Nhiều người hiểu Ä‘ây là "Ä‘á»™ng thái" nhằm chuẩn bị đề xuất xin tăng giá xăng dầu trong thời gian tá»›i. Người tiêu dùng thì không khỏi lo lắng trÆ°á»›c thông tin này. 

Doanh nghiệp kêu lá»—

Ông Cao Văn Hân, Giám đốc Ä‘iều hành của Tổng Cty Xăng dầu Quân Ä‘á»™i cho biết: Từ năm 2008 đến giờ, Tổng Cty xăng dầu quân Ä‘á»™i phải chịu lá»— rất nhiều. TrÆ°á»›c Ä‘ây thá»±c hiện theo NĐ 55, bù lá»— xăng, giảm bù lá»— dầu, tháng 6/2008 Nhà nÆ°á»›c tuyên bố chuyển sang thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trường nhÆ°ng trong những tháng Ä‘ó không thá»±c hiện( Nhà nÆ°á»›c vẫn bù bá»—, chuyển vào giá thành sang năm 2009).

Năm 2009, DN vẫn bán theo giá Nhà nÆ°á»›c nên vẫn lá»—. Năm 2010 lại càng lá»— nặng. Lá»— chồng lá»— nên DN phải vay tiền ngân hàng. Lãi mẹ đẻ lãi con nên ngày càng tạo ra khoản lá»— khổng lồ. Có những lúc, DN kinh doanh phải chịu lá»— đến vài ngàn /1 lít nhÆ°ng đề xuất nhiều lần vẫn không được chấp nhận nên hiện nay Tổng Cty xăng dầu quân Ä‘á»™i không có đề xuất nào má»›i.

"Petrolimex thì họ còn có những khoản kinh doanh khác để bù vào nhÆ° ngân hàng, chứng khoán... Tôi nghe nói năm ngoái Petrolimex lãi 1.200 tá»· đồng ( trong khi lá»— xăng dầu khoảng 7-800 tá»· đồng). Còn bên Tổng Cty xăng dầu quân Ä‘á»™i chỉ chủ yếu là kinh doanh xăng dầu. NhÆ°ng làm ăn không hiệu quả nên phía Tổng Cty Ä‘ã phải thá»±c hiện kế hoạch thu hẹp kinh doanh", ông Hân nói.

CÅ©ng theo ông Hân, Nghị định 84 của Chính phủ về vận hành kinh doanh theo cÆ¡ chế thị trường nhÆ°ng má»›i chỉ được thá»±c hiện trong 2 tháng (tháng 1- 2/2010), sau Ä‘ó lại bị dừng lại. Trong khi Ä‘ó các DN kinh doanh xăng dầu lại phải chấp hành Ä‘úng Thông tÆ° 56 của Bá»™ Tài chính (nay là Thông tÆ° 234) về trích Quỹ bình ổn.

"Giá Nhà nÆ°á»›c quy định bán thấp hÆ¡n giá vốn nên trích bao nhiều Quỹ bình ổn thì càng lá»— thêm vào bấy nhiêu. Đã lá»— mà trích thì càng tăng thêm phần lá»—. Thá»±c ra, Quỹ bình ổn chỉ phát huy được tác dụng nếu Nhà nÆ°á»›c cho phép DN bán Ä‘úng giá. Còn giá bán hiện nay là má»™t mức giá không thá»±c. Không hiểu dá»±a vào cÆ¡ sở nào, tiêu chí nào để Ä‘Æ°a ra mức giá này", ông Hân băn khoăn.

Còn tại buổi họp giao ban xuất nhập khẩu tháng 5 vừa diá»…n ra tại Hà Ná»™i, ông Nguyá»…n Quang Kiên, Phó Tổng giám đốc Petrolimex cÅ©ng Ä‘Æ°a ra lời kêu ca về giá xăng dầu hiện nay.

CÅ©ng theo Petrolimex thì hiện tại giá xăng A92 của Việt Nam Ä‘ang thấp nhất so vá»›i các nÆ°á»›c trong khu vá»±c nhÆ° Lào xăng A92 có giá 27.000 đồng /lít và A95 là 29.700 đồng /lít, Campuchia cÅ©ng có giá lần lượt là 26.000 đồng và 28.000 đồng /lít; Thái Lan 24.800 đồng và 26.000 đồng /lít, trong khi Ä‘ó giá trong nÆ°á»›c là 21.300 đồng và 21.800 đồng /lít. NhÆ° vậy có thể thấy, mặt hàng này Ä‘ang chênh lệch giá từ 10-40% so vá»›i các nÆ°á»›c lân cận.

Ngoài ra lãnh đạo Ptrolimex cÅ©ng Ä‘Æ°a ra lý do: Sắp tá»›i, nhà máy Dung Quất sẽ phải Ä‘óng cá»­a 2 tháng để bảo dưỡng định kỳ nên sẽ làm cho nhu cầu nhập khẩu xăng dầu tăng lên, kéo theo nhu cầu sá»­ dụng ngoại tệ cÅ©ng lên cao. NhÆ°ng thời gian vừa qua giá dầu thế giá»›i Ä‘ã liên tục nhảy múa thất thường, hiện nay Ä‘ã tăng lên 100 USD/thùng. Ông Kiên cÅ©ng đề nghị giá xăng dầu trong nÆ°á»›c cần nhanh chóng xá»­ lý Ä‘iều hành kinh doanh theo Ä‘úng Nghị định 84 và có giải pháp giúp đỡ hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu.

