Bắt đầu từ ngày hôm nay (15/12), Nghị định số 84/2009/NĐ-CP (gọi tắt là Nghị định 84) của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu sẽ chính thức được áp dụng thay cho Nghị định 55/2007/NĐ-CP ban hành ngày 6/4/2007.

Nghị định này có những quy định má»›i về Ä‘iều kiện cấp giấy phép kinh doanh xuất nhập khẩu, Ä‘iều kiện sản xuất, kinh doanh phân phối xăng dầu và đặc biệt là quy định về giá bán lẻ xăng dầu sẽ được thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trường.

Nghị định 84 cÅ©ng "đề phòng" trường hợp giá xăng dầu biến Ä‘á»™ng mạnh tác Ä‘á»™ng tá»›i đời sống kinh tế xã há»™i. (Ảnh: Minh Đông/TTXVN)

Giá xăng dầu biến Ä‘á»™ng linh hoạt hÆ¡n

Má»™t nét chính của Nghị định 84 là việc giao quyền định giá bán lẻ xăng dầu cho doanh nghiệp thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trường.

Cụ thể, doanh nghiệp sẽ được tăng giá bán lẻ xăng dầu trong nÆ°á»›c khi giá dầu thế giá»›i biến Ä‘á»™ng làm cho giá vốn (giá bình quân trong thời gian lÆ°u thông) tăng 7% so vá»›i hiện hành. Ngược lại, nếu giá vốn giảm trong phạm vi đến 12%, doanh nghiệp phải giảm giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng.

TrÆ°á»›c Ä‘ây, do các biện pháp can thiệp của Nhà nÆ°á»›c, giá xăng dầu trong nÆ°á»›c nhiều khi Ä‘ã không biến Ä‘á»™ng cùng nhịp vá»›i giá xăng dầu thế giá»›i. Tuy nhiên, theo các cÆ¡ quan chức năng, vá»›i những quy định trong Nghị định 84, giá xăng dầu trong nÆ°á»›c chắc chắn sẽ biến Ä‘á»™ng phù hợp vá»›i giá thế giá»›i.

Tuy nhiên, Nghị định 84 cÅ©ng "đề phòng" trường hợp giá xăng dầu biến Ä‘á»™ng mạnh tác Ä‘á»™ng tá»›i đời sống kinh tế xã há»™i. Theo Ä‘ó, mặc dù cho phép doanh nghiệp được tăng giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng vá»›i mức tăng giá của xăng dầu thế giá»›i, song nhà nÆ°á»›c vẫn khống chế thời gian giữa 2 lần tăng giá liên tiếp tối thiểu là 10 ngày.

Trong trường hợp giá vốn tăng ở mức cao, vượt 7-12%, doanh nghiệp được quyền tăng giá nhÆ°ng chỉ tăng 7%, phần còn lại doanh nghiệp được tăng thêm 60% của mức tăng giá cÆ¡ sở trên 7-12%, 40% còn lại sẽ sá»­ dụng quỹ bình ổn giá để bù đắp.

Khi giá vốn tăng ở mức Ä‘á»™t biến trên 12% hoặc việc tăng giá ảnh hưởng đến kinh tế-xã há»™i, Nhà nÆ°á»›c sẽ công bố áp dụng các biện pháp bình ổn giá thông qua thuế, quỹ bình ổn giá...

Thị trường xăng dầu cạnh tranh hơn

Má»™t trong những Ä‘iểm Ä‘áng chú ý của Nghị định kinh doanh xăng dầu má»›i là việc Nhà nÆ°á»›c mở rá»™ng đối tượng được quyền tham gia kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu.

Theo Ä‘ó, thay vì chỉ có 11 đầu mối kinh doanh xăng dầu trÆ°á»›c Ä‘ây và đều là các doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c, quy chế má»›i cho phép thÆ°Æ¡ng nhân chỉ cần là doanh nghiệp (không bắt buá»™c phải là doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c) đều được cấp giấy phép kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu.

Theo Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, vá»›i mong muốn mở ra thị trường cạnh tranh, quy định này mở đầu cho việc các thành phần kinh tế tham gia vào thị trường xăng dầu, từ Ä‘ó tích tụ để tạo ra nhân tố má»›i, tạo ra thị trường cạnh tranh tốt hÆ¡n.

