Giá xăng dầu chính thức tăng thêm 900 đồng/lít từ ngày 1/8, sau khi giảm vài lần theo kiểu “nhỏ giọt”. Trao đổi vá»›i Äáº¥t Việt, TS Lê Duy Hiếu (Viện Kinh tế Việt Nam) cho rằng, nếu nhÆ° trÆ°á»›c Ä‘ây, việc giá xăng tăng được coi nhÆ° má»™t “cú sốc” đối vá»›i nền kinh tế, thì dần dà, việc xăng, dầu tăng giá Ä‘ã không còn là câu chuyện khiến người dân và doanh nghiệp quá quan tâm nhÆ° trÆ°á»›c nữa. Thậm chí, có những thời Ä‘iểm xăng, dầu “tăng nhẹ” từ 500 - 550 đồng, người dân còn tỏ ra rất thờ Æ¡. Bởi lẽ, họ Ä‘ã quá quen, quá nhàm chán vá»›i cái “Ä‘iệp khúc” xăng dầu tăng giá.

 

“Thế giá»›i không có chuyện thích lên thì lên, thích xuống thì xuống, họ sẵn sàng cho má»™t loạt công ty tÆ° nhân ra đời, họ được trang bị tận răng, được vay vốn, cấp đất, được nhập khẩu tại gốc, cung cấp phÆ°Æ¡ng tiện nhập khẩu, chuyên chở và có thể ngay hôm sau có xăng dầu bán trên thị trường thì tập Ä‘oàn nào dám Ä‘á»™c quyền? Họ phải có những chính sách để Ä‘iều tiết thị trường chứ không phải tính bằng giá cÆ¡ sở nhÆ° ở Việt Nam”, TS Lê Duy Hiếu, Viện Kinh tế Việt Nam.

- Có má»™t thá»±c tế là khi giá xăng dầu thế giá»›i tăng thì giá trong nÆ°á»›c tăng rất nhanh. NhÆ°ng khi giá thế giá»›i giảm thì giá trong nÆ°á»›c giảm rất chậm và nhỏ giọt. Chính Bá»™ trưởng Tài chính và Công thÆ°Æ¡ng cÅ©ng Ä‘ã từng thừa nhận câu chuyện này. Theo ông, làm cách nào để có thể kiểm soát được sá»± bất hợp lý này?

- Thứ nhất, sá»± bất hợp lý Ä‘ó nằm trong má»™t cÆ¡ chế khó kiểm soát. Muốn kiểm soát được nó phải có cÆ¡ chế và chúng ta hiện chÆ°a làm được. Tại sao khi thích lên thì Ä‘iều chỉnh rất nhanh, nhÆ°ng khi xuống thì Ä‘iều chỉnh chậm? Người ta vẫn thường bao biện rằng cách tính, Ä‘iều hành giá xăng của chúng ta phải tính theo giá cÆ¡ sở, theo chu kỳ 30 ngày. Rồi xăng dầu không phải là mặt hàng mà hôm nay giảm ở thế giá»›i thì ngay lập tức các công ty xăng dầu ở Việt Nam có ngay xăng dầu vá»›i giá Ä‘ó để bán, mà phải dá»± trữ và lÆ°u thông từ trÆ°á»›c Ä‘ó khá lâu. Tôi cho rằng không phải nhÆ° thế. Vậy khi giá thế giá»›i tăng, tại sao anh lại tăng ngay tức thì?

Thật ra câu chuyện này không chỉ xảy ra đối vá»›i xăng dầu. Nói cách khác, muốn chấm dứt câu chuyện Ä‘ó thì chỉ có cách chấm dứt Ä‘á»™c quyền. Mà để kiểm soát Ä‘á»™c quyền, phải có công cụ, có chính sách và rất nhiều những Ä‘iều kiện kèm theo.

- Lâu nay cÆ¡ quan chức năng vẫn khẳng định giá xăng dầu được Ä‘iều hành theo giá thị trường, có sá»± Ä‘iều tiết của nhà nÆ°á»›c. NhÆ°ng ông nghÄ© sao khi có ý kiến cho rằng, bản thân doanh nghiệp xăng dầu Ä‘âu có hoạt Ä‘á»™ng theo cÆ¡ chế thị trường?

- Chúng ta chỉ nói Ä‘iều hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường, nhÆ°ng để thá»±c thi phải có công cụ, chính sách…, mà cái Ä‘ó thì chúng ta lại thiếu. Chúng ta chỉ nói lấy giá cÆ¡ sở là 30 ngày, Ä‘ó là yêu cầu thời gian dá»± trữ lÆ°u thông xăng dầu tại các doanh nghiệp, nhằm đảm bảo nguồn cung cho thị trường, đảm bảo an ninh năng lượng. NhÆ°ng Ä‘ó chỉ là quy định hành chính và chủ quan, không có cÆ¡ sở. Giá xăng dầu thế giá»›i lên xuống Ä‘âu phải 30 ngày và anh biết Ä‘âu mà quy định 30 ngày? Không ai Ä‘iều hành theo cách Ä‘ó.

