Mấy ngày gần Ä‘ây, giá xăng dầu và vấn đề xuất lậu xăng dầu má»™t lần nữa được dÆ° luận xã há»™i quan tâm. Má»™t số đề xuất cho rằng cần phải tăng hoặc thả nổi giá xăng dầu để hạn chế xuất lậu. Tuy nhiên, thá»±c tế Việt Nam có thá»±c sá»± bù lá»— giá xăng dầu và giải pháp đề xuất Ä‘ó có hợp lý?

Bài viết của chúng tôi xem xét cÆ¡ cấu giá thành xăng dầu cùng má»™t số nguyên nhân dẫn đến sá»± chênh lệch giá giữa các quốc gia, từ Ä‘ó có cách nhìn toàn diện về hiện trạng giá xăng dầu tại Việt Nam.

Trên thá»±c tế, Nhà nÆ°á»›c má»›i chỉ giảm nguồn thu thuế chứ chÆ°a phải bù lá»— giá xăng dầu cho người tiêu dùng

Giá xăng Việt Nam cao hÆ¡n các nÆ°á»›c trong khu vá»±c, thấp hÆ¡n Mỹ

Theo công bố của Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), giá nhập khẩu xăng A92 tại cảng của Việt Nam vào ngày 15/03/2011 là 115.31 USD/thùng. Mức giá này khi quy đổi qua tá»· giá niêm yết tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i 15,289 đồng/lít.

Trong cÆ¡ cấu giá thành xăng A92 hiện nay, có 10% thuế tiêu thụ đặc biệt, 10% thuếVAT, phí xăng dầu 1,000 đồng/lít, 300 đồng trích quỹ bình ổn giá xăng. Khi cá»™ng giá nhập khẩu xăng dầu cùng các loại “thuế” trên thì giá thành xăng A92 là 19,923 đồng/lít.

Mức giá này cá»™ng thêm khoản phí kinh doanh 600 đồng/lít và lợi nhuận định mức 300 đồng/lít. NhÆ° vậy, tổng cá»™ng giá thành xăng A92 là 20,823 đồng/lít, cao hÆ¡n 1,523 đồng so vá»›i giá bán trên thị trường Ä‘ang ở mức 19,300 đồng/lít.

Theo cách tính này, vá»›i má»—i lít xăng A92 bán ra thị trường, công ty xăng dầu chịu lá»— 1,223 đồng/lít (không bao gồm lợi nhuận định mức).

Trên thá»±c tế, khi quy đổi theo tá»· giá chính thức, giá xăng A92 bán lẻ tại Việt Nam thấp hÆ¡n  hầu hết các nÆ°á»›c trong khu vá»±c nhÆ° Lào (25,377 đồng/lít), Campuchia (25,307 đồng/lít), Trung Quốc (24,190 đồng/lít), Singapore (33,281 đồng/lít).

Trong khi Ä‘ó, theo Trung tâm thông tin quản lý năng lượng Hoa Kỳ (EIA) thì giá xăng bán lẻ thấp nhất là tại tiểu bang Colorado vá»›i mức giá ngày 14/03/2011 là 3.36 USD/gallon. Nếu quy đổi theo tá»· giá 21,000 VND/USD thì mức giá này tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i 18,651đồng/lít. Trong khi Ä‘ó,  tiểu bang có mức giá cao nhất là California vá»›i 3.95 USD/gallon, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 21,935 đồng/lít.

NhÆ° vậy, giá xăng dầu bán lẻ tại Việt Nam thấp hÆ¡n so vá»›i các nÆ°á»›c trong khu vá»±c nhÆ°ng vẫn cao hÆ¡n má»™t số tiểu bang ở Hoa Kỳ, và không chênh lệnh nhiều so vá»›i mức giá bán lẻ cao nhất tại nÆ°á»›c này. Má»™t Ä‘iều Ä‘áng lÆ°u ý là khác vá»›i Việt Nam, tại các nền kinh tế phát triển, giá xăng dầu thay đổi thường xuyên cùng vá»›i giá thế giá»›i. Ngoài ra, giá bán cÅ©ng rất khác nhau ở từng khu vá»±c tùy theo nhà cung cấp, chi phí vận chuyển và chính sách thuế.

CÆ¡ cấu giá thành xăng dầu chốt vào ngày 15/03/2011

Tại sao giá xăng dầu lại khác nhau giữa các quốc gia?

Xăng dầu là má»™t mặt hàng đồng nhất và có tính ngoại thÆ°Æ¡ng cao nên giá thành sản xuất tại hầu hết các nền kinh tế đều chênh lệch không Ä‘áng kể. Tuy nhiên, giá bán lại rất khác nhau giữa các quốc gia và có khi lại chênh lệch đến hàng chục lần.

Tại má»™t số nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ nhÆ° Venezuela, Iran, Qatar, Bahrain, giá xăng dầu rẻ hÆ¡n cả nÆ°á»›c ngọt vì được nhà nÆ°á»›c trợ giá. Giá bán xăng dầu tại các quốc gia này thường dÆ°á»›i 20 cen/lít (khoảng 4,000 đồng).

