á»ž thời Ä‘iểm hiện tại, mọi Ä‘iểm quy chiếu trong cuá»™c chiến giá dầu thế giá»›i đều há»™i tụ về Iran, khi quốc gia này Ä‘ang nắm giữ má»™t vị thế có tầm quan trọng quyết định tá»›i việc định Ä‘oạt thắng bại.

Ba tháng đầu năm 2016 chứng kiến sá»± hồi sinh của không ít các quốc gia, nhÆ° Iran hay Cuba khi cả hai nÆ°á»›c này đều Ä‘ang trên đường thoát khỏi các lệnh cấm vận mà Mỹ và các đồng minh áp đặt lên từ nhiều năm nay; nhÆ°ng nó cÅ©ng chứng kiến má»™t loạt các quốc gia Ä‘ang dần rÆ¡i vào tình thế nguy hiểm, mà Ä‘iển hình là Trung Quốc, Nga hay Ả Rập Saudi. Đó là vì song song vá»›i cuá»™c chiến ở Syria hay cuá»™c chiến chống khủng bố, thì còn có má»™t cuá»™c chiến khác cÅ©ng nóng bỏng không kém, Ä‘ó là cuá»™c chiến giá dầu trên thị trường toàn cầu. Và cuá»™c chiến này thì Ä‘ang quy tụ đủ mặt các cường quốc nhÆ° Mỹ, Nga và Ả Rập Saudi. Tuy nhiên, nút thắt cho cuá»™c chiến Ä‘ã kéo dài hÆ¡n 1 năm qua ở thời Ä‘iểm hiện tại lại Ä‘ang là Iran.

Mọi Ä‘iểm quy chiếu trong cuá»™c chiến giá dầu thế giá»›i đều há»™i tụ về Iran, khi quốc gia này Ä‘ang nắm giữ má»™t vị thế quan trọng quyết định tá»›i việc định Ä‘oạt thắng bại. Không phài ở yếu tố sản lượng khi mà Iran chỉ là nÆ°á»›c đứng thứ 4 trong số các quốc gia thành viên của tổ chức xuất khẩu dầu lá»­a thế giá»›i (OPEC). Hiện sản lượng khai thác của Iran chỉ ở mức trên 3 triệu thùng/ngày, kém xa so vá»›i nÆ°á»›c láng giềng Iraq vá»›i sản lượng khoảng gấp gần hai lần con số Ä‘ó; còn nếu so vá»›i các cường quốc hàng đầu thế giá»›i về sản lượng nhÆ° Mỹ, Ả Rập Saudi hay Nga, vá»›i sản lượng khoảng gần 10 triệu thùng/ngày thì khoảng cách còn xa hÆ¡n nhiều.

Tác Ä‘á»™ng lá»›n nhất mà Iran có thể gây ra cho thị trường dầu thế giá»›i về lý thuyết chỉ là tăng tình trạng dÆ° thừa nguồn cung toàn cầu, và qua Ä‘ó khiến giá dầu giảm thêm má»™t chút. Tuy nhiên, Tehran Ä‘ang đứng trÆ°á»›c má»™t cÆ¡ há»™i để lần đầu tiên trong lịch sá»­ định Ä‘oạt kẻ thắng và nắm quyền chi phối trên thị trường dầu thế giá»›i. Đất nÆ°á»›c vừa má»›i được dỡ bỏ các lệnh cấm vận này Ä‘ang trở thành đối tượng mà các cường quốc dầu lá»­a trên thế giá»›i đều muốn lôi kéo nếu nhÆ° muốn giành phần thắng.

