Cuối giờ chiều ngày 20-4, lượng xe đổ xăng tăng Ä‘á»™t biến chen lấn tại má»™t số cây xăng trên địa bàn thành phố nhÆ° báo trÆ°á»›c sắp có má»™t đợt tăng giá xăng má»›i.

Quả nhiên, qua má»™t số phÆ°Æ¡ng tiện thông tin đại chúng, người ta Ä‘ã biết Bá»™ Tài chính có thông báo gá»­i các DN kinh doanh xăng dầu đầu mối, cho phép từ 20h ngày 20-4, xăng A92 tăng 900 đồng/lít (từ 22.900 đồng lên 23.800 đồng/ lít), dầu diezel tăng 500 đồng/ lít (từ 21.400 đồng lên 21.900 đồng/lít), dầu hỏa tăng 600 đồng/lít (từ 20.800 đồng lên 21.400 đồng/lít), ma dút tăng 400 đồng/kg (từ 18.800 đồng lên 19.200 đồng/kg), tức là tăng giá đồng loạt đối vá»›i hầu hết các loại xăng dầu.

Giá xăng dầu liên tục tăng trong thời gian qua.

Rào trÆ°á»›c Ä‘ón sau vì… bí?

TrÆ°á»›c Ä‘ó, Bá»™ Tài chính Ä‘ã có công văn gá»­i Ban Tuyên giáo Trung Æ°Æ¡ng, Bá»™ Thông tin - Truyền thông và các cÆ¡ quan báo chí về việc Ä‘iều hành giá xăng trong thời Ä‘iểm hiện nay vá»›i giải thích: Kể từ sau ngày Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu trong nÆ°á»›c gần Ä‘ây nhất (ngày 7-3-2012), giá xăng dầu thế giá»›i tiếp tục diá»…n biến theo xu hÆ°á»›ng tăng và dao Ä‘á»™ng ở mức cao, tạo ra chênh lệch giữa giá cÆ¡ sở cao hÆ¡n giá bán trong nÆ°á»›c hiện hành, Ä‘ã tác Ä‘á»™ng làm cho việc kinh doanh xăng dầu gặp nhiều khó khăn. Việc tiếp tục Ä‘iều chỉnh giá là để nhằm làm cho giá xăng dầu phản ánh được sá»± biến Ä‘á»™ng của giá thị trường thế giá»›i; đồng thời để phản ánh Ä‘úng giá hàng hóa, dịch vụ khi sản xuất, kinh doanh có sá»­ dụng xăng dầu theo các nguyên tắc tính toán Ä‘ã được quy định tại Nghị định số 84/2009/NĐ-CP ngày 15-10-2009 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu.

Mặc dù được "rào Ä‘ón" trÆ°á»›c nhÆ° vậy song dÆ° luận vẫn thắc mắc: Việc tăng giá lần này có phải là để giải quyết má»™t phần tác Ä‘á»™ng bởi giá xăng dầu thế giá»›i; để hạn chế chênh lệch giá các mặt hàng này vá»›i các nÆ°á»›c láng giềng và ngăn chặn tình trạng buôn lậu qua biên giá»›i; để ngân sách NN cÅ©ng bá»›t má»™t phần bù lá»—... hay vẫn là quyết tâm bảo há»™ cho các DN đầu mối kinh doanh xăng dầu của Liên bá»™ Tài chính, Công thÆ°Æ¡ng khi loay hoay mãi mà chÆ°a Ä‘Æ°a ra được chính sách, biện pháp chỉ đạo, Ä‘iều hành phù hợp?

Giá xăng dầu liên tục bất ổn trong thời gian qua do những diá»…n biến phức tạp của thị trường xăng dầu thế giá»›i là má»™t thá»±c tế. Các chuyên gia kinh tế cho rằng, kinh doanh xăng dầu trong môi trường cạnh tranh hiện nay, để bảo đảm kiểm soát được mức giá bán ra, má»™t trong những giải pháp mà DN phải tính đến là kiểm soát được giá xăng dầu thông qua các hợp đồng kỳ hạn thế giá»›i vá»›i má»™t mức giá Ä‘ã được cố định sẵn (ví dụ 100 USD/thùng chẳng hạn) trong thời hạn là má»™t năm (hoặc hÆ¡n nữa) bất kể các diá»…n biến phức tạp trên thị trường thế giá»›i. Điều này có nghÄ©a là nếu nhÆ° sau Ä‘ó giá dầu thế giá»›i có tăng lên 110 USD/thùng thì các DN cÅ©ng vẫn mua được vá»›i mức giá Ä‘ã ký từ trÆ°á»›c là 100 USD/thùng. Chính phủ, các bá»™, ngành liên quan hoàn toàn có thể buá»™c các DN kinh doanh xăng dầu thá»±c hiện các giao dịch "chốt" giá xăng dầu theo cách dài hÆ¡i nhÆ° thế. Vấn đề là DN có dám quyết tâm thá»±c hiện hay không. Tất nhiên cÅ©ng có lúc giá xăng dầu thế giá»›i giảm thấp, ví dụ xuống 90 USD/thùng, các DN vẫn phải mua vá»›i giá Ä‘ã chốt trÆ°á»›c Ä‘ó là 100 USD/thùng, lá»— 10 USD/ thùng, nhÆ°ng trong trường hợp này, người ta không coi Ä‘ó là lá»— bởi mục tiêu quan trọng nhất Ä‘ã đạt được là chủ Ä‘á»™ng được mức giá 100 USD/thùng - mức giá mục tiêu và giá xăng dầu bán ra vẫn sẽ không thay đổi so vá»›i dá»± kiến.

