Khi xâu chuá»—i công cụ định giá xăng dầu hiện tại, các chuyên gia khẳng định, vẫn còn sá»± bất hợp lý cần được sá»a đổi để hạn chế tình trạng ná»a vá»i nhÆ° hiện nay.
Khi được biết thông tin Bá»™ Tài chính có thể áp dụng biểu thuế nháºp khẩu xăng dầu theo giá thế giá»›i, TS. Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Khoa há»c thị trÆ°á»ng giá cả, Ä‘ã bình luáºn rằng, Ä‘iá»u này là hết sức khó triển khai trong thá»±c tiá»…n.
“Tôi Ä‘ã há»i thêm má»™t số doanh nghiệp (DN) đầu mối vá» vấn Ä‘á» này và há» nói rằng, không thể triển khai được chính sách này trong thá»±c tế bởi nó quá rối rắm, phức tạp”, ông Long thông báo. Theo ông Long, giá cả thế giá»›i lên xuống liên tục và việc áp dụng biểu thuế nháºp khẩu thay đổi trong giai Ä‘oạn ngắn khiến cho DN khó triển khai. “Äây là cách làm theo tÆ° duy cÅ© và không phù hợp vá»›i việc quản lý giá mặt hàng xăng dầu ở thá»i Ä‘iểm hiện tại”, TS. Long nháºn xét.
TrÆ°á»›c những thông tin giá dầu thô thế giá»›i có thể Ä‘i lên trong thá»i gian tá»›i bởi kinh tế thế giá»›i Ä‘ã có những dấu hiệu lạc quan hÆ¡n, dÆ° luáºn bắt đầu quan tâm trở lại vá»›i quỹ bình ổn giá xăng dầu. Song, theo ông Long, tá»›i thá»i Ä‘iểm này, quỹ bình ổn giá xăng vẫn chÆ°a có má»™t đồng nào. “CÆ¡ chế trích láºp quỹ bình ổn thì Ä‘ã được hình thành, song vá»›i mặt hàng xăng dầu chÆ°a trích láºp được đồng nào do nhiá»u nguyên nhân, trong Ä‘ó rất Ä‘áng quan tâm cÆ¡ cấu hình thành giá bán của DN nhÆ° thế nào, khi các DN liên tục kêu lá»— vá»›i mặt hàng xăng.
HÆ¡n nữa, cách tính để thành láºp quỹ này cÅ©ng khá rối rắm, phức tạp, nên DN khó thá»±c hiện”, ông Long nêu má»™t trong những lý do khiến các DN chÆ°a trích láºp được quỹ này.
“Tuy nhiên, vấn Ä‘á» cốt yếu ở thá»i Ä‘iểm này không phải là thuế xăng dầu bao nhiêu và tính nhÆ° thế nào, không phải là quỹ bình ổn được thành láºp hay chÆ°a và váºn hành ra sao, vấn Ä‘á» cÆ¡ bản ở Ä‘ây là, phải trả lá»i được câu há»i: ai là ngÆ°á»i định giá và quản lý giá xăng dầu”, ông Long đặt vấn Ä‘á».
Chuyên gia này Ä‘ã nhiá»u lần khẳng định, tình trạng ná»a vá»i vỠđịnh giá xăng dầu Ä‘ang tồn tại, khi mà DN được tiếng là có quyá»n định giá xăng dầu, nhÆ°ng lại phải có được sá»± chấp thuáºn của cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c. “Nguyên lý kinh tế thị trÆ°á»ng Ä‘ã chỉ ra rằng, khi có cạnh tranh, DN sẽ được quyá»n định giá sản phẩm, khi có Ä‘á»™c quyá»n, nhà nÆ°á»›c phải là ngÆ°á»i định giá bán.
