Đây là sá»± kiện hy hữu trong thời “Há»™i chứng há»™i thảo”. Há»™i thảo vốn dÄ© là nÆ¡i chỉ để ăn thật, nói giả, vui là chính, ai dè lại lá»™ lắm chuyện, không khéo lại dắt dây đến những thâm cung bí sá»­.

NhÆ°ng vá»›i ai Ä‘ã từng biết về lÄ©nh vá»±c này thì không thấy bất ngờ. Bởi chuyện này lâu nay vẫn âm ỉ những quan Ä‘iểm khác biệt về việc quản lý, Ä‘iều hành kinh doanh xăng dầu giữa các cÆ¡ quan quản lý vá»›i doanh nghiệp và giữa các cÆ¡ quan quản lý vá»›i nhau. NhÆ°ng vì tế nhị, nên cứ bị dìm nhÆ° vùi rÆ¡m trong đống rấm. NhÆ°ng “tia lá»­a” giá xăng dầu lại không chịu yên, nên má»›i bùng phát ra cÆ¡ sá»± này.

Kinh doanh xăng dầu từ ngày đổi má»›i mở thêm đầu mối, nhÆ°ng đầu mối chính vẫn nguyên hình là anh cả đỏ từ thời bao cấp. Những cÆ¡ sở vật chất khổng lồ nhÆ° bồn bể đặc chủng, hệ thống đường ống xuyên suốt, bến cảng chuyên dùng - tài sản quốc gia đặc biệt, liên quan mật thiết cả tá»›i quốc phòng - an ninh, được gá»­i trọn niềm tin giao cho họ để canh giữ cho sá»± bình yên của mạch máu kinh tế quốc gia.

Vì vậy, nên doanh nghiệp này được o bế, lá»— lãi thế nào không cần biết. NhÆ°ng xăng dầu không còn được bao cấp quốc tế, muốn có phải mua Ä‘ôla vá»›i giá biến Ä‘á»™ng khó lường. Kinh doanh trong môi trường má»›i nhÆ°ng doanh nghiệp vẫn không có quyền định giá, lãi thì êm, bị lá»— rắc rối ngay. Khi doanh nghiệp kêu lá»—, lẽ thường là bù lá»—. NhÆ°ng lâu nay thả lỏng đầu vào, nên bù bao nhiêu là khó.

HÆ¡n nữa, thời chủ yếu đối tượng tiêu thụ xăng dầu là các Ä‘Æ¡n vị thuá»™c nhà nÆ°á»›c, dính dáng đến quốc doanh, giả dụ có bù lá»— cÅ©ng ổn. Nay toàn xã há»™i cùng xài, số bù lá»— rất lá»›n, ngân sách không kham nổi và còn phi lý, khác nào thời bao cấp ban phát tem phiếu cho toàn dân. Cuối cùng, Ä‘ành từ bỏ mục tiêu ổn định, phải tăng giá. Lâu nay, diá»…n Ä‘i diá»…n lại màn kịch: Giá thế giá»›i tăng - cá»­a hàng treo biển hết xăng - CÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c vào kiểm tra, lập biên bản, xá»­ phạt, doạ rút giấy phép. Tăng giá bán - cá»­a hàng lại Ä‘ông vui.

Sá»± đối lập giữa kỳ vọng quản lý khuôn phép vá»›i tính đỏng đảnh thị trường khiến chủ trÆ°Æ¡ng “Thị trường hóa kinh doanh xăng dầu có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c” Ä‘uối sức. Biết vậy, nhÆ°ng vẫn phải đặt ra lá»™ trình, vừa chứng tỏ vẫn kiên trì định hÆ°á»›ng vừa muốn được quốc tế thừa nhận có nền kinh tế thị trường.

Giải thoát bằng “Quỹ bình ổn giá xăng dầu” cÅ©ng không ổn, khác nào nhÆ° đắp con trạch bằng cát ngăn sóng cả đại dÆ°Æ¡ng. NÆ¡i thu được tiền bình ổn giá dá»… bị nghi ngờ là không trung thá»±c, khai khống lượng bán, chả mặn mà. Còn khi ban phát thì mù mờ, chả biết địa chỉ nào được nhận, nhận bao nhiêu, có trời biết. Quỹ móc túi người tiêu dùng từng ngày mà giá vẫn tăng, khiến dÆ° luận nóng lên Ä‘òi minh bạch, nhÆ°ng đến nay vẫn án binh bất Ä‘á»™ng.

Cung cầu và giá của xăng dầu là hai mặt gắn bó máu thịt vá»›i nhau, nhÆ°ng chia thành Ä‘ôi ngả quản lý. CÆ¡ quan chịu trách nhiệm về cân đối cung cầu, không có quyền định giá và ngược lại. Hai ngả này có hòa vào giòng sông “sức mạnh nhà nÆ°á»›c” thế nào, cuá»™c Há»™i thảo nói trên Ä‘ã tá»± cáo bạch.

Không nên quá cường Ä‘iệu việc tăng giá xăng dầu ảnh hưởng to tát đến lạm phát. Điều Ä‘ó chỉ Ä‘úng má»™t phần. Lạm phát của nÆ°á»›c ta có nguyên nhân sâu xa từ nền kinh tế yếu kém, phụ thuá»™c thái quá vào bên ngoài cá»™ng vá»›i 3 tên ná»™i gián là tham nhÅ©ng - lãng phí - quan liêu cấu kết vá»›i nhau, đẩy mọi giá thành kinh tế, sinh hoạt xã há»™i lên cao, ngày càng cao. Nếu không Ä‘á»™c lập kinh tế thá»±c sá»±, không trừ diệt được 3 tên đầu sỏ Ä‘ó, mọi ná»— lá»±c kiềm chế chỉ là “dã tràng xe cát”, đảm bảo an sinh cÅ©ng chỉ là mị dân. Vấn nạn Ä‘ó còn rèn Ä‘úc cho giá cả của Việt Nam “phẩm hạnh” lạ kỳ: Đã lên thì không xuống.

Từ Ä‘ó cÅ©ng không nên quá lo rằng Ä‘iều hành giá xăng dầu không tốt, sẽ tác Ä‘á»™ng hệ thống phân phối, phÆ°Æ¡ng hại đến an ninh năng lượng. Nguồn xăng dầu hiện ta Ä‘ã, Ä‘ang và còn phụ thuá»™c vào nÆ°á»›c ngoài. Muốn an ninh, cần xây dá»±ng nền kinh tế Ä‘á»™c lập tá»± chủ Ä‘ích thá»±c, diệt trừ tham nhÅ©ng, gạt bỏ lãng phí, quét sạch quan liêu, thì việc có thêm Dung Quất và hàng năm phải bỏ ra năm sáu tá»· USD để nhập xăng dầu rất dá»… dàng. Là bạn của bốn phÆ°Æ¡ng, lo gì không có xăng dầu để mua. DÆ° dả nguồn hàng, thời nay ai bán chả được, cứ gì phải đầu mối.

Có lẽ Ä‘ó là má»™t trong các lời giải cho bài toán giá xăng dầu. Cứ nhùng nhằng thế này, vụ “Ä‘iều qua, tiếng lại” nói trên má»›i chỉ là màn chào hỏi.

Nguyá»…n Duy NghÄ©a, nguyên phó chánh văn phòng Bá»™ ThÆ°Æ¡ng mại

Nguồn tin: Vnexpress