Ngày 28/12/2011, Iran lại ngúng nguẩy dọa khóa cá»­a eo biển Hormuz nhÆ° má»™t Ä‘òn trả Ä‘Å©a đối vá»›i việc phÆ°Æ¡ng Tây áp đặt lệnh cấm vận nguồn xuất khẩu dầu nÆ°á»›c này. Cá»­a ngõ hẹp 54km trên là lối duy nhất thông ra đại dÆ°Æ¡ng đối vá»›i những chuyến tàu dầu của các nÆ°á»›c vùng vịnh Ba TÆ°. Lối hành xá»­ Chí Phèo theo kiểu “Trạng chết Chúa cÅ©ng băng hà” của Tehran là má»™t ví dụ nữa cho thấy yếu tố phụ thuá»™c nguồn dầu Trung Đông luôn tiềm ẩn rủi ro. Sá»± kiện OPEC cấm vận năm 1973 (khi Mỹ và châu Âu ủng há»™ Israel chống lại các nÆ°á»›c Arập trong cuá»™c chiến Yom Kippur) luôn là bài học kinh Ä‘iển cho thấy yếu tố chính trị nhạy cảm của dầu. Do vậy, việc tìm nguồn thay thế Ä‘ã được phÆ°Æ¡ng Tây tiến hành nhiều năm qua. Cho đến gần Ä‘ây, theo Wall Street Journal (5/12/2011), các công ty dầu phÆ°Æ¡ng Tây tin rằng, họ Ä‘ã có thể vẽ lại được bản đồ năng lượng. Có thể nói việc các tập Ä‘oàn dầu khí phÆ°Æ¡ng Tây chuyển hÆ°á»›ng trở về “nhà” Ä‘ang tạo ra má»™t cuá»™c cách mạng về khai thác năng lượng thế giá»›i trong tÆ°Æ¡ng lai. Nhờ sá»± đầu tÆ° liên tục vào kỹ thuật, các đại gia dầu khí phÆ°Æ¡ng Tây nay Ä‘ã có thể khai thác dầu từ những nguồn mà trÆ°á»›c Ä‘ây gặp nhiều khó khăn. Đó là nguồn dầu khí Ä‘á phiến sét (shale gas-oil), tập trung tại khu vá»±c Bắc Mỹ. Công nghiệp dầu khí Mỹ Ä‘ang Ä‘i đầu trong kỹ thuật khai thác dầu Ä‘á phiến. Đến trÆ°á»›c năm 2020, nguồn dầu khí Ä‘á phiến có thể chiếm 1/3 tổng sản lượng dầu khí Mỹ – theo Hãng tÆ° vấn công nghiệp năng lượng PFC Energy tại Washington DC. Đến thời Ä‘iểm Ä‘ó, Mỹ sẽ là nhà sản xuất dầu khí số má»™t thế giá»›i, qua mặt cả Nga và Arập Xêút. Điều Ä‘ó có nghÄ©a Mỹ không còn bị “hành” bởi văn hóa “làm reo” của OPEC và cÅ©ng không lệ thuá»™c vào sá»± chi phối bởi xung Ä‘á»™t địa chính trị tại các nÆ°á»›c sản xuất dầu truyền thống ở Trung Đông…

Khí hóa lỏng (LNG) cÅ©ng là má»™t xu hÆ°á»›ng nhằm hạn chế lệ thuá»™c nguồn dầu thô truyền thống

Không chỉ bởi yếu tố rủi ro cao khi đầu tÆ° vào khu vá»±c rối ren chính trị, các công ty dầu phÆ°Æ¡ng Tây còn đụng đầu vá»›i công ty dầu nhà nÆ°á»›c bản địa, đặc biệt tại những nÆ¡i vốn luôn dè dặt mở cá»­a, chẳng hạn nhÆ° Venezuela hoặc Nga. Do Ä‘ó, các tập Ä‘oàn dầu khí quốc tế, xét về truyền thống đầu tÆ°, phải đối mặt sá»± chọn lá»±a: hoặc đầu tÆ° vào nÆ¡i có thể dá»… khai thác nguồn dầu nhÆ°ng gặp nguy cÆ¡ cao về chính trị; hoặc tìm cÆ¡ há»™i tại những nÆ°á»›c ổn định chính trị nhÆ°ng nguồn dầu khó khai thác (Ä‘òi hỏi kỹ thuật cao, tốn kém…).

