Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng vừa báo cáo Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ hÆ°á»›ng sá»­a đổi nghị định 84 về quản lý và kinh doanh xăng dầu cho phù hợp vá»›i thá»±c tiá»…n.

Chuyên gia & chính sách

Vẫn giữ nguyên quan Ä‘iểm trao quyền định giá cho doanh nghiệp (DN), các ná»™i dung chính được Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng và Bá»™ Tài chính đề xuất sá»­a đổi là biên Ä‘á»™ tăng, giảm giá bán lẻ; thời gian tính giá cÆ¡ sở; tần suất tăng, giảm giá...

Thá»±c tế theo nghị định 84/CP, không phải giao toàn quyền cho DN định giá. Định giá xăng dầu sẽ được chia thành ba bÆ°á»›c: cụ thể, giá cÆ¡ sở tăng 0-7% DN được tá»± quyết định giá bán, tăng 7-12% Nhà nÆ°á»›c sẽ tham gia má»™t phần trong việc Ä‘iều chỉnh giá, tăng trên 12% Nhà nÆ°á»›c tham gia định Ä‘oạt.

Theo đề xuất, Bá»™ Tài chính cho rằng cần thu hẹp biên Ä‘á»™ tăng giảm giá tÆ°Æ¡ng ứng xuống mức biến Ä‘á»™ng 3%, 5% và 7% để không tăng giá sốc. Bá»™ này cÅ©ng lần đầu tiên đề xuất phÆ°Æ¡ng án khác là quy định con số cụ thể (tuyệt đối), khi giá cÆ¡ sở và giá hiện hành trong nÆ°á»›c chênh 500 đồng/lít, DN được tá»± quyết định giá bán lẻ, nếu mức chênh 500-1.000 đồng/lít thì DN được quyết định giá bán kết hợp vá»›i sá»­ dụng quỹ bình ổn. Liên bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng chỉ can thiệp khi mức chênh lệch giữa giá bán lẻ và giá cÆ¡ sở cao hÆ¡n 1.000 đồng/lít.

Theo tôi, cÆ¡ chế định giá nhÆ° vậy là hoàn toàn chủ quan, không phù hợp vá»›i nguyên tắc quản lý giá trong cÆ¡ chế thị trường. Hiện thị trường xăng dầu ở nÆ°á»›c ta chÆ°a có thị trường cạnh tranh, còn Ä‘á»™c quyền. Bởi thị phần của Petrolimex vẫn còn chiếm khoảng 50%. Về kiểm soát các DN Ä‘á»™c quyền, nghị quyết lần thứ 3 Ban chấp hành Trung Æ°Æ¡ng Đảng khóa IX Ä‘ã Ä‘Æ°a ra giải pháp: “Đối vá»›i DN nhà nÆ°á»›c hoạt Ä‘á»™ng trong lÄ©nh vá»±c Ä‘á»™c quyền, cần quy định kiểm soát giá, Ä‘iều tiết lợi nhuận và cần tổ chức má»™t số DN nhà nÆ°á»›c cùng cạnh tranh”.

Trong pháp lệnh giá năm 2002, cÅ©ng nhÆ° Luật giá vừa được Quốc há»™i thông qua, tại Ä‘iều 19 Ä‘ã chỉ rõ: “Nhà nÆ°á»›c định giá đối vá»›i hàng hóa, dịch vụ thuá»™c lÄ©nh vá»±c Ä‘á»™c quyền”. Điều này được thấy rõ thời gian vừa qua khi giá xăng dầu thế giá»›i vừa tăng nhẹ, trong thời gian quy định, các DN xăng dầu ngay lập tức kêu lá»— và kiến nghị tăng giá. Khi giá xăng dầu thế giá»›i giảm liên tục và giảm sâu, các DN xăng dầu Ä‘ã không giảm giá kịp thời, chỉ giảm giá trÆ°á»›c áp lá»±c của công luận và các cÆ¡ quan chức năng, nhÆ°ng việc giảm giá chỉ nhỏ giọt.

Do vậy, chúng ta không giao quyền quyết định giá xăng dầu cho DN dù trong biên Ä‘á»™ nhỏ, lợi dụng biên Ä‘á»™ này DN sẽ xé nhỏ ra để tăng giá. Nếu còn tình trạng má»™t DN áp đảo thị phần thì Nhà nÆ°á»›c phải là người quyết giá, định giá, chỉ có Nhà nÆ°á»›c má»›i đảm bảo được nguyên tắc hài hòa lợi ích giữa Nhà nÆ°á»›c, DN và người tiêu dùng. Việc Nhà nÆ°á»›c định giá sản phẩm Ä‘á»™c quyền này là thá»±c hiện Ä‘úng nguyên tắc quản lý giá trong cÆ¡ chế thị trường, chứ không phải là biểu hiện cÆ¡ chế hành chính mệnh lệnh.

Về công thức giá cÆ¡ sở, để tách bạch giữa giá vốn cÆ¡ sở và lợi nhuận định mức, Bá»™ Tài chính đề nghị sá»­a đổi, bổ sung đầy đủ và sắp xếp lại thứ tá»± má»™t số yếu tố cho phù hợp. Bổ sung khái niệm giá vốn cÆ¡ sở, trong Ä‘ó giá cÆ¡ sở = giá vốn cÆ¡ sở + lợi nhuận định mức. Đây là Ä‘iểm Ä‘áng chú ý nhất Ä‘ã Ä‘Æ°a lợi nhuận định mức ra ngoài giá cÆ¡ sở. Cách làm này là hợp lý để minh bạch tình hình lá»— lãi của các DN kinh doanh xăng dầu. Tuy nhiên, về cÆ¡ cấu giá cÆ¡ sở vẫn còn những quan Ä‘iểm khác nhau.

Về tần suất Ä‘iều chỉnh giá, Ä‘Æ°a ra ba phÆ°Æ¡ng án (30 ngày, 10 ngày và 15 ngày). Sau khi phân tích từng phÆ°Æ¡ng án, Bá»™ Tài chính đề xuất chọn phÆ°Æ¡ng án 3, vá»›i lý do để hài hòa vá»›i dá»± trữ lÆ°u thông và ý kiến của các thành viên Chính phủ. Lý do này không phù hợp vá»›i quy luật vận Ä‘á»™ng của giá cả trong cÆ¡ chế thị trường.

Theo quan Ä‘iểm chúng tôi, hiện chúng ta phải nhập 70% xăng dầu thế giá»›i. Vá»›i quan Ä‘iểm Ä‘iều hành giá xăng dầu trong nÆ°á»›c phải phù hợp vá»›i giá xăng dầu thế giá»›i, nên tần suất Ä‘iều chỉnh nên là 10 ngày. Tần suất nhÆ° vậy cÅ©ng chÆ°a thật phù hợp vá»›i sá»± biến Ä‘á»™ng của giá xăng dầu thế giá»›i vốn thường xuyên biến Ä‘á»™ng, mà tần suất cần phải ngắn hÆ¡n.

Song má»™t vấn đề khó khăn là hiện xăng dầu dá»± trữ quốc gia Ä‘ang được để tại các DN kinh doanh xăng dầu đầu mối. Từ Ä‘ó dẫn đến tình trạng khó tách bạch giữa xăng dầu dá»± trữ quốc gia và xăng dầu kinh doanh. Nên về lâu dài cần phải nghiên cứu, xây dá»±ng cÆ¡ chế theo hÆ°á»›ng bảo đảm minh bạch, thuận lợi trong quản lý, sá»­ dụng xăng dầu dá»± trữ quốc gia.

Nguồn tin: Tuoitre