Chỉ 20 ngày sau khi nhậm chức, ngày 26-8, Bá»™ trưởng Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ Ä‘ã ký Thông báo số 225 yêu cầu các doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu giảm giá bán 500 đồng/lít xăng. TÆ°Æ¡ng tá»±, Thống đốc Nguyá»…n Văn Bình cÅ©ng ngay lập tức ban hành Chỉ thị 02 yêu cầu các ngân hàng thÆ°Æ¡ng mại giảm lãi suất huy Ä‘á»™ng và cho vay. Đây là những Ä‘á»™ng thái đầu tiên đầy cÆ°Æ¡ng quyết và có tác Ä‘á»™ng mạnh tá»›i nền kinh tế của hai vị tân bá»™ trưởng.

Hai văn bản trên, tuy vậy, chỉ là những ná»— lá»±c kéo dài suốt từ năm 2008 của Nhà nÆ°á»›c nhằm ổn định tình hình kinh tế vÄ© mô. Danh sách những biện pháp hành chính ngày càng nhiều hÆ¡n vá»›i hy vọng giúp ghìm cÆ°Æ¡ng giá cả và há»— trợ cho các doanh nghiệp Ä‘ang hết sức khó khăn…

Ở má»™t góc Ä‘á»™ nào Ä‘ó, những biện pháp nhÆ° vậy Ä‘ã phát huy tác dụng. Song ở góc Ä‘á»™ khác, chúng lại làm giá»›i doanh nghiệp lo ngại, nhất là các doanh nghiệp nÆ°á»›c ngoài. Họ lo lắng liệu Việt Nam có còn theo Ä‘uổi mô hình kinh tế thị trường hay không khi áp dụng nhiều biện pháp hành chính nhÆ° vậy.

Đầu tuần này, tại há»™i thảo về quản lý giá xăng dầu, Bá»™ trưởng Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ cÅ©ng Ä‘ã có dịp để thể hiện rõ quan Ä‘iểm của mình về việc sá»­ dụng “bàn tay hữu hình”. Ông nói: “Sá»± sụp đổ của các định chế tài chính ở Mỹ gây hệ lụy đến giờ là thất bại thảm hại của (mô hình) kinh tế hoàn toàn tá»± do theo trường phái Anglo Saxon. Má»™t tổng thống nÆ°á»›c Tây Âu còn nói, Ä‘ó là sá»± phá sản của mô hình kinh tế tá»± do. Các chính phủ bây giờ phải tăng cường kiểm soát… chứ không phải chỉ có Việt Nam là có bàn tay hữu hình lên thị trường”.

Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Đình Huệ, người từng là lãnh đạo Kiểm toán Nhà nÆ°á»›c trong hÆ¡n 10 năm qua, và biết tường tận mọi ngõ ngách của doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c, Ä‘ang nắm trong tay hai con át chủ bài cho những quyết định hành chính kiểu nhÆ° Thông báo số 225. Thứ nhất, ông được hậu thuẫn vững chắc về mặt chính sách. Giải thích vá»›i các doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu Ä‘ang kêu trời vì bị “yêu cầu” giảm giá, ông nói: “Trong tình huống cấp bách, Nhà nÆ°á»›c có quyền dùng mọi biện pháp. Nếu không giảm giá xăng dầu, làm sao chúng ta giữ được mức CPI, và có Ä‘iều kiện để giảm lãi suất nhằm ổn định kinh tế vÄ© mô. Mà Thủ tÆ°á»›ng chỉ đạo trá»±c tiếp là phải làm việc này, Phó thủ tÆ°á»›ng trá»±c tiếp chỉ đạo việc này. Tôi gặp Thủ tÆ°á»›ng, Phó thủ tÆ°á»›ng, Chủ tịch Quốc há»™i để tham khảo. Và tôi nói là giảm được”.

Con át chủ bài còn lại của Bá»™ trưởng còn sắc hÆ¡n. Nó giúp làm sáng tỏ những góc khuất mà các doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu thường dùng để gây sức ép lên xã há»™i và cả cÆ¡ quan quản lý. Ông Huệ cho biết vào thời Ä‘iểm mà ông ký Thông báo 225, theo tính toán các doanh nghiệp nhập khẩu Ä‘ang lãi tá»›i 780 đồng/lít xăng, ngoài định mức 300 đồng/lít mà họ Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên được hưởng. Cẩn thận hÆ¡n, ông còn mời ông Bùi Ngọc Bảo, Tổng giám đốc Petrolimex, doanh nghiệp Ä‘ang nắm tá»›i gần 60% thị phần xăng dầu toàn quốc lên hỏi ý kiến. Ông Huệ kể lại: “Tôi Ä‘ã mời anh Bảo đến hỏi có giảm được không? Anh Bảo nói giảm được”.

Tất nhiên, ông Bảo chối Ä‘ây đẩy: “Không bao giờ tôi nói thế”. Những lời kêu ca - dù thuyết phục hay không - của vị giám đốc này, cÅ©ng nhÆ° các doanh nghiệp khác tại há»™i thảo, về tình trạng kinh doanh xăng dầu thua lá»— kinh niên càng làm rõ hÆ¡n má»™t thá»±c tế là họ Ä‘ang Ä‘á»™c chiếm thị trường. Chỉ riêng ba doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c là Petrolimex, PV Oil và Petro Sài Gòn Ä‘ã chiếm tá»›i 90% thị phần.

"Chúng ta không có quyền lá»±a chọn mua của người này, không mua của người kia. Muốn có cÆ¡ chế thị trường, phải có thị trường cạnh tranh Ä‘ã. Tóm lại, chúng ta chÆ°a thể thả hoàn toàn giá xăng dầu theo thị trường".

Bá»™ trưởng Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ

Cấu trúc thị trường méo mó nhÆ° trên sẽ có nguy cÆ¡ dị dạng hÆ¡n nếu Nhà nÆ°á»›c để doanh nghiệp quyết định hoàn toàn giá xăng dầu theo mô hình kinh tế thị trường tá»± do. Bá»™ trưởng Huệ kiên quyết: “Chúng ta không có quyền lá»±a chọn mua của người này, không mua của người kia. Muốn có cÆ¡ chế thị trường, phải có thị trường cạnh tranh Ä‘ã. Tóm lại, chúng ta chÆ°a thể thả hoàn toàn giá xăng dầu theo thị trường”.

Tuy nhiên, về tầm nhìn trung hạn, Bá»™ trưởng Huệ, cÅ©ng nhÆ° các bá»™ trưởng kinh tế khác, cÅ©ng thừa nhận việc can thiệp thị trường chỉ là giải pháp tình thế. Ông Huệ bá»™c bạch: “Chúng ta neo giá quá lâu rồi, giá Ä‘iện, giá viện phí, giáo dục, dịch vụ công, giao thông… Đến lúc chúng ta thấy cần phải trả chúng về theo nguyên tắc thị trường để bù đắp chi phí đầu vào hợp lý của doanh nghiệp, để họ có thể kinh doanh có lãi, và thu hút được đầu tÆ° trong và ngoài nÆ°á»›c”.

Bá»™ trưởng Huệ nói rằng, ông yêu cầu giảm giá xăng dầu “là vì cả nền kinh tế và hÆ¡n 86 triệu người tiêu dùng trên lãnh thổ này”. Động thái này là cần thiết tuy nhiên vẫn còn Ä‘ó tình trạng các cây xăng ở nhiều địa phÆ°Æ¡ng găm hàng không bán - Ä‘ó là những thách thức không hề nhỏ, dù Nhà nÆ°á»›c có bàn tay hữu hình.

Nguồn tin: TBKTSG