Không chỉ xăng kém chất lượng vừa được phát hiện má»›i Ä‘ây tại TP.HCM mà thá»±c tế tình trạng này Ä‘ã có từ nhiều năm trÆ°á»›c ở tất cả tỉnh, thành khác trên cả nÆ°á»›c. Người tiêu dùng Ä‘ang trông đợi ở các cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c việc kiểm soát chặt chẽ hÆ¡n nhằm đảm bảo chất lượng đối vá»›i mặt hàng thiết yếu này.

Thủ đoạn gian lận mới trong kinh doanh xăng dầu

Phóng viên Đất Việt Ä‘ã có cuá»™c trao đổi vá»›i ông Trần Văn Vinh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn Ä‘o lường chất lượng (Bá»™ KH&CN) xung quanh vấn đề quản lý xăng dầu hiện nay.

Khó kiểm soát

-Việc gian lận trong kinh doanh xăng dầu Ä‘ã xảy ra thường xuyên từ nhiều năm nay, nhÆ°ng cuối cùng Ä‘âu lại vào đấy. Tại sao lại có tình trạng này, thÆ°a ông?

-Ông Trần Văn Vinh: Gian lận xăng dầu có hai hình thức chính. Má»™t là gian lận về số lượng và hai là gian lận về chất lượng. Cả hai hình thức gian lận này nhằm mục Ä‘ích chính vẫn là người kinh doanh xăng dầu thu lời bất chính. Đáng lẽ 1 lít thì người ta chỉ Ä‘ong có 0,8 hay 0,9 lít để lãi về số lượng. Xăng hiện nay có nhiều loại vá»›i giá tiền khác nhau nhÆ° xăng RON 83, 92, 95 nhÆ°ng người kinh doanh bán xăng 83 lại ghi là xăng 92, hay bán 92 lại ghi là 95. Hoặc họ đổ lẫn xăng 83 rẻ hÆ¡n vào xăng 92 để bán thành xăng 92 để hưởng chênh lệch giá…

Việc này tái diá»…n bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, đặc biệt là đạo đức kinh doanh của người bán xăng, dầu. Người tiêu dùng rất khó có thể kiểm soát, nhận biết được ngay về hành vi gian lận về số lượng là 5% chẳng hạn hoặc gian lận chất lượng xăng của người kinh doanh xăng, dầu. Việc gian lận về số lượng, chất lượng có thể thu được chênh lệch từ 500-1000đồng/lít. 

Do Ä‘ó, người kinh doanh thấy rằng bằng việc gian lận này thì họ có thể thu lời bất chính dá»… dàng. HÆ¡n nữa, việc thá»±c hiện hành vi gian lận lại Ä‘Æ¡n giản, dá»… dàng, chỉ cần bằng má»™t cái bấm Ä‘iều khiển từ xa là có thể Ä‘ong thiếu ngay lượng xăng, dầu bán cho người tiêu dùng.

Ngoài ra, chế tài xá»­ lý vi phạm còn nhẹ, không đủ sức răn Ä‘e, tối Ä‘a cÅ©ng chỉ mấy chục triệu nên sau má»™t vài ngày gian lận là có thể thu hồi lại được. CÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c cÅ©ng không thể kiểm tra thường xuyên vì số lượng kiểm soát viên có hạn. 

-Ông Ä‘ánh giá thế nào về tình hình chất lượng mặt hàng xăng dầu trên thị trường hiện nay?

-Đầu vào xăng dầu có hai nguồn chính má»™t là nhập khẩu, hai là sản xuất trong nÆ°á»›c. Cả hai nguồn này đều Ä‘ã được kiểm soát rất chặt chẽ theo má»™t quy trình khép kín. Tuy nhiên, hệ thống giao nhận, bán lẻ là nÆ¡i nảy sinh gian lận. Các cá»­a hàng mua xăng 83 về trá»™n lẫn vá»›i xăng 92 và bán vá»›i giá xăng 92, 95 để gian lận về chất lượng. HÆ¡n nữa, là lắp chip Ä‘iện tá»­ để Ä‘ong thiếu gian lận về số lượng. 

-Các phÆ°Æ¡ng pháp gian lận hiện nay chủ yếu là gì, thÆ°a ông?

-TrÆ°á»›c Ä‘ây các hình thức gian lận Ä‘iều chỉnh bầu Ä‘o, tháo kẹp chì (thay đổi đổi cÆ¡ học), bị các cÆ¡ quan chức năng Ä‘ã phát hiện, hầu nhÆ° hình thức này các cá»­a hàng không còn sá»­ dụng. Nay các hình thức gian lận tinh vi, kín Ä‘áo hÆ¡n để tránh sá»± phát hiện của các cÆ¡ quan chức năng. 

