Không thể Ä‘iều hành giá xăng dầu vì “nhóm lợi ích” của má»™t bá»™ phận hay má»™t doanh nghiệp nào mà phải vì trách nhiệm vá»›i hÆ¡n 80 triệu người dân.

Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ Ä‘ã nhấn mạnh Ä‘iều này khi trao đổi vá»›i báo giá»›i về những vấn đề nổi cá»™m của hoạt Ä‘á»™ng sản xuất, kinh doanh xăng dầu cÅ©ng nhÆ° cÆ¡ chế Ä‘iều hành mặt hàng này.

Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Đình Huệ cho rằng, xăng dầu chÆ°a thể thả nổi theo thị trường vì vẫn còn tồn tại Ä‘á»™c quyền. Ba doanh nghiệp Ä‘ang chiếm trên 90% thị phần trong Ä‘ó có Petrolimex (trên 60%) và PV Oil. Nếu 3 doanh nghiệp này “Ä‘i Ä‘êm” vá»›i nhau thì doanh nghiệp khác chết, người tiêu dùng sẽ chịu thiệt.

Giá xăng dầu sẽ dần dần được Ä‘iều chỉnh theo cÆ¡ chế thị trường. Tuy nhiên, phải tùy vào tình hình kinh tế vÄ© mô, kiềm chế được lạm phát, các cân đối vÄ© mô ổn định, khi Ä‘ó má»›i có thể tính đến việc Ä‘ó. Có thể Nhà nÆ°á»›c sẽ quy định má»™t mức trần, các doanh nghiệp có thể Ä‘iều chỉnh trong giá»›i hạn Ä‘ó.

Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Đình Huệ khẳng định, trên cÆ¡ sở đặt mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vÄ© mô lên trên hết, từ nay đến cuối năm sẽ không có chuyện tăng giá bán lẻ xăng dầu, thay vào Ä‘ó nhà nÆ°á»›c sẽ áp dụng các biện pháp bình ổn, thậm chí nhà nÆ°á»›c sẽ bù lá»— nếu vì lý do khách quan.

Các đầu mối xăng dầu vẫn phải đảm bảo dá»± trữ và lÆ°u thông xăng dầu bình thường theo quy định, Ä‘áp ứng đủ nhu cầu của người tiêu dùng.

Tuy nhiên, Bá»™ Tài chính không chấp nhận bất kỳ má»™t khoản chi phí nào do chủ quan doanh nghiệp gây ra, người dân họ cÅ©ng không thể chấp nhận được.

Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Đình Huệ nhấn mạnh, Bá»™ Tài chính không bỏ qua doanh nghiệp nào cả. Nếu cách Ä‘iều hành của Bá»™ gây thiệt hại cho doanh nghiệp, Bá»™ phải chịu trách nhiệm và bồi thường. Nếu doanh nghiệp nào không làm được thì rút lui. Kể cả Petrolimex, nếu không làm được chúng ta sẵn sàng cho giải tán để lập tổng công ty khác. Nhà nÆ°á»›c không dọa ai và cÅ©ng không ai dọa được nhà nÆ°á»›c.

Theo Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Đình Huệ, kinh doanh xăng dầu cần phải minh bạch trên cÆ¡ sở về chính sách, thông tin. Minh bạch về chính sách là trách nhiệm của nhà nÆ°á»›c và chúng ta phải đối xá»­ vá»›i nhau thật công bằng, ai vi phạm phải thẳng thắn xá»­ lý, thì công luận má»›i biết có minh bạch hay không minh bạch.

Thông tin từ lãnh đạo Petrolimex Ä‘Æ°a ra là từ năm 2006 đến nay, doanh nghiệp này Ä‘ã “dồn dập” lá»— má»—i năm hàng trăm tá»· đồng trong hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu, trong Ä‘ó đỉnh Ä‘iểm là năm 2008 lá»— đến 10.700 tá»· đồng. Riêng năm 2011, tính đến cuối tháng 8, doanh nghiệp này Ä‘ã lá»— tá»›i 1.800 tá»· đồng, Æ°á»›c hết tháng 9 lá»— khoảng 2.000 tá»· đồng.

Song tại buổi há»™i thảo nói trên, khi Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ yêu cầu Petrolimex trả lời việc kinh doanh mặt hàng xăng lá»— hay lãi thì lãnh đạo Petrolimex Ä‘ã không Ä‘Æ°a ra được câu trả lời.

Tuy nhiên, trung tuần tháng 7 vừa qua, bản cáo bạch của Petrolimex (phục vụ quá trình cổ phần hóa) lại cho thấy, trong năm 2008 doanh nghiệp này lãi hÆ¡n 913 tá»· đồng, năm 2009 lãi 2.880 tá»· đồng, năm 2010 lãi 81 tá»· đồng, và năm 2011 này dá»± kiến lãi cả năm khoảng 598 tá»· đồng.

