Thời gian gần Ä‘ây, khi giá xăng dầu thế giá»›i giảm nhÆ°ng giá xăng dầu trong nÆ°á»›c vẫn “đứng yên”. Má»™t lần nữa câu hỏi về việc vận hành cÆ¡ chế xăng dầu theo Nghị định 84 có hợp lý lại được đặt ra.

Lời nhưng... chưa thể giảm!

Giá xăng còn giảm nhỏ giọt thì người tiêu dùng còn bị thiệt hại dài dài. Ảnh: ĐỨC TRÍ

Theo ông VÆ°Æ¡ng Thái DÅ©ng, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), trong khoảng 4-5 ngày gần Ä‘ây, giá xăng dầu thế giá»›i Ä‘ã giảm, doanh nghiệp có lãi. Tuy nhiên, ông DÅ©ng cho biết: “Vá»›i việc giá thế giá»›i giảm trong vài ngày gần Ä‘ây nhÆ°ng nếu tính cả bình quân 30 ngày dá»± trữ lÆ°u thông, chúng tôi chÆ°a thể giảm giá được vì trÆ°á»›c Ä‘ó chúng tôi còn lá»— 400 đồng/lít”.

Theo tính toán của Petrolimex, nếu chỉ tính riêng ngày 12-7, giá RON 92 có mức 80,66 USD/thùng, giảm gần 1 USD/thùng nhÆ°ng nếu tính bình quân gia quyền 30 ngày đến ngày 12-7, giá thế giá»›i để tính giá cÆ¡ sở (tại thị trường Singapore), 1 thùng xăng (tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 159 lít) là 81,38 USD/thùng. Mức giá tại thị trường Singapore nhập khẩu về Việt Nam, sau khi cá»™ng các khoản thuế, phí theo quy định (thuế nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt, phí xăng dầu…) cùng các khoản do Bá»™ Tài chính quy định Ä‘ã cao hÆ¡n 3,1%; tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° vậy, giá cÆ¡ sở của dầu diesel, dầu hỏa cÅ©ng cao hÆ¡n lần lượt 2,3% và 3%; riêng mazut có giá bán hiện hành cao hÆ¡n giá cÆ¡ sở 1,3%.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, giá xăng dầu dù được tính toán trên các số liệu công khai nhÆ°ng sẽ khó biết trên thá»±c tế doanh nghiệp lá»— lãi đến Ä‘âu. Hiện nay doanh nghiệp Ä‘ang áp dụng định mức chi phí kinh doanh là 600 đồng/lít xăng dầu -  là mức tối Ä‘a tại Thông tÆ° số 234/2009/TT-BTC ngày 9-12-2009 của Bá»™ Tài chính, trong khi Ä‘ó lại chÆ°a có cÆ¡ chế để kiểm soát việc xác định định mức này nhÆ° thế nào.

Chẳng hạn nhÆ° định mức chi phí kinh doanh là 600 đồng/lít xăng dầu mà doanh nghiệp Ä‘ang áp dụng là mức tối Ä‘a tại Thông tÆ° số 234/2009/TT-BTC ngày 9-12-2009 của Bá»™ Tài chính, trong khi Ä‘ó, định mức chi phí kinh doanh gồm chi phí lÆ°u thông xăng dầu (chi phí bán buôn, chi phí bán lẻ) trong nÆ°á»›c của các thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối để tính giá cÆ¡ sở theo mức tối Ä‘a, không phải doanh nghiệp nào cÅ©ng giống nhau. Mặt khác, trong bảng công khai việc tính toán giá cÆ¡ sở của Petrolimex cÅ©ng không Ä‘Æ°a ra tá»· giá bán ra của ngân hàng thÆ°Æ¡ng mại nhà nÆ°á»›c.

Trong khi Ä‘ó, theo quy định, tá»· giá ngoại tệ để tính giá cÆ¡ sở là tá»· giá bán bình quân giữa đồng Ä‘ô la Mỹ và đồng Việt Nam mà các ngân hàng thÆ°Æ¡ng mại bán cho các thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối phù hợp vá»›i số ngày dá»± trữ lÆ°u thông. Do vậy, Ä‘ây là Ä‘iểm khó xác định trong việc xác định nên mức giá cÆ¡ sở xăng dầu.