Hiện tại, các cường quốc trên thị trường dầu lá»­a thế giá»›i Ä‘ang chia làm 2 phe: phe thứ nhất bao gồm Nga và má»™t số quốc gia chủ chốt của OPEC nhÆ° Ả Rập Saudi, Qatar, Venezuela hay UAE; các quốc gia này Ä‘ang bắt tay hợp tác trong việc tìm kiếm má»™t thỏa thuận Ä‘óng băng sản lượng nhằm đẩy giá dầu lên cao trở lại do những khó khăn lá»›n về tài chính Ä‘ang gặp phải vì giá dầu sụt giảm. Phe thứ hai là Mỹ, về cÆ¡ bản Ä‘ang tiếp tục thu lợi kể cả trong trường hợp kế hoạch Ä‘óng băng của phe thứ nhất có được tiến hành hay không, nhÆ°ng nhiều khả năng Mỹ sẽ thu được nhiều lợi ích hÆ¡n nếu nhÆ° thỏa thuận Doha vá»›i mục tiêu Ä‘óng băng sản lượng mà Nga và Ả Rập Saudi ký kết không được thá»±c hiện.

Và Ä‘ó chính là lý do vì sao Iran lại Ä‘ang có vị thế quan trọng nhÆ° vậy. Cả hai phe đều Ä‘ang muốn lôi kéo Iran về phía mình. Đối vá»›i phe thứ nhất, thỏa thuận Ä‘óng băng sản lượng ở Doha sẽ trở thành má»™t má»› giấy lá»™n nếu nhÆ° không có sá»± tham gia của Iran. Còn phe thứ hai là Mỹ thì lại không muốn Iran tham gia thỏa thuận này. Có thể nói, cái gật hay lắc đầu của Iran Ä‘ang đồng nghÄ©a vá»›i việc đẩy không ít các quốc gia rÆ¡i vào khó khăn.
Cả hai phe vì thế đều Ä‘ang làm hết những gì có thể để lôi kéo Iran về phía mình. Tổng thÆ° ký OPEC là Abdalla Salem El-Badri tuyên bố rất hy vọng Iran sẽ tham gia vào thỏa thuận Ä‘óng băng sản lượng được ký kết ở Doha, má»™t lời kêu gọi mang hàm ý OPEC sẵn sàng nhượng bá»™ Iran nếu nÆ°á»›c này đồng ý tham gia thỏa thuận này. Má»™t quốc gia ngoài OPEC cÅ©ng tham gia thỏa thuận Doha là Nga thì sốt sắng vá»›i việc thuyết phục Iran gia nhập thỏa thuận, khi Bá»™ trưởng Năng lượng Nga là Alexander Novak Ä‘ã bay tá»›i Iran vào trung tuần tháng 3 vừa qua vá»›i hy vọng thuyết phục được Tehran.

Theo má»™t số nguồn tin, Iran tuyên bố sẽ chỉ gia nhập thỏa thuận Doha sau khi nÆ°á»›c này Ä‘ã đạt được mức sản lượng 4 triệu thùng/ngày – tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i mức sản lượng trÆ°á»›c thời Ä‘iểm bị cấm vận kinh tế. Yêu cầu này của Tehran là có thể hiểu được, khi Iran Ä‘ã bị cấm vận quá lâu và Ä‘ang cần tiền hÆ¡n bao giờ hết để khôi phục lại nền kinh tế sau khi các lệnh cấm vận được dỡ bỏ vào đầu năm nay.

Tuy nhiên, phe thứ hai là Mỹ thì lại không có ý định để mặc Nga và Ả Rập Saudi thuyết phục Iran tham gia thỏa thuận Ä‘óng băng sản lượng. Mỹ Ä‘ang chọn má»™t cách tiếp cận khác vá»›i Iran, không phải bằng thuyết phục nhÆ° Nga và Ả Rập Saudi Ä‘ang làm, mà là bằng sá»± ép buá»™c.

