Các mỏ dầu và khí đốt tại Bắc Cá»±c thường nằm sâu dÆ°á»›i lòng biển, cách xa các cÆ¡ sở hạ tầng trên đất liền. NÆ¡i Ä‘ây, thời tiết khắc nghiệt nhất hành tinh, bão tố và các khối băng khổng lồ trôi dạt - mùa Ä‘ông lẫn mùa hè - luôn chá»±c chờ làm gián Ä‘oạn bất cứ má»™t công trình thăm dò hay khai thác dầu khí nào.

Hàng loạt dá»± án Ä‘ã được triển khai, Ä‘i kèm vá»›i nó là… tÆ°Æ¡ng lai vô định.

Kulluk, cú thất bại tồi tệ của Shell

Vào năm 2010, hậu quả từ tai nạn tràn dầu của BP trong vịnh Mexico Ä‘ã khiến cho Tập Ä‘oàn Dầu khí Shell bị vạ lây. Nhà Trắng ra lệnh Shell cÅ©ng phải tạm ngừng công việc thăm dò. Má»™t năm sau, Shell được yêu cầu phải rà soát lại các dàn khoan sau khi cÆ¡ quan bảo vệ môi trường Ä‘Æ°a ra Ä‘ánh giá mức Ä‘á»™ gây ô nhiá»…m vượt quá mức cho phép.

“Họa vô Ä‘Æ¡n chí”, vào cuối tháng 12-2012, dàn khoan nổi Kulluk của Shell bị bão làm đứt dây kéo và dạt vào má»™t hòn đảo. Dàn khoan bị hÆ° hỏng nặng, được kéo về Seattle. Rất may là Ä‘iều tồi tệ nhất Ä‘ã không xảy ra: 18 người trên tàu được cứu sống, bồn nhiên liệu chứa đến 530.000 lít dầu diesel không bị bể nhÆ°ng phần mạn tàu và hệ thống cung cấp Ä‘iện bị hÆ° hỏng. Trong khi Ä‘ó, má»™t dàn khoan khác là Noble Discoverer cÅ©ng bị sá»± cố nghiêm trọng về kỹ thuật dẫn đến cháy nổ, lá»±c lượng tuần duyên sau Ä‘ó Ä‘ã phát hiện ra hệ thống kiểm soát ô nhiá»…m trên công trình này bị hỏng.

Chính quyền Obama Ä‘ã cho tiến hành hai cuá»™c Ä‘iều tra về tai nạn dàn khoan Kulluk và các phÆ°Æ¡ng pháp an toàn. Nhiều nghị sÄ© khuyến cáo nên gia hạn lệnh cấm khiến cho các dá»± án của Shell khó tránh khỏi bị chậm trá»… so vá»›i dá»± định.

Hãng Shell Ä‘ã chuẩn bị cho việc khoan thăm dò tại vùng biển Bắc Cá»±c từ bảy năm nay vá»›i tổng dá»± toán khoảng 5 tỉ USD nhÆ°ng nay phải hoãn lại. Shell phải lai dắt hai dàn khoan của mình sang châu Á để sá»­a chữa, Ä‘iều Ä‘ó có nghÄ©a là hoạt Ä‘á»™ng thăm dò của họ vốn được được dá»± tính sẽ khởi Ä‘á»™ng vào mùa hè năm 2013 tại khu vá»±c phía bắc bang Alaska bị dời lại.

Những dòng chữ “Bảo vệ Bắc Cá»±c”, chống lại sá»± khai thác của hãng Shell do tổ chức Hòa bình xanh phát Ä‘á»™ng.

Nhiều câu hỏi được đặt ra: Liệu Ä‘iều gì sẽ xảy ra nếu nhÆ° Kulluk bị đứt dây ở ngoài khÆ¡i xa xôi mịt mù? Tổn thất lẽ ra được giảm thiểu nếu sá»­ dụng má»™t chiếc tàu khoan tá»± hành, thay vì má»™t dàn khoan di Ä‘á»™ng phụ thuá»™c vào tàu kéo nhÆ° hiện hành? Liệu Shell Ä‘ã thật sá»± dá»± trù đầy đủ những Ä‘iều kiện khó khăn khi thăm dò, khai thác dầu khí nÆ¡i Bắc Cá»±c? Hay… phải chăng việc khai thác dầu khí tại Bắc Cá»±c là chuyện bất khả, Ä‘âm đầu vào Ä‘á?

