Sau buổi họp báo ra mắt sáng 13-3 tại Hà Ná»™i, Hiệp há»™i Xăng dầu Việt Nam (VINPA) Ä‘ã tiến hành đại há»™i lần thứ nhất và bầu ông Phan Thế Ruệ, nguyên Thứ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, làm chủ tịch nhiệm kỳ 2013-2018. Theo ông Ruệ, VINPA ra đời muá»™n hÆ¡n so vá»›i các hiệp há»™i, ngành hàng khác nhÆ°ng để thá»±c hiện nhất quán theo cÆ¡ chế thị trường, sá»± ra đời của hiệp há»™i hiện nay là cần thiết.

Khó có Ä‘á»™c quyền nhÆ°ng trái quy luật thị trường

Điều Ä‘áng lÆ°u ý trong buổi họp báo là phát biểu của ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Tập Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex). Ông nói: Trong số các mặt hàng thiết yếu hiện nay, giá xăng dầu là minh bạch nhất. Nhiều năm qua, giá xăng dầu ở Việt Nam không minh bạch là do giá dầu thế giá»›i không minh bạch. Giá dầu thế giá»›i tác Ä‘á»™ng nhanh, mạnh cuốn theo giá trong nÆ°á»›c. Hiện tại giá xăng dầu thế giá»›i không ai tiên Ä‘oán được sẽ biến Ä‘á»™ng ra sao…

Do Ä‘ó, vị lãnh đạo Petrolimex kỳ vọng “VINPA sẽ là cầu nối giữa cÆ¡ quan Chính phủ, người tiêu dùng, cÆ¡ quan thông tin và doanh nghiệp (DN) để làm tính minh bạch, công khai trong kinh doanh xăng dầu được minh bạch hÆ¡n”.

Theo TS Nguyá»…n Ngọc SÆ¡n, thá»±c tế các DN xăng dầu má»›i chỉ minh bạch khi nào tăng - giảm giá và Ä‘Æ°a ra cấu trúc cÆ¡ bản về giá xăng. Ảnh: HTD

Ngoài ra, chia sẻ vá»›i báo giá»›i bên lề đại há»™i, chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Đình Tuyến, thành viên VINPA, nói rõ vấn đề lá»›n nhất hiện nay của thị trường xăng dầu Việt Nam là chÆ°a thá»±c sá»± thả nổi theo cÆ¡ chế thị trường. Việc vận hành Nghị định 84/2009 chÆ°a hiệu quả, chÆ°a có sá»± cạnh tranh Ä‘úng nghÄ©a. “Thá»±c tế, má»™t số DN chiếm thị phần lá»›n, có thể bị xem là Ä‘á»™c quyền nhÆ°ng về cÆ¡ bản, họ không Ä‘iều chỉnh giá vượt mức chung mà phải chịu sá»± Ä‘iều hành của Bá»™ Tài chính. Vì thế khó xảy ra Ä‘á»™c quyền nhÆ°ng lại trái vá»›i quy luật thị trường” - ông Tuyến nói.

Con số còn tù mù, mập mờ

Ngay sau phát biểu của ông Bảo, nhiều chuyên gia trong lÄ©nh vá»±c xăng dầu Ä‘ã phản biện lại.

Theo TS Nguyá»…n Minh Phong, Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã há»™i Hà Ná»™i, có hai yếu tố liên quan đến giá xăng mà người dân luôn muốn được biết. Thứ nhất là giá DN mua vào theo giá thế giá»›i là giá nào và giá Ä‘ó là giá đấu thầu hay chÆ°a? Thứ hai, các DN xăng dầu Ä‘Æ°a ra chi phí ở mức 600 đồng/lít má»›i đủ, vậy người dân cần các DN nêu rõ cụ thể từng chi phí và có kiểm toán vào cuá»™c. “Tôi cho rằng khi nào DN xăng dầu Ä‘Æ°a tất cả thông số cụ thể nhÆ° vậy thì má»›i có thể nói là minh bạch” - ông Phong nhấn mạnh.

