Nguyên nhân được cho là do “quy định cứng” phải theo dõi giá xăng dầu trong 30 ngày. Các chuyên gia kinh tế cho rằng cần có cÆ¡ chế Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu linh hoạt hÆ¡n để theo kịp nhịp đập của thị trường – nhất là khi giá xăng dầu thành phẩm thế giá»›i Ä‘ã sụt giảm rất nhanh nhÆ° hiện nay.

DN thiệt thì được Nhà nÆ°á»›c bù lá»—, dân thiệt ai bù?

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan thì hiện nay có má»™t thá»±c tế là khi giá thế giá»›i nhích lên thì ngay lập tức giá trong nÆ°á»›c được Ä‘iều chỉnh tăng; nhÆ°ng khi giá thế giá»›i giảm thì giá trong nÆ°á»›c lại xuống rất chậm, không tÆ°Æ¡ng thích vá»›i giá thế giá»›i. Sau nhiều lần tăng rồi lại giảm thì các mức giá này đều cao nhất. Mức giảm 500 đồng/lít nhÆ° vừa rồi vẫn đẩy thiệt thòi về phía người dân. Bà Lan cho rằng, cách thức này nên xem lại; giá cÆ¡ sở sau 30 ngày má»›i được thay đổi là quá dài, có thể rút ngắn thành má»™t tuần hoặc 10 ngày, dù hiện nay nhiều nÆ°á»›c trên thế giá»›i giá Ä‘ã được Ä‘iều chỉnh hằng ngày. Được biết, hiện các DN xăng dầu Ä‘ang lãi rất lá»›n vá»›i mức chênh lệch giá hiện nay so vá»›i tháng 1.2012 tá»›i 1.900 đồng/lít. Điều Ä‘áng nói là phần thua thiệt do tăng giá chậm nếu là của DN thì vẫn được Nhà nÆ°á»›c bù lá»—; các sắc thuế cho các mặt hàng xăng dầu đều về 0%..., thế nhÆ°ng ở trường hợp giá thế giá»›i giảm nhÆ°ng giá trong nÆ°á»›c vẫn chÆ°a giảm thì ai sẽ bù thiệt hại cho người tiêu dùng? Rút cục DN vẫn được Nhà nÆ°á»›c bù đắp, được lợi Ä‘Æ¡n lợi kép.

Người tiêu dùng Ä‘ang ngóng giá xăng dầu trong nÆ°á»›c giảm theo giá thế giá»›i. Ảnh: Kỳ Anh

Cần rút ngắn thời gian Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu

TS Lê Đăng Doanh phân tích: Giá xăng dầu trong nÆ°á»›c hiện nay Ä‘ang được quy định theo má»™t quy chế quá cứng nhắc và thiếu linh hoạt so vá»›i giá xăng dầu thế giá»›i. Hệ quả là người dân phải gánh chịu giá xăng hết sức vô lý. Theo quy định chỉ Ä‘iều chỉnh giá xăng sau 30 ngày, nhÆ°ng hiện giá xăng thế giá»›i Ä‘ã giảm mạnh mà giá trong nÆ°á»›c chÆ°a thể giảm ngay, thì đối tượng được lợi lá»›n ở Ä‘ây chính là các DN. Lấy ví dụ, trong 30 ngày này, giá xăng thế giá»›i liên tục giảm nhÆ°ng do giá chậm được Ä‘iều chỉnh, các DN sẽ lãi liên tục 20 ngày, còn 10 ngày cuối cùng là thời Ä‘iểm có thể sẽ giảm giá thì lúc ấy giá xăng thế giá»›i lại tăng trở lại. Và nhÆ° vậy là sẽ không có sá»± Ä‘iều chỉnh giá nào nữa. Chung quy chỉ người dân là thiệt. Theo ông Lê Đăng Danh, vá»›i mức chênh lệch quá lá»›n giữa giá thế giá»›i và giá trong nÆ°á»›c, rất cần câu trả lời của các cÆ¡ quan chức năng, Cục Quản lý giá, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, Bá»™ Tài chính... Chúng ta hoàn toàn có thể tính được thời gian xăng nhập khẩu từ Singapore về đến Việt Nam là bao lâu; giá nhập khẩu thế nào... để tính ra được má»™t mức giá xăng phù hợp từng thời Ä‘iểm, chứ không nhất thiết phải đợi đến 30 ngày má»›i tính toán lại được giá xăng.