Theo Ä‘ó, dù các lệnh cấm vận kinh tế vá»›i Iran Ä‘ã được Mỹ và các nÆ°á»›c châu Âu chính thức dỡ bỏ vào ngày 17.1 vừa qua, thì trên thá»±c tế Mỹ vẫn tiếp tục gây sức ép lên kinh tế Iran bằng cách trì hoãn thi hành các quyết định bình thường hóa quan hệ vá»›i nÆ°á»›c này. Nhà lãnh đạo Iran là Ayatollah Ali Khamenei trong má»™t bài phát biểu má»›i Ä‘ây Ä‘ã bá»±c tức chỉ trích nÆ°á»›c Mỹ Ä‘ã cố tình trì hoãn thá»±c hiện các Ä‘iều khoản của thỏa thuận hạt nhân được ký kết, trong Ä‘ó có việc bình thường hóa quan hệ kinh tế vá»›i Iran: “Người Mỹ Ä‘ã không thá»±c hiện các lời hứa của họ trên thá»±c tế, họ chỉ má»›i dỡ bỏ các lệnh cấm vận trên giấy mà thôi”.

Theo ông Khamenei thì Mỹ Ä‘ang cản trở việc bình thường hóa quan hệ kinh tế vá»›i Iran thông qua các ngân hàng. Theo Ä‘ó, các ngân hàng Mỹ bị cấm thá»±c hiện các giao dịch làm ăn vá»›i Iran, đồng thời yêu cầu các ngân hàng châu Âu không được tiến hành các giao dịch vá»›i Iran bằng đồng USD. Việc cấm thá»±c hiện các giao dịch vá»›i Iran bằng đồng tiền chủ chốt nhất trên thế giá»›i Ä‘ang khiến cho các quan hệ kinh tế của Iran vá»›i các nÆ°á»›c châu Âu Ä‘ang trì trệ hÆ¡n bao giờ hết. Hầu nhÆ° không má»™t ngân hàng nào dám tiến hành giao dịch vá»›i Iran sau trường hợp Mỹ trừng phạt BNP Paribas khoản tiền lên tá»›i 9 tỉ USD vào năm 2014 vì Ä‘ã vi phạm các lệnh trừng phạt tài chính do Mỹ đặt ra.

Hệ quả là, dù trên danh nghÄ©a Iran Ä‘ã bình thường hóa quan hệ kinh tế vá»›i Mỹ và EU được hÆ¡n 2 tháng, thì số giao dịch thÆ°Æ¡ng mại giữa hai bên vẫn rất ít ỏi. Ngoài ra, nó còn Ä‘ang khiến Iran chÆ°a thể rút được khoản tiền tổng cá»™ng lên đến gần 100 tỉ USD bị Ä‘óng băng trong các ngân hàng Mỹ và châu Âu do các ngân hàng bị cấm giao dịch vá»›i Iran. Thậm chí, Iran Ä‘ang buá»™c phải yêu cầu các đối tác mua dầu của mình thanh toán bằng đồng euro để giảm thiểu thiệt hại do Mỹ gây ra.

Việc Mỹ gây sức ép lên Iran thông qua hệ thống ngân hàng và tài chính Ä‘ang có tác Ä‘á»™ng nhất định đối vá»›i việc khiến Iran ngần ngừ gia nhập thỏa thuận Doha. Đơn giản là vì khi Iran Ä‘ang gặp khó khăn về kinh tế do Mỹ gây sức ép thì nÆ°á»›c này sẽ phải tìm cách tăng cường sản lượng khai thác và xuất khẩu dầu để bù đắp lại và sẽ từ chối thỏa thuận Doha. Còn nếu nhÆ° Mỹ thôi không gây sức ép lên Iran nữa, thì dòng vốn đầu tÆ° và các giao dịch thÆ°Æ¡ng mại quốc tế vào Iran sẽ quay trở lại, nền kinh tế Iran sẽ dá»… thở hÆ¡n và khiến nÆ°á»›c này có thể cân nhắc tham gia thỏa thuận Doha để đạt được các lợi ích khác từ Nga và Ả Rập Saudi, mà Ä‘ó lại là Ä‘iều Mỹ không mong muốn.

Nguồn tin: Motthegioi