Tuy nhiên, doanh nghiệp phải Ä‘áp ứng đủ các Ä‘iều kiện kinh doanh nhÆ° có cÆ¡ sở vật chất kinh doanh xăng dầu (cầu cảng chuyên dụng, kho tiếp nhận xăng dầu, phÆ°Æ¡ng tiện vận tải xăng dầu thuá»™c sở hữu của doanh nghiệp, đồng sở hữu hoặc thuê dài hạn).

Đối vá»›i các tổng đại lý, đại lý, cá»­a hàng bán lẻ xăng dầu, Nghị định má»›i quy định: "Tổng đại lý chỉ được ký hợp đồng làm tổng đại lý cho má»™t thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối; đại lý chỉ được ký hợp đồng là đại lý bán lẻ xăng dầu cho má»™t tổng đại lý hoặc má»™t thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối; cá»­a hàng bán lẻ xăng dầu thuá»™c hệ thống phân phối của thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối nào phải chịu sá»± kiểm soát của thÆ°Æ¡ng nhân Ä‘ó".

Quy định nhÆ° vậy là để chọn được thÆ°Æ¡ng nhân có năng lá»±c tham gia thị trường, ràng buá»™c chặt hÆ¡n quyền và nghÄ©a vụ của thÆ°Æ¡ng nhân trong quá trình kinh doanh, khắc phục được tình trạng thÆ°Æ¡ng nhân cho thuê, mượn giấy chứng nhận đủ Ä‘iều kiện kinh doanh xăng dầu, Ä‘ã từng gây khó khăn trong công tác quản lý và xá»­ lý vi phạm trÆ°á»›c Ä‘ây.

Người dân có thể giám sát doanh nghiệp Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu

Nhiều ý kiến bày tỏ lo ngại doanh nghiệp sẽ "lợi dụng" Nghị định 84 để tăng giảm giá không hợp lý, gây thiệt hại cho người tiêu dùng và ảnh hưởng tiêu cá»±c đến kinh tế xã há»™i.

Tuy nhiên, trả lời phỏng vấn phóng viên TTXVN về vấn đề này, đại diện các cÆ¡ quan quản lý đều khẳng định, Nhà nÆ°á»›c vẫn giám sát chặt chẽ đối vá»›i mặt hàng xăng dầu và người dân cÅ©ng có thể giám sát giá xăng dầu.

Ông Võ Văn Quyền, Phó vụ trưởng Vụ Thị trường trong nÆ°á»›c (Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng) cho biết, cho quyền là để doanh nghiệp có Ä‘iều kiện chủ Ä‘á»™ng hÆ¡n trong hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh, nhÆ°ng phải chịu trách nhiệm trÆ°á»›c xã há»™i và nhà nÆ°á»›c.

Nhiều người cho rằng, chỉ có cÆ¡ quan quản lý giá má»›i giám sát được giá xăng dầu, nhÆ°ng nay khi giá trong nÆ°á»›c tiến cùng nhịp vá»›i giá thế giá»›i thì cả xã há»™i và cÆ¡ quan quản lý đều có thể giám sát được.

Theo ông Nguyá»…n Tiến Thỏa, Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bá»™ Tài chính), khi doanh nghiệp được quyền Ä‘iều chỉnh giá và gá»­i quyết định Ä‘iều chỉnh giá về, cÆ¡ quan quản lý Nhà nÆ°á»›c sẽ thá»±c hiện công tác hậu kiểm để xem việc tăng, giảm giá xăng dầu có hợp lý hay không.

Các văn bản sẽ có chế tài rõ ràng khi giá thế giá»›i giảm mạnh mà trong nÆ°á»›c không giảm hay chậm niêm yết giá, cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c sẽ kiểm tra và sẽ có văn bản nhắc nhở, thậm chí là xá»­ phạt.

Do nghị định Ä‘ã công khai cÆ¡ sở tính toán giá thành của doanh nghiệp, các Ä‘iều kiện tăng, giảm giá nên căn cứ vào Ä‘ó, cả cÆ¡ quan quản lý Nhà nÆ°á»›c và người tiêu dùng có thể giám sát việc thá»±c hiện Ä‘iều chỉnh giá bán của doanh nghiệp./.

TTXVN/Vietnam+