Thay vì thay thế con chíp Ä‘iện tá»­ má»›i trong gian lận xăng dầu thông thường, các chủ cÆ¡ sở kinh doanh xăng dầu móc túi khách hàng bằng cách tác Ä‘á»™ng vào chíp Ä‘iện tá»­ của bá»™ Ä‘iều khiển trong cá»™t Ä‘o xăng dầu làm thay đổi tá»· số đếm, lập trình Ä‘úng, sai theo ý muốn, làm cÆ¡ quan kiểm định hoặc kiểm tra không thể xác định được sai phạm. Bên cạnh Ä‘ó, người bán hàng còn dùng hình thức cÆ¡ học nhÆ° bÆ¡m nối giữa hai khách hàng, vô hình chung người mua sau phải thanh toán thêm tiền của người mua trÆ°á»›c. 

-Ông nghÄ© sao khi nhiều ý kiến cho rằng hiện nay các cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c chÆ°a thường xuyên kiểm tra chất lượng mặt hàng xăng dầu để đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng?

-Theo tôi, việc kiểm tra, thanh tra cÅ©ng chỉ là má»™t biện pháp nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Chúng ta cần má»™t giải pháp tổng thể nhÆ° nhận thức của người tiêu dùng, đặc biệt người kinh doanh và các biện pháp quản lý phải mang tính răn Ä‘e, phòng ngừa hữu hiệu. 

Về nguyên tắc, việc thanh tra doanh nghiệp thì cÅ©ng chỉ tiến hành má»™t năm má»™t lần, còn việc kiểm tra chất lượng hàng hóa thì cho phép làm nhiều lần nhÆ°ng thá»±c chất vấn đề ở Ä‘ây là lợi nhuận quyết định hành vi gian lận của người bán hang. Bên cạnh Ä‘ó, việc xá»­ lý vi phạm hành chính thì chỉ có mức Ä‘á»™ trong khi chỉ sau vài ngày gian lận là người bán hàng Ä‘ã có thể thu lời lại được nên họ sẵn sàng vi phạm. Lá»±c lượng cán bá»™ thanh kiểm tra có hạn trong khi cả nÆ°á»›c có tá»›i hàng vạn cây xăng, vá»›i lại còn hàng trăm mặt hàng khác nữa phải quản lý. 

Do vậy, việc thanh kiểm tra không thể giải quyết được tận gốc vấn đề. Cần phải có sá»± tham gia của nhiều bên lien quan, đặc biệt pháp luật nghiêm minh, răn Ä‘e để làm thay đổi đạo đức kinh doanh của những đối tượng kinh doanh gian lận, chá»™p giật.

-Ông Ä‘ánh giá thế nào về hiệu quả của việc công bố các hành vi gian lận xăng dầu lên các phÆ°Æ¡ng tiện thông tin đại chúng?

-Luật chất lượng sản phẩm, hàng hóa quy định các cÆ¡ quan kiểm tra khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật chất lượng thì phải thông báo rá»™ng rãi, công khai trên các phÆ°Æ¡ng tiện thong tin đại chúng. Thông báo để cảnh báo cho người tiêu dùng biết họ Ä‘ang bị lừa dối, để họ tẩy chay. Từ Ä‘ó, góp phần tác Ä‘á»™ng đến việc thay đổi hành vi đạo đức của người kinh doanh. Tôi thấy biện pháp này rất hay và hiệu quả. Ở nhiều nÆ°á»›c Ä‘ã áp dụng từ lâu, còn ở Việt Nam thì bây giờ má»›i chính thức được áp dụng.

Cần phải xá»­ lý hình sá»±

- Ông nhận định thế nào về tác hại của việc kinh doanh xăng dầu không đảm bảo chất lượng?

-Tùy theo mức Ä‘á»™ không đảm bảo đến Ä‘âu. Tác hại đầu tiên là người tiêu dùng chịu thiệt thòi. Bỏ tiền ra để mua má»™t sản phẩm tốt nhÆ°ng lại phải dùng má»™t sản phẩm kém hÆ¡n. Ngoài ra, má»™t số thiết bị phải dùng Ä‘úng loại xăng má»›i đảm bảo Ä‘á»™ bền Ä‘á»™ng cÆ¡, tốc Ä‘á»™ nhÆ°ng dùng xăng kém chất lượng thì sẽ kém bền, gây hỏng Ä‘á»™ng cÆ¡.

