Giá xăng trong nÆ°á»›c chỉ giảm 350 đồng/lít được Ä‘ánh giá là không hợp lý, bởi giá thế giá»›i Ä‘ã Ä‘em lại cho doanh nghiệp (DN) mức lãi trên 800 đồng/lít.

Người tiêu dùng sẽ vẫn chịu thiệt nếu không có cÆ¡ chế giám sát chặt chẽ các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu - Ảnh: MINH ĐỨC

Thá»±c tế ngày 15-12 giá dầu DO ở Singapore - thị trường nhập khẩu chính của VN - tiếp tục giảm nhẹ, cách biệt so vá»›i thời Ä‘iểm tăng giá trong nÆ°á»›c (ngày 20-11) là 9 USD. CÆ¡ chế giá xăng dầu do DN đầu mối tá»± quyết định Ä‘ã Ä‘i vào cuá»™c sống. NhÆ°ng quan sát cung cách giảm giá xăng ngày 15-12, má»™t chuyên gia trong ngành tỏ ra lo ngại nếu Nhà nÆ°á»›c không có cÆ¡ chế giám sát chặt DN.

Phụ thuá»™c “ông lá»›n”

Ông VÆ°Æ¡ng Thái DÅ©ng - phó tổng giám đốc Tổng công ty Xăng dầu VN (Petrolimex) - má»™t mặt thừa nhận giá nhập khẩu bình quân 20 ngày qua của mặt hàng xăng là trên 79 USD/thùng, nhÆ°ng mặt khác lại cho rằng mức giảm vừa qua là hợp lý. Tuy nhiên, vá»›i mức giá trên cá»™ng vá»›i chi phí vận chuyển và bảo hiểm, má»—i lít xăng về đến cảng TP.HCM giá chỉ là 9.373 đồng/lít. Cá»™ng các khoản thuế, phí, trích ná»™p quỹ bình ổn, má»—i lít xăng A92 sẽ có giá 15.707 đồng nếu mức chiết khấu cho đại lý là 900 đồng, hoặc 15.457 đồng nếu mức chiết khấu là 650 đồng. NhÆ° vậy, mức lãi dao Ä‘á»™ng từ 600- 850 đồng/lít.

Chính vì mức lãi trên mà má»™t số DN đầu mối nhỏ Ä‘ã dá»± định giảm giá xăng 500 đồng/lít. NhÆ°ng các DN này phải thay đổi quyết định vì Petrolimex, Ä‘Æ¡n vị có thị phần thống lÄ©nh trên thị trường, chỉ giảm 350 đồng/lít.

Khác vá»›i Petrolimex và các công ty khác, Tổng công ty Dầu VN (PV Oil) Ä‘ã giảm 400 đồng/lít. Tuy không cách biệt bao nhiêu nhÆ°ng Ä‘iều này cho thấy việc giảm mạnh hÆ¡n là Ä‘iều có thể. Má»™t lãnh đạo của PV Oil nói tăng thêm 50 đồng là không Ä‘áng kể nhÆ°ng Ä‘em lại tiện ích cho người tiêu dùng là Ä‘iều nên làm.

Trong lần tăng giá gần Ä‘ây nhất vào ngày 20-11, đối vá»›i xăng, DN tăng giá đến 800 đồng trong khi mức lá»— được tính chỉ từ 300-400 đồng, dầu tăng 1.000 đồng trong khi lá»— khoảng 800 đồng. Cần nói thêm là từ đầu năm đến nay, mặt hàng xăng chỉ má»›i giảm giá hai lần, dầu DO và dầu hỏa giảm ba lần, trong khi Ä‘ó các mặt hàng này Ä‘ã tăng giá cả chục lần.

CÅ©ng thật không công bằng đối vá»›i người tiêu dùng khi các DN đầu mối tăng mức chiết khấu cho hệ thống đại lý lên đến trên 1.000 đồng/lít. Trong khi Ä‘ó, giám đốc má»™t DN thừa nhận mức chiết khấu hợp lý là 600 đồng/lít. Petrolimex là Ä‘Æ¡n vị sở hữu số cá»­a hàng xăng dầu lá»›n nhất vá»›i hÆ¡n 1.800 cá»­a hàng. Vì thế, mức chiết khấu cao Ä‘em lại lợi ích cho ai là Ä‘iều dá»… hiểu. Trong cÆ¡ chế má»›i này, việc DN quyết định mức giảm quá nhỏ so vá»›i mức lãi khiến người tiêu dùng phải đặt dấu hỏi liệu DN sẽ hành xá»­ thế nào khi giá xăng dầu tăng?

Bài toán Petrolimex

Thị phần quá lá»›n của Petrolimex khiến nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng dù có quy định má»›i, thị trường xăng dầu VN vẫn thiếu tính cạnh tranh. Theo nhiều chuyên gia kinh tế, nghị định má»›i vẫn chÆ°a thể giải quyết vấn đề mấu chốt để thị trường xăng dầu có má»™t môi trường cạnh tranh lành mạnh. Quy định má»›i mở cá»­a cho nhiều thành phần kinh tế tham gia, tuy nhiên Petrolimex vẫn thống lÄ©nh thị trường vá»›i trên 60% thị phần thì các DN má»›i có tham gia cÅ©ng khó.

Thá»±c tế, để Ä‘ón đầu quy định má»›i trong việc mở cá»­a thị trường xăng dầu, tại TP.HCM Ä‘ã có má»™t số DN má»›i thành lập nhÆ°ng khi nghiên cứu nghị định, các DN này quyết định chỉ làm khâu phân phối và tạm hoãn tham gia hoạt Ä‘á»™ng nhập khẩu. “Nghị định cho phép DN đầu mối được quyết định giá bán buôn. Trong khi Ä‘ó, Petrolimex sở hữu hệ thống phân phối hùng mạnh thì chắc chắn sẽ quyết định giá có lợi cho họ” - giám đốc má»™t DN nhận xét.

Petrolimex là DN dẫn dắt thị trường và gần nhÆ° là người quyết định giá cả. Các đầu mối nhập khẩu khác đều nhìn vào Ä‘Æ¡n vị này để Ä‘iều chỉnh giá theo. Người tiêu dùng nghi ngờ về việc các DN bắt tay nhau để quyết định giá không phải là vô lý. Chia sẻ Ä‘iều này, má»™t chuyên gia nhận xét: “Việc thả nổi thị trường xăng dầu cho DN quyết định là Ä‘iều nên làm, nhÆ°ng bá»™ máy giám sát phải làm việc hiệu quả, nếu không thua thiệt vẫn là người tiêu dùng”.

LÊ NGUYÊN MINH

tuoitre