Dòng dầu lá»­a từ Nga chảy sang Belarus Ä‘ã ngừng lại, làm nóng lên quan hệ đồng minh giữa hai quốc gia thuá»™c Liên Xô trÆ°á»›c Ä‘ây, đồng thời làm nhiều nÆ°á»›c châu Âu lo ngại khả năng tái diá»…n “cuá»™c chiến đường ống dẫn dầu”.

Má»™t trạm trung chuyển khí đốt trên lãnh thổ Belarus

Không thống nhất được các Ä‘iều khoản về việc cung cấp dầu lá»­a trong năm 2010, Nga Ä‘ã tạm khóa các van đường ống chạy sang nÆ°á»›c láng giềng Belarus. Rời bàn Ä‘àm phán, đại diện Belarus cáo buá»™c Nga Ä‘ã gây sức ép “không thể chấp nhận được” trong cuá»™c thÆ°Æ¡ng thảo về giá dầu, đồng thời tuyên bố yêu cầu của MatxcÆ¡va làm xói mòn những ná»— lá»±c tiến gần hÆ¡n tá»›i việc hợp nhất kinh tế giữa hai quốc gia láng giềng thuá»™c Liên Xô cÅ© này.

Má»™t lần nữa thế giá»›i lại được chứng kiến những rắc rối nảy sinh trong quan hệ kinh tế giữa Nga vá»›i các nÆ°á»›c thuá»™c Liên Xô trÆ°á»›c Ä‘ây, trong Ä‘ó có Belarus, khi MatxcÆ¡va chấm dứt chính sách trợ cấp bằng năng lượng giá rẻ cho các nÆ°á»›c láng giềng. Tình hình càng phức tạp hÆ¡n khi ngày 1-1-2010, theo thỏa thuận, Nga, Belarus và Kazakhstan bắt đầu áp dụng má»™t mức thuế quan vá»›i mục tiêu tạo dá»±ng má»™t không gian kinh tế thống nhất vào năm 2010.

Vốn được Nga cung cấp dầu thô giá rẻ hÆ¡n thị trường thế giá»›i, các nhà máy lọc dầu của Belarus thu được nhiều lợi khi xuất sang thị trường châu Âu. Vá»›i việc Nga chấm dứt “chính sách bao cấp”, các nhà máy này sẽ chỉ được Æ°u Ä‘ãi thuế nhập dầu thô của Nga để sản xuất phục vụ nhu cầu ná»™i địa, còn số dầu thô mà Belarus chế biến để xuất khẩu sang châu Âu sẽ phải chịu thuế nhập cao hÆ¡n. Thế nhÆ°ng phía Belarus cho rằng việc áp dụng hai mức thuế nhÆ° vậy là vi phạm Hiệp định thuế quan chung mà Nga, Belarus và Kazakhstan Ä‘ã ký kết.

Dù tranh cãi trên liên quan đến vấn đề kinh tế nhÆ°ng nó Ä‘ã ảnh hưởng tá»›i mối quan hệ đồng minh Nga – Belarus. Trong Tuyên bố nhân 10 năm ký Hiệp Æ°á»›c về thành lập Nhà nÆ°á»›c liên minh Nga – Belarus hôm 10-12-2009, Tổng thống Nga D. Medvedev và Tổng thống Belarus A. Lukashenko đều khẳng định rõ việc thành lập Nhà nÆ°á»›c liên minh là sá»± kiện lịch sá»­ quan trọng và Ä‘áp ứng nguyện vọng chính Ä‘áng của nhân dân hai nÆ°á»›c. Tuy nhiên, mâu thuẫn giá dầu Ä‘ã tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c đến con đường Ä‘i tá»›i mục tiêu chung của Nga và Belarus.

Các nÆ°á»›c châu Âu, đặc biệt là Đức và Ba Lan, hai nÆ°á»›c có nhà máy lọc dầu phải nhập dầu thô của Nga trung chuyển qua  Belarus, cÅ©ng lo ngại cuá»™c tranh cãi trên có thể làm gián Ä‘oạn nguồn cung từ Nga sang châu Âu. Còn nhá»› hồi tháng 1-2007, dòng dầu thô và khí đốt từ Nga qua Belarus Ä‘ã bị cắt do Belarus không có tiền trang trải khoản nhập từ Nga, làm châu Âu bị ảnh hưởng theo.

Ước tính, má»—i năm có khoảng 100 triệu tấn dầu mỏ của Nga được trung chuyển qua tuyến đường ống của Belarus sang Ba Lan, Đức, Séc, Slovakia và Lítva; khoảng 20% lượng khí đốt mà Liên minh châu Âu (EU) nhập khẩu từ Nga được trung chuyển qua nÆ°á»›c này. Riêng năm 2009, hÆ¡n 48,2 tá»· m3 khí đốt của Nga Ä‘ã được quá cảnh qua Belarus sang châu Âu, Ä‘em lại cho Belarus 700 triệu USD.

Mâu thuẫn Nga – Belarus lần này cho thấy hệ quả từ cuá»™c phân ly sẽ còn ám ảnh các mối quan hệ giữa các nÆ°á»›c thuá»™c Liên Xô trÆ°á»›c Ä‘ây.

ANTĐ