Đó là chÆ°a kể, xăng dầu kém chất lượng  sẽ ảnh hưởng đến môi trường. Chẳng hạn, chỉ cho phép xe chạy dầu vá»›i hàm lượng lÆ°u huỳnh tối Ä‘a là 0,05mg/lít nhÆ°ng lại chạy vá»›i hàm lượng là 0,25mg/lít thì sẽ rất ồn, bụi, khói, ảnh hưởng đến môi trường, sức khỏe, Ä‘iều kiện sống của người dân. 

-TrÆ°á»›c tình hình TPHCM và nhiều địa phÆ°Æ¡ng Ä‘ã phát hiện nhiều cá»­a hàng bán xăng kém chất lượng có thể gây hại Ä‘á»™ng cÆ¡. Tổng cục Ä‘ã có kế hoạch “xá»­ lý triệt để” tình trạng này chÆ°a? Qua các đợt thanh kiểm tra ông nhận thấy những địa phÆ°Æ¡ng nào bị phát hiện gian lận nhiều nhất?

-Thật ra các hành vi gian lận và xá»­ lý các hành vi gian lận thì nhà nÆ°á»›c Ä‘ã quy định rõ ràng trong luật từ lâu. Hiện tại, chỉ còn việc tăng cường kiểm tra, giám sát và đẩy mạnh chế tài xá»­ phạt để đủ sức răn Ä‘e nhÆ° Luật Đo lường sắp có hiệu lá»±c trong năm 2012. 

Khi thanh kiểm tra, tất cả các tỉnh thì đều bị phát hiện sai phạm cả về gian lận chất lượng và số lượng ở nhiều mức Ä‘á»™ khác nhau. Chúng tôi cÅ©ng đều tiến hành xá»­ lý, thông báo rá»™ng rãi, công khai trên các phÆ°Æ¡ng tiện truyền thông đại chúng.

-Ông có những khuyến cáo gì vá»›i người tiêu dùng khi mua xăng dầu?

-Khi mua xăng dầu nên mua ở những nÆ¡i có uy tín, có hệ thống bán lẻ từ trung Æ°Æ¡ng đến địa phÆ°Æ¡ng để đảm bảo chất lượng và số lượng. Khi chạy xe cố gắng để ý Ä‘á»™ng cÆ¡, vạch đồng hồ để kiểm tra chất lượng và số lượng xăng dầu. Không nên mua theo số tiền bởi rất có thể bị gian lận về số lượng. 

Thông thường khi tiến hành kiểm định các cá»™t bÆ¡m xăng dầu, Ä‘Æ¡n vị kiểm định phải làm theo quy trình và kiểm định ở số lượng lít chẵn nhÆ°: 2 lít, 5 lít, 10 lít, 20 lít, 50 lít… Tất cả các Ä‘iểm Ä‘ó, IC Ä‘iều chỉnh, lập trình Ä‘úng. Khi mua hàng theo số lít trên thì khả năng số lượng xăng dầu sẽ đủ. Tuy nhiên, người Việt Nam có thói quen mua xăng chẵn tiền nhÆ° 30.000, 50.000 đồng… lượng xăng dầu lúc Ä‘ó không Ä‘úng vá»›i IC Ä‘ã được Ä‘iều chỉnh. Đây chính là Ä‘iểm mà nhiều cÆ¡ sở kinh doanh xăng dầu có thể tận dụng để gian lận của khách hàng. Chính “văn hóa mua hàng” của người Việt Nam Ä‘ã vô tình tiếp tay người bán hàng gian lận xăng dầu.

-Để ngăn chặn tình trạng gian lận kinh doanh xăng dầu, theo ông cần có những biện pháp gì?

-Điều quan trọng để hạn chế tình trạng gian lận xăng dầu là nhận thức người kinh doanh và hành lang pháp lý phải mạnh hÆ¡n nữa để răn Ä‘e, xá»­ lý các đối tượng có hành vi gian lận. Việc cố tình gian lận trong kinh doanh xăng dầu phải được coi là hành vi ăn cắp, móc túi khách hàng và ăn cắp thì không thể chỉ xá»­ lý hành chính được, phải có chế tài mạnh hÆ¡n cần thiết thì phải xá»­ lý hình sá»±.

Người tiêu dùng phải trở thành những người tiêu dùng thông thái, nếu chá»— nào nghi ngờ gian lận thì không mua nữa và thông báo cho các cÆ¡ quan chức năng biết để kiểm tra. Từ Ä‘ó người kinh doanh thấy rằng nếu không có người tiêu dùng thì họ không sống được nên không dám lừa dối nữa.  

-Xin cảm Æ¡n ông!

Nguồn tin: (ĐVO)