Trong trÆ°á»ng hợp thị trÆ°á»ng xăng dầu ở Việt Nam hiện nay, tình trạng Ä‘á»™c quyá»n Ä‘ang tồn tại và nhà nÆ°á»›c phải là cÆ¡ quan định giá xăng dầu”, ông Long giải thích. Bản chất vấn đỠở Ä‘ây, theo chuyên gia, Petrolimex Ä‘ang chiếm tá»›i 60% thị phần, nên DN này có sức ảnh hưởng rất lá»›n trên thị trÆ°á»ng. HÆ¡n nữa, việc nhà nÆ°á»›c định giá mặt hàng này không phải là không theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng, mà thá»±c chất càng tuân thủ Ä‘úng nguyên tắc của ná»n kinh tế thị trÆ°á»ng.
Äồng ý vá»›i ký kiến này, TS. Nguyá»…n Văn Nam, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thÆ°Æ¡ng mại cÅ©ng khẳng định, ở Việt Nam chÆ°a tồn tại môi trÆ°á»ng cạnh tranh đối vá»›i mặt hàng xăng dầu. TS. Nam phân tích: “Khi chÆ°a có thị trÆ°á»ng cạnh tranh, việc giao cho DN định giá xăng dầu, rồi lại có ý kiến của cÆ¡ quan quản lý là má»™t cách làm ná»a vá»i. Không phải việc nhà nÆ°á»›c định giá xăng dầu là phi thị trÆ°á»ng. Trái lại, đối vá»›i các mặt hàng còn tính Ä‘á»™c quyá»n, việc định giá của nhà nÆ°á»›c má»›i Ä‘úng quy luáºt”.
Trong trÆ°á»ng hợp này, theo các chuyên gia, khi Nghị định 55/NÄ - CP/2007 vá» kinh doanh xăng dầu nếu được sá»a đổi, thì cÆ¡ chế xây dá»±ng và định giá xăng dầu cần phải được làm rõ theo hÆ°á»›ng ai là ngÆ°á»i định giá trá»±c tiếp xăng dầu, không để tình trạng ná»a vá»i nhÆ° hiện nay. “Khi Ä‘ó, vấn Ä‘á» trích láºp quỹ bình ổn, váºn hành quỹ bình ổn giá, hay mức thuế không phải là vấn Ä‘á» lá»›n gây khó khăn cho hoạt Ä‘á»™ng của DN.
Nếu còn tình trạng Ä‘á»™c quyá»n, thì nhà nÆ°á»›c tá»± định giá bán xăng dầu và Ä‘ây là bản chất của cÆ¡ chế Ä‘iá»u hành giá xăng dầu. Khi Ä‘ó, nhà nÆ°á»›c muốn bình ổn được giá xăng dầu thì xây dá»±ng quỹ riêng, váºn hành theo cách xây dá»±ng cÆ¡ chế phụ thu, giá thế giá»›i thấp thì thu má»™t mức nào Ä‘ó để trích láºp và sá» dụng khi giá thế giá»›i có mức tăng Ä‘á»™t biến”, ông Long Ä‘Æ°a ra khuyến nghị.
Kể từ khi mặt hàng xăng dầu được váºn hành theo cÆ¡ chế má»›i, Ä‘ã có nhiá»u băn khoăn từ dÆ° luáºn và các chuyên gia kinh tế, nhất là tính minh bạch của DN khi niêm yết tăng giá bán sản phẩm. Äặc biệt, giá xăng dầu có tác Ä‘á»™ng lá»›n tá»›i Ä‘á»i sống nhân dân cÅ©ng nhÆ° sản xuất của DN nên càng được quan tâm. Các chuyên gia nháºn xét, chỉ khi nào việc định giá mặt hàng này theo Ä‘úng quy luáºt thì tình trạng ná»a vá»i má»›i được tháo bá». Khi Ä‘ó, câu chuyện thuế nháºp khẩu xăng dầu, quỹ bình ổn giá... sẽ không còn phải là mối quan tâm lá»›n nhÆ° hiện nay.
(Äầu tÆ°)