Thế giá»›i không có chuyện thích lên thì lên, thích xuống thì xuống, họ sẵn sàng cho má»™t loạt công ty tÆ° nhân ra đời, họ được trang bị tận răng, được vay vốn, cấp đất, được nhập khẩu tại gốc, cung cấp phÆ°Æ¡ng tiện nhập khẩu, chuyên chở và có thể ngay hôm sau có xăng dầu bán trên thị trường thì tập Ä‘oàn nào dám Ä‘á»™c quyền? Họ phải có những chính sách để Ä‘iều tiết thị trường chứ không phải tính bằng giá cÆ¡ sở nhÆ° ở Việt Nam.

Bao giờ ngành xăng dầu má»›i chấm dứt thế Ä‘á»™c quyền?

- Chỉ có thị trường cạnh tranh nếu há»™i tụ các yếu tố sau: thứ nhất là Ä‘iều kiện để có thị trường cạnh tranh; thứ hai là cÆ¡ chế thị trường thá»±c sá»± hay không và Nhà nÆ°á»›c có những chính sách để có thị trường cạnh tranh. Đó là những thứ ở Việt Nam còn thiếu.

NhÆ°ng hiện nay doanh nghiệp tÆ° nhân của chúng ta, kể cả doanh nghiệp nÆ°á»›c ngoài không có khả năng canh tranh vá»›i doanh nghiệp Nhà nÆ°á»›c. Muốn có thị trường cạnh tranh thì phải có chính sách, giải pháp dá»±a trên nguyên tắc của thị trường chứ không phải tá»± nghÄ© ra. Má»™t vấn đề nữa, vá»›i tình trạng Ä‘á»™c quyền của ngành Ä‘iện sẵn có hiện nay mà muốn có doanh nghiệp khác chen chân vào là Ä‘iều rất khó. Ở Việt Nam, giá Ä‘iện có áp dụng cÆ¡ chế thị trường, họ thường hay nói giá Ä‘iện ở Việt Nam thấp so vá»›i thế giá»›i, nhÆ°ng nếu hạch toán giống các nÆ°á»›c thì giá Ä‘iện ở Việt Nam cao hÆ¡n các nÆ°á»›c trong khu vá»±c vì hàng loạt các thứ mà ngành Ä‘iện không tính.

- Ông có cho rằng, ngoài câu chuyện giá cả, còn là câu chuyện chất lượng và dịch vụ?

- Đúng thế. Giá cả luôn phải tÆ°Æ¡ng ứng vá»›i chất lượng, dịch vụ. NhÆ°ng Ä‘iện áp của chúng ta lúc trên trời, lúc dÆ°á»›i đất, kéo theo hàng loạt thiết bị Ä‘iện bị hỏng, cái Ä‘ó phải Ä‘Æ°a vào giá chứ? Hoặc nếu không may bị hỏng Ä‘iện, phải mất rất nhiều thời gian ngành Ä‘iện má»›i đến sá»­a, thậm chí phải mất tiền họ má»›i đến sá»­a cho. Cái Ä‘ó cÅ©ng phải tính vào giá, tức là nếu tính cả chất lượng nguồn Ä‘iện, chất lượng dịch vụ và những Ä‘óng góp vật chất thá»±c sá»± thì giá Ä‘iện ở Việt Nam cao hÆ¡n các nÆ°á»›c trong khu vá»±c.

Nếu chúng ta công khai hóa, minh bạch hóa nó, tạo Ä‘iều kiện cho thị trường có sân chÆ¡i bình đẳng để ai cÅ©ng tham gia được thì sẽ có thị trường cạnh tranh. Còn lá»™ trình để ngành Ä‘iện mất khoảng 17 năm nhÆ° ông Bá»™ trưởng Công thÆ°Æ¡ng nói mà không há»™i tụ đủ những Ä‘iều kiện nhÆ° trên tôi Ä‘ã phân tích thì rất khó trở thành hiện thá»±c.

Giá Ä‘iện ở Việt Nam không thể nào tính được, vì ngoài Tập Ä‘oàn Điện lá»±c Việt Nam (EVN) mua thì anh không thể bán cho ai được. Người sản xuất ra Ä‘iện chỉ có cách bán cho EVN và chấp nhận ký hợp đồng bán Ä‘iện vá»›i giá thấp cố định trong 15 năm. NhÆ°ng giá bán của EVN lại luôn Ä‘iều chỉnh trong suốt 15 năm Ä‘ó. NhÆ° vậy má»™t giá cố định để mua nhÆ°ng bán vá»›i giá cao trong thời gian rất dài nên không thể so sánh được. Cho nên, tôi muốn nói, giá Ä‘iện ở Việt Nam nói là thấp, nhÆ°ng thá»±c tế không phải thấp và thá»±c tế EVN Ä‘ang bóp nghẹt những ai sản xuất ra Ä‘iện. Đó là bóp nghẹt thị trường chứ Ä‘âu phải thị trường cạnh tranh? Giá Ä‘iện hiện nay chính là do cÆ¡ chế Ä‘á»™c quyền áp đặt Ä‘Æ°a đến.

Xin cảm Æ¡n ông!

Nguồn tin: Baodatviet