Chờ tÆ°Æ¡ng lai xán lạn

12 giờ trÆ°a, bên ngoài má»™t văn phòng nằm trong khu vá»±c an ninh tối Ä‘a ở Baghdad, 2 giám đốc “hét ra lá»­a” đến từ công ty năng lượng tÆ° nhân lá»›n nhất thế giá»›i ExxonMobil Ä‘ang nhấp nhổm trong tÆ° thế sẵn sàng bật dậy ngay khi được gọi vào. NhÆ°ng 10 phút, rồi 20 phút trôi qua, vẫn chẳng thấy Ä‘á»™ng tÄ©nh gì từ văn phòng, dường nhÆ° người ta Ä‘ã quên mất sá»± hiện diện của họ.

Đến phút thứ 30, họ sốt ruá»™t hỏi thăm thì viên thÆ° ký tỏ vẻ ái ngại và gọi má»™t nhân viên ra tiếp khách. Trong câu chuyện, họ khéo léo lái sang giải vô địch bóng Ä‘á chuyên nghiệp của Qatar rồi khẽ khàng gợi ý có thể tài trợ cho má»™t câu lạc bá»™ bóng Ä‘á ở Iraq. Cuối cùng, sau 1 tiếng đồng hồ mỏi mòn chờ đợi, họ má»›i được vào diện kiến.

Vì sao họ chịu khó kiên nhẫn đến thế? Bởi vì người họ cần gặp là vị quan chức dầu mỏ Iraq có quyền lá»±c nhất: Tiến sÄ© Shahristani.

Câu chuyện ít nhiều phản ánh má»™t bối cảnh rá»™ng lá»›n hÆ¡n mang tính toàn cầu. Trong 9 năm qua, thế giá»›i Ä‘ã sốt ruá»™t chờ đợi nguồn “vàng Ä‘en” của Iraq. Kể từ khi Tổng thống Iraq Saddam Hussein bị lật đổ năm 2003 tá»›i nay, chÆ°a bao giờ các chính trị gia ở Baghdad và Washington thông báo rằng Iraq sẽ sá»›m tăng gấp 2, gấp 3 hoặc thậm chí gấp 5 lần lượng dầu xuất khẩu.

Nhiều năm qua, cả người Iraq lẫn các lá»±c lượng chiếm Ä‘óng đều không thành công trong việc phát triển các mỏ dầu, lấp đầy các ống dẫn hay sá»­a chữa các trạm bÆ¡m và bồn chứa. 12 năm bị cấm vận, xâm chiếm, chiến tranh tôn giáo, tấn công khủng bố Ä‘ã kéo lùi công cuá»™c tái thiết ngành công nghiệp dầu mỏ Iraq.

Đến nay, đất nÆ°á»›c này vẫn chÆ°a thể Ä‘Æ°a ra bá»™ luật chặt chẽ cho ngành dầu khí. Người Arab, Kurd, Sunni và Shiite tiếp tục xung Ä‘á»™t trong việc phân chia tài nguyên, chẳng khác gì tình cảnh 5 năm trÆ°á»›c, khi quốc há»™i bắt đầu tranh cãi xung quanh luật dầu khí.

Tuy nhiên, những công ty lão làng trong ngành dầu khí thế giá»›i nhÆ° ExxonMobil Ä‘ã nhìn thấy má»™t tÆ°Æ¡ng lai xán lạn ở Iraq. Các chuyên gia Æ°á»›c tính nhu cầu dầu mỏ toàn cầu sẽ tăng ít nhất 10% trong 20 năm tá»›i, trong Ä‘ó 90% nhu cầu sẽ được Ä‘áp ứng bằng nguồn dầu khai thác từ Trung Đông và Bắc Phi.

NhÆ°ng phần lá»›n các quốc gia dầu mỏ Ä‘ã sản xuất đến mức giá»›i hạn tối Ä‘a, má»™t số nÆ°á»›c Ä‘ang xảy ra các cuá»™c cách mạng và nổi dậy, má»™t số nÆ°á»›c khác lại có nguy cÆ¡ bùng phát xung Ä‘á»™t. Trong bối cảnh Ä‘ó, Iraq trở nên hấp dẫn vá»›i các mỏ dầu có trữ lượng Ä‘ã được xác định là 115 tá»· thùng mà phần lá»›n vẫn chÆ°a Ä‘á»™ng tá»›i trong 2 thập niên qua.

