sản xuất và vận tải năng lượng do Mỹ sản xuất.
Cuộc khủng hoảng hiện nay đã khiến các lỗ hổng kinh tế của Châu Âu trở nên rõ ràng. Không có gì ngạc nhiên khi sự phụ thuộc quá lâu vào nhiên liệu hóa thạch giá rẻ từ một chế độ độc đoán hay thay đổi và hiếu chiến hóa ra lại là một động lực nguy hiểm. Nhưng việc rời xa ảnh hưởng của Nga đã đẩy nhiều quốc gia rơi vào vòng tay của Trung Quốc, có nguy cơ gặp phải những tổn thương tương tự và những cú sốc năng lượng trong tương lai nếu quốc gia đó quyết định sử dụng quyền lực của mình đối với vô số khoáng sản đất hiếm và các chuỗi cung ứng năng lượng sạch khác mà họ kiểm soát gần như hoàn toàn. Phương Tây đã cho phép Trung Quốc vượt lên cạnh tranh và đổi mới vượt trội so với họ về công nghệ năng lượng sạch, và việc chuyển đổi sang năng lượng sạch với giá rẻ sẽ gần như là không thể trong thời gian tới nếu không kết thân với Bắc Kinh.
Khi cả Mỹ và Trung Quốc đoàn kết để tự vệ và nghiêng về các chính sách bảo hộ, ưu tiên trong nước, tờ Economist lưu ý rằng Châu Âu, “với sự khăng khăng kỳ lạ của mình trong việc duy trì các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới về thương mại tự do, trông giống như một kẻ khờ khạo.”
Nguồn tin: xangdau.net