Theo TS. Ngô Trí Long, nguyên Phó viện trưởng Viện Thị trường giá cả, những thông tin từ phía Petrolimex Ä‘Æ°a ra đến nay Ä‘ã quá nhàm chán. Bởi, lúc nào doanh nghiệp này cÅ©ng kêu lá»—, song trong báo cáo tài chính phục vụ cổ phần hóa (IPO) vừa qua thì lại báo lãi hàng nghìn tá»· đồng.

Rõ ràng, sẽ có hai trường hợp xảy ra, hoặc là doanh nghiệp này lãi thật, nhÆ°ng miệng vẫn luôn kêu là lá»— vì thá»±c tế các hạch toán, xuất nhập xăng dầu nhà nÆ°á»›c cÅ©ng không thể kiểm soát được hết. Hoặc má»™t trường hợp khác xảy ra là doanh nghiệp này có thua lá»— thật.

Vì vậy, theo TS. Long, cÆ¡ quan quản lý cần phải làm rõ được “bảng tính giá cÆ¡ sở của doanh nghiệp xăng dầu” công bố có Ä‘áng tin cậy hay không.

Trong khi Ä‘ó, theo chuyên gia kinh tế VÅ© Đình Ánh, về nguyên tắc, lợi ích của doanh nghiệp xăng dầu xung Ä‘á»™t vá»›i lợi ích người tiêu dùng, nên Nhà nÆ°á»›c phải đảm nhận vai trò Ä‘iều hòa các lợi ích này để giảm xung Ä‘á»™t.

Không những thế, để thiết lập được má»™t thị trường xăng dầu thá»±c sá»±, nhà nÆ°á»›c cần phải xóa bỏ vị thế Ä‘á»™c quyền trong kinh doanh xăng dầu của Petrolimex. Tiếp Ä‘ó là phải tách khâu nhập khẩu, bán buôn xăng dầu vá»›i khâu bán lẻ. Không nên để Petrolimex vừa nhập khẩu, vừa bán buôn lại vừa bán lẻ, sẽ rất khó kiểm soát, và những gì họ báo cáo cÅ©ng khó mà tin tưởng tuyệt đối được, ông Ánh đề xuất.

TS. Nguyá»…n Đức Độ, Trưởng phòng Nghiên cứu tài chính (Viện Kinh tế - Tài chính) nêu rõ, trên thị trường xăng dầu hiện nay, Petrolimex là doanh nghiệp chiếm gần 2/3 thị phần. Do vậy, về logic, sức mạnh thị trường sẽ cho phép doanh nghiệp này áp đặt mức giá cao đối vá»›i người tiêu dùng.

Đây chính là lý do Chính phủ phải can thiệp vào quá trình định giá xăng dầu trong thời gian qua. Tuy nhiên, thá»±c tế thì việc này chÆ°a mang lại nhiều kết quả vì chi phí hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu, không phải khi nào cÆ¡ quan quản lý cÅ©ng biết rõ mồn má»™t.

Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung Æ°Æ¡ng (CIEM), ông Nguyá»…n Đình Cung cho rằng, hiện nay, các doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c luôn có “lợi thế” là khi làm ăn có lãi thì họ cho Ä‘ó là sá»± thành công của họ, nhÆ°ng lúc thua lá»— lại đổ tại vì phải gánh vác những trách nhiệm xã há»™i mà Nhà nÆ°á»›c giao cho, và yêu cầu giải cứu...

NhÆ° thế là không sòng phẳng, và vô hình trung trở thành rào cản cho chính họ trên con đường tiến tá»›i sá»± phát triển tích cá»±c hÆ¡n.

Muốn tốt cho doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c, cần đặt các doanh nghiệp này vào áp lá»±c cạnh tranh và bình đẳng vá»›i các thành phần doanh nghiệp khác. Và khi cÅ©ng phải đối mặt vá»›i những rủi ro thị trường, họ sẽ có những thay đổi theo hÆ°á»›ng tốt lên đối vá»›i người dân cÅ©ng nhÆ° dÆ° luận xã há»™i trong cách ứng xá»­.

Theo ông Nguyá»…n Đình Cung, muốn làm được Ä‘iều này, công khai hoạt Ä‘á»™ng của các tập Ä‘oàn, doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c là má»™t trong những cách làm mang tính chất quyết định nhất. Các doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c không thể vận hành theo cÆ¡ chế thị trường chừng nào họ chÆ°a công khai minh bạch hoạt Ä‘á»™ng của mình và luôn mang nặng tÆ° tưởng rằng không cần dấn thân, có sáng kiến đổi má»›i, họ vẫn được hưởng thành quả xứng Ä‘áng hÆ¡n những gì họ Ä‘ã bỏ ra, và nếu có gây ra sai sót, họ có thể cÅ©ng không phải chịu trừng phạt gì.

Không có công khai, minh bạch thì hoạt Ä‘á»™ng của doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c có thể sẽ vẫn còn tồn tại những hành vi mua bán dá»± án, tìm kiếm mối quan hệ, đầu cÆ¡... Vì vậy, cần buá»™c các doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c phải công khai hóa, minh bạch thông tin vá»›i má»™t tiêu chuẩn khắt khe về tình hình sản xuất, tài chính.

Nguồn tin: Tamnhin