Liên tục nhiều năm qua, các tập Ä‘oàn dầu khí quốc tế luôn cố tìm cách xoay xở. Họ xây những nhà máy sản xuất khí hóa lỏng (LNG) khổng lồ. Họ khoan dò tìm dầu ở những vùng biển nÆ°á»›c sâu và xa bờ. Họ suy nghÄ© làm thế nào để “vắt” dầu từ “cát hắc ín” (tar sands) ở Alberta (Canada). Họ phát triển những kỹ thuật Ä‘á»™c Ä‘áo chẳng hạn có thể khoan ngang để lấy khí đốt từ Ä‘á phiến (shale rock). Cuối cùng, vá»›i sá»± miệt mài đầu tÆ° cho kỹ thuật, có thể nói bây giờ các tập Ä‘oàn dầu khí quốc tế Ä‘ã có thể lấy dầu từ những nguồn phi truyền thống, vá»›i việc khai thác dồn vào những khu vá»±c thuá»™c “đất nhà” (Bắc Mỹ) hay thuá»™c những nÆ°á»›c phÆ°Æ¡ng Tây đồng minh. Trở ngại đối vá»›i các tập Ä‘oàn dầu khí phÆ°Æ¡ng Tây là sá»± phản đối dữ dá»™i của giá»›i môi trường, khi họ Ä‘oán chắc rằng, việc khoan lấy dầu – khí từ Ä‘á phiến có thể tạo ra những vỡ nứt địa chất khiến ô nhiá»…m nguồn nÆ°á»›c. Khó khăn thứ hai là vấn đề tài chính. Trong khi nguồn dầu – khí truyền thống có thể được lấy dá»… dàng và xoay vòng vốn nhanh xét về đầu tÆ°, các dá»± án khai thác dầu – khí Ä‘á phiến hoặc thọc mÅ©i vào những nÆ¡i xa bờ mất nhiều thời gian và chi phí cÅ©ng cao hÆ¡n.

Má»™t mỏ dầu Ä‘á phiến tại Alberta (Canada)

Tuy nhiên, vá»›i nhiều nhà phân tích, dù có thể không kiếm lãi nhanh trong thời gian ngắn hạn nhÆ°ng về lâu dài, kỹ thuật khai thác dầu Ä‘á phiến không ẩn chứa những rủi ro chính trị thường thấy đối vá»›i công nghiệp dầu khí thế giá»›i lâu nay. Khi theo Ä‘uổi khai thác nguồn năng lượng phi truyền thống, các công ty dầu quốc tế bây giờ chỉ làm việc vá»›i các nÆ°á»›c thuá»™c khối OECD (Tổ chức Phát triển và Hợp tác kinh tế). Hãng tÆ° vấn năng lượng khổng lồ Wood Mackenzie cho biết, sá»± đầu tÆ° khai thác của công nghiệp dầu tÆ°Æ¡ng lai sẽ tập trung ở Bắc Mỹ, châu Âu và Australia. Cách Ä‘ây 7 năm, Shell – má»™t gÆ°Æ¡ng mặt lỳ vốn nổi tiếng vá»›i những cuá»™c đầu tÆ° vào nhiều địa Ä‘iểm nóng trong Ä‘ó có Nigeria – Ä‘ã quyết định chuyển hÆ°á»›ng đầu tÆ° khai thác tại các nÆ°á»›c phát triển, nÆ¡i có môi trường thân thiện, chính sách thuế minh bạch và tất nhiên không xảy màn ngẫu hứng quốc hữu hóa bất tá»­. TÆ°Æ¡ng tá»±, Exxon Mobil cÅ©ng dồn sức vào khu vá»±c Bắc Mỹ. Vá»›i Chevron, họ tập trung vào ba khu vá»±c: Vịnh Mexico, duyên hải Tây Phi và bờ Tây nÆ°á»›c Australia. Vài năm gần Ä‘ây, Chevron đầu tÆ° rất mạnh vào lÄ©nh vá»±c LNG tại Australia đồng thời mở rá»™ng hoạt Ä‘á»™ng tại châu Âu, nÆ¡i có trữ lượng khí Ä‘á phiến ngang ngá»­a Mỹ. Chevron Ä‘ã mua hàng triệu hécta đất tại Ba Lan và Romania để chuẩn bị khoan lấy khí Ä‘á phiến. Vá»›i BP, họ không đầu tÆ° nhiều vào dầu khí Ä‘á phiến mà vẫn xoáy mạnh vào lÄ©nh vá»±c vốn là sở trường: khoan nÆ°á»›c sâu, vá»›i những kỹ thuật hiện đại mà họ tin rằng mình không có đối thủ. Đến nay, BP vẫn không hiện diện đậm nét tại OECD so vá»›i Shell và những dá»± án lá»›n nhất của họ tiếp tục tập trung tại những nÆ°á»›c nghèo hÆ¡n nhÆ° Angola, Azerbaijan và Nga. Vài năm gần Ä‘ây, BP Ä‘ã trúng loạt thầu quan trọng tại Ấn Độ, Iraq, Ai Cập và Jordan. Vá»›i má»™t số nhà phân tích, việc BP không mặn mà “chÆ¡i” nguồn dầu khí phi truyền thống chứng tỏ rằng tÆ° tưởng bảo thủ của người Anh vẫn còn nặng nề. Đến má»™t lúc nào Ä‘ó, khi BP nhìn lại, họ sẽ thấy mình Ä‘ã Ä‘ánh mất cÆ¡ há»™i má»™t cách Ä‘áng tiếc…

Nguồn tin: (Petrotimes)