Nhiều nÆ°á»›c sở hữu nguồn tài nguyên dầu lá»­a dồi dào Ä‘ang Ä‘òi tăng tá»· lệ chia lợi nhuận vá»›i các công ty khai thác dầu nÆ°á»›c ngoài tá»›i khai thác các mỏ “vàng Ä‘en” của họ. Vì những Ä‘òi hỏi này, việc làm ăn của các tập Ä‘oàn dầu lá»­a hàng đầu thế giá»›i rất có thể sẽ trở nên khó khăn hÆ¡n.

Theo hãng tin CNN, bấy lâu nay, hai quốc gia nhiều dầu lá»­a là Brazil và Nigeria đều Ä‘Æ°a ra những Ä‘iều khoản hợp đồng khai thác dầu khá hấp dẫn cho các “đại gia” nhÆ° Exxon Mobil và Royal Dutch Shell tá»›i khai thác các mỏ dầu của họ. Tuy nhiên, má»›i Ä‘ây, hai nÆ°á»›c này Ä‘ã Ä‘òi tăng tá»· lệ chia phần. Theo các chuyên gia, nếu chính phủ hai nÆ°á»›c này giành được những Ä‘iều khoản béo bở hÆ¡n, thì tốc Ä‘á»™ khai thác các mỏ dầu má»›i có thể chậm lại.

Là nÆ°á»›c sản xuất khoảng 2,4 triệu thùng dầu má»—i ngày, Brazil hiện áp dụng mức chia phần 50% đối vá»›i lợi nhuận của các công ty khai thác dầu trên đất của họ dÆ°á»›i dạng tiền thuê mỏ hoặc thuế thu nhập doanh nghiệp. Mức thuế này ngang vá»›i mức thuế suất tại các nÆ°á»›c nhÆ° Mỹ hay Canada.

Tuy nhiên, vụ phát hiện má»™t mỏ dầu khí lá»›n có trữ lượng lên tá»›i 50 tá»· thùng dầu và khí đốt gần Ä‘ây ở khu vá»±c bờ biển của nÆ°á»›c này có thể thay đổi hoàn toàn trật tá»± trên. Tá»± tin vào nguồn tài nguyên má»›i, các nhà làm luật của nÆ°á»›c này Ä‘ang cân nhắc má»™t dá»± luật nâng mức thuế suất Ä‘ánh vào lợi nhuận của các công ty dầu lá»­a nÆ°á»›c ngoài lên 80%, ngang ngá»­a vá»›i mức thuế suất tại các quốc gia nhÆ° Iraq hay Na Uy.

Ngoài ra, dá»± luật này cÅ©ng yêu cầu các công ty năng lượng nÆ°á»›c ngoài phải sá»­ dụng Ä‘a phần vật tÆ° phục vụ cho việc khai thác dầu từ các nhà cung cấp Brazil. Ngoài ra, Chính phủ Brazil sẽ là cÆ¡ quan quyết định dá»± án nào sẽ được khai thác.

Khó khăn hÆ¡n, dá»± luật nói trên còn quy định, công ty dầu lá»­a nÆ°á»›c ngoài nào làm ăn tại Brazil cÅ©ng phải hợp tác vá»›i công ty dầu khí quốc doanh Petrobas của nÆ°á»›c này. Trong liên doanh nhÆ° vậy, Petrobas sẽ chịu trách nhiệm hoàn toàn về cÆ¡ sở hạ tầng cho việc khai thác dầu và giám sát toàn bá»™ quá trình khai thác. Về phần mình, công ty nÆ°á»›c ngoài sẽ cung cấp vốn và kỹ thuật để đổi lấy lợi nhuận.

Giá»›i phân tích lo ngại, yêu cầu này sẽ cản trở tốc Ä‘á»™ khai thác dầu tại Brazil vì các mỏ dầu ở khu vá»±c nÆ°á»›c sâu có thể có những Ä‘òi hỏi về cÆ¡ sở hạ tầng vượt quá năng lá»±c của Petrobas.

Giống nhÆ° Brazil, Nigeria cÅ©ng Ä‘ang tính chuyện tăng tiền thuê mỏ và yêu cầu các công ty dầu lá»­a nÆ°á»›c ngoài sá»­ dụng vật tÆ° địa phÆ°Æ¡ng. Ngoài ra, quốc gia nhiều dầu hàng đầu ở lục địa Ä‘en này cÅ©ng muốn các công ty dầu lá»­a quốc doanh giữ vai trò lá»›n hÆ¡n trong các dá»± án khai thác dầu.

Tuy nhiên, Ä‘iểm khác biệt giữa Nigieria và Brazil là Nigeria không có được má»™t công ty dầu lá»­a quốc doanh đủ mạnh và cÆ¡ sở công nghiệp đủ lá»›n để sản xuất ná»™i địa các loại vật tÆ° cho ngành công nghiệp này. Do Ä‘ó, việc Nigeria cân nhắc những “yêu sách” má»›i Ä‘ã khiến các công ty dầu lá»­a đặc biệt lo lắng.

Có nguồn tin cho hay, má»™t quan chức của Royal Dutch Shell, tập Ä‘oàn có những cÆ¡ sở khai thác dầu lá»›n ở Nigeria, má»›i Ä‘ây tuyên bố, dá»± luật trên của Nigeria là má»™t “tài liệu cồng kềnh, không hiểu gì về những Ä‘iều hết sức căn bản trong ngành công nghiệp dầu lá»­a”, và mức thuế suất má»›i được Ä‘Æ°a ra là má»™t trong những mức thuế “cắt cổ nhất trên thế giá»›i”.

Nhiều quốc gia sở hữu tài nguyên dầu lá»­a dồi dào khác cÅ©ng Ä‘ang Ä‘i theo hÆ°á»›ng Ä‘i của Brazil và Nigeria. Từ trÆ°á»›c tá»›i nay vẫn được xem là má»™t địa chỉ hấp dẫn đối vá»›i các công ty dầu khí nÆ°á»›c ngoài, nhÆ°ng Kazakhstan cÅ©ng được cho là Ä‘ang cân nhắc việc nâng thuế Ä‘ánh vào các hãng dầu khí nÆ°á»›c ngoài.

Tuy vậy, không phải mọi quốc gia sản xuất dầu đều tính chuyện tăng thuế. Vá»›i sản lượng dầu giảm sút, Venezuela Ä‘ang mở nhiều mỏ dầu để mời thầu các công ty nÆ°á»›c ngoài. Hiện quốc gia Nam Mỹ này Ä‘ã giảm tiền thuê mỏ đối vá»›i má»™t số mỏ dầu má»›i. NÆ°á»›c Nga cÅ©ng Ä‘ã áp dụng chính sách miá»…n giảm thuế cho nhiều mỏ dầu ở vùng Siberia.

Tuy nhiên, theo giá»›i phân tích, xu hÆ°á»›ng chung của các nÆ°á»›c sở hữu nhiều “vàng Ä‘en” vẫn là Ä‘òi mức chia phần lợi nhuận cao hÆ¡n và tăng ảnh hưởng cho các công ty dầu khí quốc doanh của họ.

NhÆ°ng những Ä‘òi hỏi này không hoàn toàn là bất lợi đối vá»›i thị trường dầu lá»­a toàn cầu. Việc hợp tác giữa các công ty nÆ°á»›c ngoài và quốc doanh có thể sẽ giúp tăng sản lượng dầu trong dài hạn, vì giúp các công ty nÆ°á»›c ngoài tiếp cận vá»›i các mỏ dầu tốt hÆ¡n, đồng thời nâng cao năng lá»±c của các công ty dầu quốc doanh.

vneconomy