Tuy nhiên, tại má»™t số quốc gia khác thì giá xăng dầu vô cùng đắt đỏ do phí tiêu thụ xăng dầu rất cao. Những nÆ°á»›c có giá xăng dầu cao thường là các nÆ°á»›c phát triển nhÆ° Đức, Hà Lan, Anh, Pháp, Na Uy…. Ở những quốc gia này, giá xăng dầu thường đắt gấp Ä‘ôi, thậm chí gấp 3 lần so vá»›i Hoa Kỳ.

Chẳng hạn tại Na Uy, thuế tiêu thụ lên má»—i lít xăng lên tá»›i 1.42 USD/lít, tại Anh là 0.59 Bảng Anh, tại Đức 0.47 EUR. Các khoản thuế này cá»™ng thêm VAT từ 10% - 20% làm cho giá thành xăng dầu tại những quốc gia này Ä‘á»™i lên rất nhiều so vá»›i giá thành của chúng.

Tóm lại, giá bán xăng dầu có sá»± khác biệt giữa các quốc gia phần lá»›n là do chính sách thuế khác nhau. Tại các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ, giá xăng dầu được nhà nÆ°á»›c trợ cấp. Trong khi Ä‘ó, tại nhiều nền kinh tế, đặc biệt là các nÆ°á»›c phát triển, thuế Ä‘ánh vào xăng dầu rất cao và là nguồn thu quan trọng cho ngân sách. Ngoài ra, thuế xăng dầu còn nhằm Ä‘iều tiết cung cầu hạn chế tiêu thụ để bảo vệ môi trường.

Việt Nam chÆ°a thá»±c sá»± Ä‘ang bù lá»— giá xăng dầu

Vừa qua, không ít ý kiến cho rằng hiện tại Nhà nÆ°á»›c Ä‘ang phải bù lá»— giá xăng dầu. Tuy nhiên, qua phân tích ở trên chúng ta thấy vá»›i giá thành xăng A92 vào ngày 15/03 thì tổng các thuế và phí lên tá»›i 4,634 đồng/lít. Ngay cả thời Ä‘iểm giá trÆ°á»›c ngày 24/02/2011 thì giá xăng dầu bán lẻ cÅ©ng vẫn cao hÆ¡n so vá»›i giá nhập khẩu cá»™ng vá»›i chi phí phân phối.

NhÆ° vậy, vá»›i mức giá xăng dầu hiện nay thì Nhà nÆ°á»›c má»›i chỉ giảm nguồn thu thuế chứ chÆ°a phải bù lá»— giá xăng dầu cho người tiêu dùng. Thậm chí, thuế thu được từ xăng dầu còn là nguồn rất quan trọng bổ sung vào ngân sách.

Từ nhận định này, có thể thấy việc buôn lậu xăng dầu qua biên giá»›i không thá»±c sá»± là “thảm họa” đối vá»›i Việt Nam nhÆ° nhận định của không ít người. Không những vậy, theo cách tính của Petrolimex, vá»›i má»—i lít xăng dầu bán ra thị trường (giá ngày 15/03/2011), Petrolimex phải chịu lá»— 1,223 đồng, nhÆ°ng tổng cá»™ng ngân sách nhà nÆ°á»›c thu được 4,634 đồng (gồm thuế, phí, quỹ bình ổn).

Lời kết

NhÆ° vậy, má»—i lít xăng A92 bán qua biên giá»›i (bán lậu) thì Việt Nam thu ròng 4,034 đồng chứ không hề thua thiệt nhÆ° nhiều phát biểu của lãnh đạo má»™t số công ty kinh doanh xăng dầu nhÆ° thời gian qua.

Ngoài ra, việc đề xuất  “tăng giá xăng dầu” hay “thả nổi giá xăng dầu” để hạn chế xuất lậu không phải là giải pháp có tính thuyết phục. Việc xuất khẩu xăng dầu có thể gây thiệt hại cho các công ty kinh doanh nhÆ°ng về tổng thể thì vẫn có lợi cho nguồn ngân sách nhà nÆ°á»›c. Bên cạnh Ä‘ó, cần lÆ°u ý là giá xăng dầu khác nhau giữa các quốc gia phụ thuá»™c phần lá»›n vào các chính sách thuế của má»—i nÆ°á»›c. Do vậy, không chỉ vì “hạn chế nhập lậu” má»™t lượng không Ä‘áng kể mà phải thay đổi cả chính sách thuế, ảnh hưởng đến hoạt Ä‘á»™ng sản xuất trong toàn bá»™ nền kinh tế.

Hạn chế buôn lậu để đảm bảo ká»· cÆ°Æ¡ng của nền kinh tế là cần thiết. Tuy nhiên, cần phải được giải quyết bằng nhiều giải pháp khác nhau chứ không chỉ là việc đề xuất tăng giá xăng dầu nhÆ° hiện nay. Trong bối cảnh lạm phát, lãi suất đều rất cao, nếu tăng giá xăng dầu không tính toán kỹ thì sẽ tác Ä‘á»™ng rất tiêu cá»±c đến nền kinh tế.

Nguồn: Vietstock