Băn khoăn con số lá»— lãi

TrÆ°á»›c lý do mà Petrolimex Ä‘Æ°a ra nhằm đề xuất tăng giá xăng dầu trong thời gian tá»›i, TS Võ Trí Thành- Trưởng ban Há»™i nhập, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung Æ°Æ¡ng bình luận: "Về nguyên tắc, giá xăng dầu vận hành theo cÆ¡ chế thị trường (tức thị trường thế giá»›i), không phải thị trường trong nÆ°á»›c. Thời gian vừa qua, giá xăng dầu thế giá»›i có biến Ä‘á»™ng thất thường, tuy nhiên lại chiều hÆ°á»›ng giảm chứ không phải tăng. Do Ä‘ó, lý do mà Petrolimex Ä‘Æ°a ra là do giá dầu thế giá»›i tiếp tục tăng khiến các DN xăng dầu trong nÆ°á»›c vẫn chịu lá»— có vẻ không hợp lý. Giá xăng dầu vận hành theo cÆ¡ chế thị trường, vậy tại sao chỉ có tăng mà không giảm?".

"Lý do thứ hai Petrolimex Ä‘Æ°a ra là Nhà máy lọc dầu Dung Quất phải Ä‘óng cá»­a 2 tháng để bảo dưỡng định kỳ nên sẽ làm cho nhu cầu nhập khẩu xăng dầu tăng lên. Tại thời Ä‘iểm căng thẳng về xăng dầu, không sản xuất được bắt buá»™c chúng ta phải nhập. Tuy nhiên, về bản chất giá xăng dầu nhà máy Dung Quất cÅ©ng phải vận hành theo giá thế giá»›i. Do Ä‘ó, Ä‘iều quan trọng để Ä‘iều chỉnh giá trong nÆ°á»›c phải phụ thuá»™c vào thời Ä‘iểm nhập, giá thế giá»›i Ä‘ang dao Ä‘á»™ng ở mức nào. Lâu nay, chúng ta chỉ thấy DN nhập khẩu kêu và  Nhà nÆ°á»›c phải rót vốn. Thá»±c tế, con số thật là bao nhiêu thì cÅ©ng không ai rõ. Theo tôi, cần phải minh bạch thông tin, trong Ä‘ó DN phải hạch toán rõ chi phí lá»— lãi và phải công bố rõ ràng", TS Võ Trí Thành đề xuất.

Có phần trái chiều vá»›i nhận định của TS Võ Trí Thành, tiến sÄ© Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung Æ°Æ¡ng Ä‘ánh giá: "Việc Petrolimex đề nghị tăng giá xăng là có thể hiểu được vì giá xăng dầu thế giá»›i gần Ä‘ây dao Ä‘á»™ng xung quanh 100 USD/1 thùng, cao hÆ¡n giá Petrolimex hiện nay bán trong nÆ°á»›c. Vì vậy cần tính toán tăng giá thế nào cho hợp lý để giảm bá»›t gánh nặng cho Petrolimex nói chung và các DN xăng dầu nói riêng".

Tuy nhiên, theo TS Lê Đăng Doanh thì việc tăng xăng dầu chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến tình hình kinh tế, đặc biệt trong giai Ä‘oạn lạm phát Ä‘ang ở mức cao nhÆ° hiện nay. Do Ä‘ó, việc Ä‘iều chỉnh cần phải cân nhắc hợp lý và bắt buá»™c phải có sá»± Ä‘iều tiết của Nhà nÆ°á»›c.

Còn theo Thứ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Thành Biên thì thời gian qua nhờ việc triển khai tốt Nghị quyết 11 của Chính phủ, thị trường ngoại tệ và ngoại hối cÅ©ng Ä‘ã ổn định, cân đối ngoại tệ cho nhập khẩu xăng dầu cÅ©ng bá»›t căng thẳng.

Việc chi tiêu về xăng dầu Ä‘ang tăng cao và bài toán Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường là vấn đề nóng trong bối cảnh cả nÆ°á»›c Ä‘ang ná»— lá»±c kìm chế lạm phát. Điều chỉnh giá xăng dầu có thể tác Ä‘á»™ng đến nhiều mặt hàng khác, cho nên vấn đề này hiện nay bắt buá»™c phải có sá»± Ä‘iều tiết của nha nÆ°á»›c.

Đúc rút kinh nghiệm từ việc Ä‘iều chỉnh giá Ä‘iện, Thứ trưởng Nguyá»…n Thành Biên cÅ©ng cho rằng Ä‘iều chỉnh giá là má»™t yếu tố then chốt trong hoạt Ä‘á»™ng của doanh nghiệp cÅ©ng nhÆ° cân đối xuất nhập khẩu.