Mạo hiểm và nguy hiểm

Sá»± hoài nghi không chỉ bắt nguồn từ má»™t trường hợp Ä‘Æ¡n lẻ của Shell. Tập Ä‘oàn Dầu khí Gazprom (Nga) cùng các đối tác Total (Pháp) và Statoil (Na Uy) Ä‘ã không tìm ra được phÆ°Æ¡ng pháp chung trong khai thác sau 25 năm phát hiện ra khu mỏ khí đốt khổng lồ Shtokman trên vùng biển Barents - theo Æ°á»›c tính có thể chứa đến 3.900 tỉ m³ khí, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i nhu cầu tiêu thụ trong má»™t năm của thế giá»›i.

Ngay cả những công ty dù Ä‘ã tìm được các khu mỏ có trữ lượng lá»›n, trong lúc này cÅ©ng tạm ngÆ°ng dá»± án. Dá»± án khai thác dầu khí đầu tiên của nÆ°á»›c Nga tại Bắc Cá»±c, do Tập Ä‘oàn Gazprom thá»±c hiện tại khu mỏ Prirazlomnoye, bị Ä‘ình lại do gặp khó khăn trong việc xây dá»±ng cÆ¡ sở hạ tầng và do kinh phí phát sinh quá cao.

Hãng Exxon Mobil (Mỹ) và Rosneft (Nga), vá»›i dá»± án khai thác trên biển Kara miền Bắc nÆ°á»›c Nga, cÅ©ng Ä‘ang đặt lại vấn đề về kinh phí do bị Ä‘á»™i lên quá nhiều trong khi khu vá»±c này chỉ có thể Ä‘i lại được trong má»™t khoảng thời gian rất ngắn trong năm, từ tháng 7 đến tháng 10.

Tập Ä‘oàn Dầu khí Statoil (Na Uy) dá»± định bắt đầu khoan vào năm 2014, má»›i Ä‘ây Ä‘Æ°a ra thông báo cho biết họ sẽ hoãn lại kế hoạch vô thời hạn. Royal Dutch Shell vẫn chÆ°a quyết định là họ sẽ khởi Ä‘á»™ng lại dá»± án khoan thăm dò vào mùa hè năm 2013 hay không.

Tổng giám đốc hãng Total tuyên bố vào tháng 9-2012: Việc khoan dầu trên vùng biển Bắc Cá»±c không hứa hẹn thuận lợi, thậm chí là quá mạo hiểm.

Lời kêu cứu môi trường xanh

Tập Ä‘oàn Shell Ä‘ã phải đối mặt vá»›i những phản đối mạnh mẽ từ các nhà sinh thái học vá»›i lý do Bắc Cá»±c là nÆ¡i có hệ sinh thái rất mỏng manh và trong trường hợp xảy ra sá»± cố tràn dầu, công tác cứu há»™ sẽ không thể thá»±c hiện được.

Hàng loạt các dá»± án khoan thăm dò bị chậm trá»… do gặp phải sá»± chống đối mạnh mẽ từ cÆ° dân địa phÆ°Æ¡ng, từ má»™t số tổ chức phi chính phủ và giá»›i khoa học. Họ cho rằng việc chinh phục Bắc Cá»±c vì mục Ä‘ích thÆ°Æ¡ng mại sẽ phá hoại môi trường sống vẫn còn nguyên sÆ¡ của hành tinh, cá»™ng vá»›i những rủi ro về an toàn và khó khăn cứu há»™ trong thời tiết khắc nghiệt.

Vào cuối tháng 8-2012, má»™t thành viên của tổ chức Hòa bình xanh Ä‘ã phát biểu khi tìm cách ngăn chặn dàn khoan của Gazprom trên vùng biển Bắc Cá»±c: “Cách duy nhất để tránh má»™t thảm họa tràn dầu nÆ¡i Ä‘ây là cấm vÄ©nh viá»…n mọi hoạt Ä‘á»™ng khoan dầu, ngay từ bây giờ!”.