HÆ¡n nữa, theo ông Phong, các DN thỉnh thoảng công bố giá thế giá»›i. Thế nhÆ°ng thời Ä‘iểm mua vá»›i thời Ä‘iểm giá thế giá»›i lên - xuống và dá»± trữ 30 ngày của DN là má»™t khoảng còn mập mờ.

Đồng tình, TS Nguyá»…n Ngọc SÆ¡n, Trường ĐH Kinh tế - Luật, cho rằng thá»±c tế các DN xăng dầu má»›i chỉ minh bạch khi nào tăng - giảm giá và Ä‘Æ°a ra cấu trúc cÆ¡ bản về giá xăng. Trong khi Ä‘ó, các con số DN nhập là bao nhiêu? Chi phí cÆ¡ bản DN Ä‘Æ°a ra Ä‘ã hợp lý chÆ°a? Đã có cÆ¡ quan Ä‘á»™c lập nào vào cuá»™c và chứng minh sá»± hợp lý Ä‘ó chÆ°a?... Tất cả băn khoăn Ä‘ó chÆ°a thấy ai trả lời.

“NhÆ° vậy, Ä‘iều mà DN xăng dầu nói công khai, minh bạch má»›i chỉ là hình thức chứ chÆ°a phải minh bạch triệt để” - ông SÆ¡n nhấn mạnh.

Hiệp há»™i có thể ép giá?

Bàn về việc VINPA ra đời, hầu hết các chuyên gia kinh tế đều ủng há»™ bởi Ä‘ây là má»™t chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘úng nhằm khích lệ DN sản xuất. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cÅ©ng lo ngại có tình trạng hiệp há»™i “ép” Chính phủ để tăng giá xăng bất hợp lý.

“Kinh nghiệm của các quốc gia cho thấy sá»± ra đời của hiệp há»™i sẽ thúc đẩy thị trường, bảo vệ sá»± cạnh tranh trong trường hợp ngăn chặn sá»± chèn ép lẫn nhau. NhÆ°ng chúng ta cần có cÆ¡ chế để tránh tình trạng hiệp há»™i trở thành má»™t diá»…n Ä‘àn thỏa thuận, má»™t diá»…n Ä‘àn liên minh bất chính” - ông SÆ¡n bày tỏ lo ngại.

Về Ä‘iều này, ông Nguyá»…n Minh Phong cho rằng ở nÆ°á»›c ngoài luôn có hai hiệp há»™i đối nghịch nhau. Đó là hiệp há»™i của người cung cấp và hiệp há»™i của người tiêu dùng. Hai hiệp há»™i này sẽ đấu tranh và giám sát nhau. NhÆ°ng ở nÆ°á»›c ta chỉ má»›i có hiệp há»™i của những người sản xuất còn hiệp há»™i của người tiêu dùng chỉ là hình thức.

“Cần tăng thêm các thông tin và có sá»± giám sát để tránh tình trạng lạm dụng của các hiệp há»™i. Vì trÆ°á»›c Ä‘ây Ä‘ã từng có tình trạng hiệp há»™i là “công cụ” để ép giá Chính phủ” - ông Phong nói thêm.

Lợi dụng tạm nhập tái xuất xăng dầu để thu lãi cao

Bất cập hiện nay trong ngành xăng dầu không chỉ nằm ở giá cả. Đó má»›i chỉ là bề nổi. Cái Ä‘em lại lợi nhuận cho kinh doanh xăng dầu là tạm nhập tái xuất. DN sẽ lợi dụng chính sách này để bán hàng ở thị trường Việt Nam hưởng thuế. Chẳng hạn, má»™t DN khai nhập 1.000 tấn xăng để xuất sang Lào nhÆ°ng sau Ä‘ó lại bán ở ná»™i địa thì được hưởng mức thuế tá»›i 12%. Má»—i lít họ Ä‘ã ăn không tiền thuế cả ngàn đồng, cá»™ng thêm giá bán thì DN sẽ có mức lãi rất cao.

Chuyên gia kinh tế NGUYỄN ĐÌNH TUYẾN, thành viên VINPA

Nguồn tin: phapluattp