Shahristani - Ä‘ã đảm nhiệm vai trò Bá»™ trưởng Dầu mỏ Iraq trong 4 năm và được thăng chức lên Phó Thủ tÆ°á»›ng vào cuối năm 2010 - là người hiểu rõ hÆ¡n ai hết tình hình dầu mỏ Iraq. Ông có nhiệm vụ “khai quật” kho báu khổng lồ dÆ°á»›i lòng đất để bán ra thị trường toàn cầu.

Quy tụ quần hùng dầu mỏ

Shahristani biết rằng cần chạy Ä‘ua vá»›i thời gian và phải trông cậy vào sá»± há»— trợ của các tập Ä‘oàn dầu khí quốc tế, nhÆ°ng ông cÅ©ng biết sá»­ dụng lợi thế “vàng Ä‘en” để Ä‘iều khiển cuá»™c chÆ¡i trÆ°á»›c những tay sừng sỏ phÆ°Æ¡ng Tây. Mùa xuân năm 2009, Shahristani mở vòng đấu thầu đầu tiên cho các hợp đồng dịch vụ ở các mỏ dầu lá»›n nhất Iraq.

Ông quy định các công ty dầu sẽ được nhận má»™t phần tiền nhất định cho má»—i thùng dầu, nhÆ°ng dầu vẫn thuá»™c sở hữu của nÆ°á»›c chủ nhà cho tá»›i khi được bán. Điều Ä‘ó khiến các công ty không hài lòng, lời mời thầu bị ghẻ lạnh.

Tuy nhiên, nhà vật lý hạt nhân từng ngồi tù 11 năm trong nhà tù khét tiếng Abu Ghraib (vì phản đối mệnh lệnh của Saddam Hussein thiết lập chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân quân sá»±) không nao núng. Ông quyết định chỉ Ä‘àm phán 1 hợp đồng và giữ lập trường của mình. BÆ°á»›c sang vòng 2, má»™t đại gia dầu khí Ä‘ã chấp nhận vào cuá»™c.

Đến vòng 3, các đại gia khác cÅ©ng chen chân. Shahristani Ä‘ã tính Ä‘úng, chỉ cần lôi kéo được 1 công ty thì các công ty khác sẽ bị cuốn theo vì không muốn làm “trâu chậm uống nÆ°á»›c đục”.

Kết quả: hiện Iraq Ä‘ã quy tụ gần nhÆ° đủ mặt “anh hào” trong làng dầu khí quốc tế, trong Ä‘ó có BP (Anh), Shell (Anh - Hà Lan), Lukoil và Gazprom (Nga), Eni (Italia), Petronas (Malaysia) và CNPC (Trung Quốc). Các đại công ty Ä‘ã cam kết đầu tÆ° trên 100 tá»· USD và đến năm 2017 đẩy sản lượng dầu của Iraq tăng lên 13 triệu thùng/ngày.

Đây thật sá»± là má»™t con số kỳ diệu, cao hÆ¡n 1 triệu thùng so vá»›i hạn ngạch sản lượng tối Ä‘a của Saudi Arabia - thành viên duy nhất có khả năng bù đắp cho bất kỳ sá»± sụt giảm sản lượng nào của má»™t thành viên khác trong Tổ chức các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ (OPEC).

Trên Ä‘à thắng lợi, Shahristani tá»± tin tuyên bố Iraq có thể chủ Ä‘á»™ng Ä‘iều tiết sản lượng căn cứ theo nhu cầu thị trường cÅ©ng nhÆ° giá cả dầu mỏ. Theo các chuyên gia kinh tế, Baghdad chỉ cần sản xuất 8 triệu thùng dầu má»—i ngày thì vá»›i giá dầu hiện nay sẽ mang về doanh thu gần 1 tá»· USD/ngày, nhiều hÆ¡n số tiền mà đất nÆ°á»›c bị chiến tranh tàn phá này có khả năng hấp thụ trong tình trạng hiện thời.