Tai nạn chìm tàu Exxon Valdez vào năm 1989 tại khu vá»±c phía Nam Alaska vẫn luôn ám ảnh mọi người. Ngoài ra, việc khai thác dầu ở Bắc Cá»±c sẽ làm đảo lá»™n đời sống hoang dã của hải cẩu và tập tính di cÆ° của cá voi. Lý do bảo tồn hệ sinh thái Ä‘á»™ng vật thường được viện dẫn để chặn ngay ngưỡng cá»­a vào Bắc Cá»±c đối vá»›i các công ty khai thác dầu khí.

Cá»™ng đồng người Inuit tại Barrow, bang Alaska, sống cách khu vá»±c các giếng khoan thăm dò chÆ°a đầy 160 km tỏ ra lo ngại. Họ cảnh báo các giếng khoan sẽ làm ô nhiá»…m nguồn nÆ°á»›c và làm tổn hại đến các loài hải cẩu, cá voi vốn là nguồn cung cấp lÆ°Æ¡ng thá»±c chính của họ từ bao đời nay.

Khai thác thôi “Ä‘óng băng” nhờ… băng tan

Ở má»™t khía cạnh khác, người Inuit thừa nhận cuá»™c sống của họ được cải thiện rất nhiều nhờ… thu nhập từ dầu mỏ. Cách Ä‘ây ná»­a thế ká»·, Barrow là má»™t ngôi làng nhỏ không có Ä‘iện, người dân Ä‘i lại bằng xe trượt thì nay Ä‘ã có được má»™t bệnh viện, trường học và cả má»™t hệ thống ngầm xá»­ lý nÆ°á»›c thải trị giá lên đến 400 triệu USD. Do Ä‘ó, người Inuit đề nghị má»™t giải pháp trung dung: Thay vì khai thác các giếng dầu dÆ°á»›i mặt biển, các công ty nên lấy dầu tại khu vá»±c Arctic National Wildlife Refuge (ANWR), nÆ¡i Ä‘ó có rất nhiều dầu dÆ°á»›i lòng đất, dá»… khoan hÆ¡n và nhất là dá»… xá»­ lý nếu gặp sá»± cố tràn dầu. Hẳn nhiên việc khai thác tại Ä‘ây sẽ gặp sá»± chống đối từ phía chính quyền liên bang vá»›i lý do ANWR thuá»™c khu vá»±c bảo tồn thiên nhiên, việc khai thác sẽ làm tổn hại đến đời sống của hàng ngàn loài chim quý hiếm và Ä‘á»™ng vật hoang dã.

Trữ lượng dầu mỏ và khí đốt tại Bắc Cá»±c khá hấp dẫn, do Ä‘ó những trường hợp bất trắc trong thăm dò, khai thác nêu trên vẫn không đủ để làm chùn tay các công ty, tập Ä‘oàn. Phần lá»›n họ chỉ trì hoãn chứ không bỏ cuá»™c.

Nhất là gần Ä‘ây hiện tượng băng tan chảy tại vùng cá»±c do khí hậu Trái đất ấm lên khiến cho nhiều quốc gia và các tập Ä‘oàn dầu mỏ ngày càng ráo riết nghiên cứu các khả năng tiến về phÆ°Æ¡ng Bắc. Băng tan giúp cho việc Ä‘i lại, vận chuyển dá»… dàng hÆ¡n.

Theo nhiều dá»± Ä‘oán, nhu cầu năng lượng của toàn thế giá»›i sẽ tăng gấp Ä‘ôi vào năm 2050. Trong má»™t thông cáo báo chí, hãng Shell cho thấy họ sẽ không tính đến chuyện khép lại dá»± án khai thác dầu tại Bắc Cá»±c: “Về lâu dài, Alaska vẫn luôn là má»™t vùng đất đầy tiềm năng. Chúng tôi tiếp tục tin tưởng rằng má»™t tiến Ä‘á»™ triển khai thận trọng hÆ¡n và có trách nhiệm hÆ¡n, đặc biệt là trong khâu khoan thăm dò, sẽ mở ra những giải pháp thích hợp nhất đối vá»›i vùng đất xa xôi này”.

Trữ lượng dầu khí tại Bắc Cá»±c

Nguồn tin: phapluattp