Nghị định 84 vẫn... lợi cho doanh nghiệp

Giá xăng giảm giúp người dân giảm bá»›t chi tiêu. Ảnh: CAO THÄ‚NG

Điều Ä‘áng quan tâm hÆ¡n vì sao giá xăng dầu thế giá»›i rục rịch tăng là các doanh nghiệp trong nÆ°á»›c Ä‘iều chỉnh tăng ngay, nhÆ°ng khi giá xăng dầu thế giá»›i giảm thì các doanh nghiệp không muốn giảm, đến khi dÆ° luận phản ứng má»›i giảm nhÆ°ng là giảm “nhỏ giọt”?

Theo ý kiến của nhiều chuyên gia kinh tế, “cốt lõi” của vấn đề này là sá»± bất cập của má»™t số Ä‘iều khoản trong Nghị định 84, nếu không muốn nói Nghị định 84 còn má»™t số Ä‘iều khoản “nghiêng” về lợi ích của  doanh nghiệp.

Nghị định 84 quy định rõ: khi các yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm cho giá cÆ¡ sở giảm trong phạm vi 12% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, doanh nghiệp phải giảm giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng và nếu biến Ä‘á»™ng trên 12% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành doanh nghiệp đầu mối tiếp tục giảm giá bán lẻ của mình, không hạn chế khoảng thời gian giữa 2 lần giảm và số lần giảm giá.

NhÆ° trên Ä‘ã nói, chi phí để tính giá thành của của doanh nghiệp chỉ có các doanh nghiệp kinh doanh trong lÄ©nh vá»±c này và cÆ¡ quan giám sát biết. Cho nên thời Ä‘iểm nào giảm và giảm bao nhiêu người tiêu dùng chỉ có thể biết qua… thông báo! Việc áp dụng Ä‘iều khoản này cá»™ng vá»›i Ä‘iều khoản doanh nghiệp được dá»± trữ lÆ°u thông 30 ngày Ä‘ã kéo dài biên Ä‘á»™ thời gian giảm giá (số lần giảm giá rất ít). Đó là chÆ°a kể có những thời Ä‘iểm giá xăng dầu trên thế giá»›i giảm nhÆ°ng phải đợi có sá»± “nhắc nhở” của cÆ¡ quan quản lý và sức ép của dÆ° luận, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu má»›i giảm giá bán lẻ…

Đáng lÆ°u ý hÆ¡n, nếu quy định giảm giá được “Æ°u ái” ná»›i rá»™ng ở mức 12% thì quy định tăng giá lại “rút ngắn” ở mức 7%. Theo Nghị định 84, trường hợp các yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm cho giá cÆ¡ sở tăng trong mức 7% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành thì doanh nghiệp được quyền tăng giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng. Điều này góp phần lý giải câu hỏi tại sao khi nÆ°á»›c ngoài chỉ má»›i “nhích” giá xăng dầu là doanh nghiệp trong nÆ°á»›c lập tức tăng theo.

Để khắc phục tình trạng này, TS VÅ© Đình Ánh, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu giá cả từng cho rằng nên rút bá»›t quyền của doanh nghiệp bằng cách Nhà nÆ°á»›c phải can thiệp và khống chế giá bằng khung trần. Khi Ä‘ó, cạnh tranh giữa các doanh nghiệp sẽ là giảm giá chứ không phải tăng giá liên tiếp.

Nhiều chuyên gia, đại biểu Quốc há»™i cho rằng cần phải xem xét lại má»™t số quy định tại Nghị định 84 để khắc phục tình trạng tăng giá nhanh, giảm lại nhỏ giọt và nếu những vấn đề trên chÆ°a được giải quyết rốt ráo thì người tiêu dùng còn bị “móc túi” dài dài.

SGGP