Nên có giá trần cho xăng dầu

Theo TS VÅ© Đình Anh thì chúng ta bàn mãi chuyện giá xăng dầu theo cách hiện nay thì sẽ không có lối ra. Những chuyện nhÆ° nên tăng bao nhiêu, tăng lúc nào, giật cục hay tăng dần, có kìm hãm hay không, rồi Nhà nÆ°á»›c lùi thuế cỡ nào... vẫn chỉ là những chuyện nhỏ lẻ trong toàn cục vấn đề này. Phải thay đổi căn bản cách thức Ä‘iều hành thị trường xăng dầu và quản lý giá xăng dầu. Bao giờ có thị trường thì má»›i cho thị trường. Đừng nói thị trường khi chÆ°a hiểu thị trường là gì. Vì thế, theo tôi, xăng dầu nên thiết lập cÆ¡ chế giá trần. Trong Ä‘ó, Nhà nÆ°á»›c sẽ tính toán phần Nhà nÆ°á»›c bao nhiêu, doanh nghiệp hưởng bao nhiêu... Từ năm 2008, tôi Ä‘ã gá»­i bản kiến nghị này tá»›i Bá»™ Tài chính nhÆ°ng bá»™ không hồi âm.

Chính phủ nên chẻ nhỏ Petrolimex

Ở má»™t góc Ä‘á»™ khác, TS Nguyá»…n Quang A cho rằng, việc Ä‘iều hành giá xăng hiện nay rất lúng túng. Nhà nÆ°á»›c không nên can thiệp vào giá xăng, mà nên để thị trường quyết định. Nhà nÆ°á»›c chỉ giám sát thá»±c hiện. Và trong hoàn cảnh Ä‘ó, khi xảy ra các biến Ä‘á»™ng về giá xăng, người dân cÅ©ng sẽ bá»›t đổ lá»—i cho các cÆ¡ quan quản lý. NhÆ°ng muốn để thị trường Ä‘iều tiết thì phải phá bỏ Ä‘á»™c quyền.

Hiện nay cả nÆ°á»›c có 11 DN kinh doanh xăng dầu chính thì riêng Petrolimex chiếm tá»›i 60% thị phần và nhÆ° vậy khi có biến Ä‘á»™ng giá xăng, Nhà nÆ°á»›c vẫn buá»™c phải can thiệp. Trong khi Ä‘ó, việc Nhà nÆ°á»›c nên làm nhất là chẻ nhỏ Petrolimex thành 2 - 3 DN, rồi chọn lọc trên thị trường thêm má»™t vài DN nữa có thị phần khoảng 30-35%... tạo thành má»™t nhóm các DN lá»›n. Các DN nhỏ lúc ấy chỉ còn chiếm khoảng 7 -10%... NhÆ° vậy, sẽ có má»™t cÆ¡ cấu về giá xăng dầu hết sức lành mạnh, vì các DN sẽ phải cạnh tranh vá»›i nhau để giành thị phần; không thể đồng lõa tăng giá được. Nhà nÆ°á»›c lúc ấy Ä‘Æ¡n giản vá»›i giá xăng là chỉ thu thuế, thay vì nhảy vào tham gia Ä‘iều hành giá nhÆ° hiện nay.

Theo ông Nguyá»…n Quang A, rất dá»… để giải quyết về mặt kỹ thuật về giá xăng dầu, nhÆ°ng hiện nay rất khó xá»­ lý vì nó đụng chạm đến những nhóm lợi ích khác nhau nhÆ° quyền lợi của các DN kinh doanh mặt hàng này; má»™t số ban ngành liên quan đến cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu...

Nguồn tin: Laodong