Theo Ä‘ó, trong ba phÆ°Æ¡ng án Ä‘á» xuất, Bá»™ GTVT “nghiêng” vá» phÆ°Æ¡ng án 3: thu qua xăng 1.000 VND/lít cho toàn bá»™ phÆ°Æ¡ng tiện sá» dụng xăng, và thu từ 180.000 VND đến 1,44 triệu VND/tháng vá»›i phÆ°Æ¡ng tiện Ä‘Æ°á»ng bá»™ sá» dụng dầu. Ước tính, nếu Ä‘á» xuất của Bá»™ GTVT được áp dụng, thì má»—i năm sẽ có thêm ít nhất gần 6.000 tá»· VND bổ sung cho quỹ duy tu, bảo dưỡng Ä‘Æ°á»ng bá»™. Äó là nguồn thu cá»±c lá»›n mà nếu có nó, Nhà nÆ°á»›c sẽ đỡ được khoản chi Ä‘áng kể dành cho duy tu, bảo dưỡng Ä‘Æ°á»ng bá»™. Từ Ä‘ó tạo Ä‘iá»u kiện táºp trung cho những khoản chi khác.
Công bằng mà nói, Nhà nÆ°á»›c yêu cầu, và được ngÆ°á»i dân ủng há»™, tham gia chia sẻ gánh nặng vá»›i Nhà nÆ°á»›c từ lâu Ä‘ã là truyá»n thống tại VN. Và thá»±c ra việc thu phí Ä‘Æ°á»ng bá»™ qua xăng dầu Ä‘ã áp dụng phổ biến từ lâu trên thế giá»›i. Thế nên có thể hiểu Ä‘á» xuất thu phí Ä‘Æ°á»ng bá»™ qua xăng dầu do Bá»™ GTVT Ä‘Æ°a ra có thể vẫn tiếp tục được ngÆ°á»i dân ủng há»™.
NhÆ°ng trong tình hình hiện tại, có nhiá»u vấn đỠđể ngÆ°á»i dân nghi ngại tính khả thi của Ä‘á» xuất ấy.
Thứ nhất: nếu nhÆ° xăng chủ yếu phục vụ phÆ°Æ¡ng tiện cá nhân nhÆ° xe máy, xe du lịch…, thì dầu chủ yếu phục vụ phÆ°Æ¡ng tiện váºn tải hàng hóa, hành khách… NhÆ° váºy, thu phí quản lý Ä‘Æ°á»ng bá»™ qua cả dầu và xăng vừa không hạn chế được lượng xe máy tham gia giao thông, lại vừa góp phần xác láºp mặt bằng cÆ°á»›c váºn tải má»›i và từ Ä‘ó thúc đẩy tăng giá tiêu dùng.
Mặt khác, hiện nay các phÆ°Æ¡ng tiện váºn tải Ä‘Æ°á»ng bá»™ Ä‘á»u Ä‘ã phải trả phí Ä‘Æ°á»ng bá»™ tại các trạm thu phí đặt dày đặc trên cả nÆ°á»›c. Giá» lại thu tiếp má»™t lần nữa vào giá dầu là bất hợp lý và Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên không thể được chấp nháºn.
Thứ hai: Từ lâu nay việc thất thoát, lãng phí trong sá» dụng vốn xây dá»±ng cÆ¡ bản, đặc biệt là giao thông, luôn là vấn Ä‘á» nhức nhối tại VN. Äã có nhiá»u ý kiến, nghiên cứu Æ°á»›c tính tá»· lệ thất thoát, lãng phí này lên tá»›i vài chục phần trăm. CÅ©ng chÆ°a có cÆ¡ quan nào khẳng định hoạt Ä‘á»™ng chống lãng phí trong xây dá»±ng, quản lý Ä‘Æ°á»ng bá»™ thá»i gian này là có tiến triển tích cá»±c. Giá» lại muốn ngÆ°á»i dân trả tiá»n cho sá»± lãng phí ấy dÆ°á»›i hình thức phí sá» dụng Ä‘Æ°á»ng bá»™ thì lại là yêu cầu khó có sức thuyết phục.
Thứ ba: nhiá»u năm trÆ°á»›c, khi giá xăng dầu trong nÆ°á»›c chênh lệch giá xăng dầu tại má»™t số nÆ°á»›c trong khu vá»±c, Ä‘ã hình thành phong trào buôn láºu xăng dầu tại VN. Tình trạng buôn láºu xăng dầu qua biên giá»›i gần Ä‘ây Ä‘ã giảm nhiá»u do được ngăn chặn. Tuy nhiên, vá»›i mức chênh lệch nhÆ° tại Ä‘á» xuất của Bá»™ GTVT, thì có thể sẽ xuất hiện hình thức gian láºn má»›i liên quan tá»›i xăng dầu. Äó là gian láºn phí Ä‘Æ°á»ng bá»™ thu qua xăng dầu. Äó là nguy cÆ¡ rõ ràng. Vì theo Ä‘á» xuất của Bá»™ GTVT, thì Nhà nÆ°á»›c thu phí thá»±c hiện qua sản lượng nháºp khẩu của các DN nháºp khẩu. NhÆ°ng ngÆ°á»i tiêu dùng thì ná»™p phí Ä‘Æ°á»ng bá»™ khi mua xăng dầu tại các trạm bán xăng dầu vốn luôn thừa doanh số bán hàng (do ngÆ°á»i mua lẻ không lấy hóa Ä‘Æ¡n thuế GTGT). Do Ä‘ó, không ai dám chắc sẽ không có xăng dầu láºu được bán vá»›i giá có phí Ä‘Æ°á»ng bá»™, nhÆ°ng tiá»n phí Ä‘Æ°á»ng bá»™ trong giá nhiên liệu không được ná»™p vá» ngân sách, mà lại chảy vào túi má»™t số cá nhân.
Khéo không thì cả Nhà nÆ°á»›c và ngÆ°á»i dân lại mất tiá»n oan vì Ä‘á» xuất của Bá»™ GTVT.
DDDN