Người dân chịu thiệt

Ở nÆ°á»›c ta, thá»±c tế những đợt tăng giá xăng dầu vừa qua cho thấy, các DN kinh doanh xăng dầu đều biết trÆ°á»›c là nếu giá xăng dầu thế giá»›i tăng họ sẽ được Nhà nÆ°á»›c bù lá»—, còn nếu nhÆ° giá thế giá»›i có giảm Ä‘i thì họ vẫn bán theo giá cao, tức là kiểu gì họ cÅ©ng không "chết". Thế nên má»›i có việc, nhiều lần giá xăng dầu thế giá»›i tăng thì giá trong nÆ°á»›c tăng theo nhÆ°ng giá xăng dầu thế giá»›i giảm mà giá trong nÆ°á»›c vẫn đứng yên (ở mức cao). Nói cách khác, phÆ°Æ¡ng thức Ä‘á»™c quyền trong kinh doanh xăng dầu cùng vá»›i sá»± bảo há»™ tuyệt đối của Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã tạo Ä‘iều kiện làm tăng tính tùy tiện trong kinh doanh của các DN xăng dầu trong nÆ°á»›c cÅ©ng nhÆ° làm giảm ý thức về trách nhiệm xã há»™i của họ. Còn người tiêu dùng thì giá nào cÅ©ng phải chấp nhận, có kêu ca đến Ä‘âu thì cuối cùng vẫn phải mua.

Người tiêu dùng bức xúc còn bởi kim ngạch xuất khẩu dầu thô ở nÆ°á»›c ta trong thời gian qua luôn cao hÆ¡n kim ngạch nhập khẩu xăng dầu. Khi giá xăng dầu thế giá»›i tăng, giá xuất khẩu dầu thô Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên cÅ©ng tăng lên, phần chênh lệch này sau khi bù lá»— cho giá xăng dầu nhập khẩu thì phần ngân sách nhà nÆ°á»›c còn lại bao nhiêu và phần chia lợi nhuận cho các DN kinh doanh Ä‘á»™c quyền là bao nhiêu, không ai được biết? Trong khi ai cÅ©ng thấy thu nhập của CB, CNV ngành dầu khí nói chung là rất cao, không bị ảnh hưởng bởi giá xăng dầu thế giá»›i lên hay xuống, liệu có hay không chuyện "bên lở, lở mãi; bên bồi, bồi thêm" hết sức vô lý?

Xăng dầu là ngành chủ chốt trong nền kinh tế nÆ°á»›c ta, thế nên việc cứ lặp lại mãi Ä‘iệp khúc "do giá xăng dầu thế giá»›i tăng nên giá xăng dầu trong nÆ°á»›c cÅ©ng phải tăng theo tÆ°Æ¡ng ứng" là không thể chấp nhận được. Việc tăng giá xăng dầu hiển nhiên sẽ kéo nhiều mặt hàng thiết yếu khác tăng theo, người tiêu dùng lại phải má»™t lần nữa chịu thiệt thòi đầu tiên. An sinh xã há»™i vừa có những dấu hiệu tốt từ các biện pháp chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ thời gian qua chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng.

Thất vọng!

Nhá»› lại những lời phát biểu kiên quyết, đầy trách nhiệm của Bá»™ trưởng Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ vá»›i lãnh đạo Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng tại há»™i thảo "Điều hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường ở Việt Nam hiện nay" (tổ chức ngày 20-9-2011 tại Hà Ná»™i) từng làm người tiêu dùng hả hê, phấn khởi, người ta phải đặt ra câu hỏi, đến nay sao Bá»™ lại làm khác? Sau đợt tăng giá gây sốc hôm 7-3, riêng xăng A92 Ä‘ang giữ ká»· lục giá ngoài sức tưởng tượng của người dân, tá»›i 22.900 đồng/ lít, nay "nhảy" lên 23.800 đồng. Đó chẳng lẽ vẫn là vì quyền lợi của người dân? Thế nên, không phải vô cá»› mà người ta cho rằng, việc đồng thời vá»›i cho phép tăng giá, Bá»™ Tài chính yêu cầu các DN kinh doanh xăng dầu đầu mối giữ ổn định mức trích quỹ bình ổn giá nhÆ° hiện hành là 300 đồng/lít đối vá»›i các mặt hàng xăng dầu chỉ nhÆ° má»™t trò Ä‘ùa.