PGS.TS Ngô Trí Long.

Thời gian qua, trÆ°á»›c diá»…n biến giá xăng dầu thế giá»›i liên tục gia hÆ°á»›ng tăng, giá xăng dầu trong nÆ°á»›c Ä‘ã có sá»± Ä‘iều chỉnh theo cÆ¡ chế thị trường. Để Ä‘á»™c giả hiểu rõ bản chất của việc Ä‘iều hành giá xăng dầu, Petrotimes Ä‘ã có cuá»™c trao đổi nhanh vá»›i chuyên gia kinh tế - PGS.,TS. Ngô Trí Long xung quanh vấn đề này.

PV: Ông nhìn nhận nhÆ° thế nào về việc giá xăng dầu tại Việt Nam thời gian qua liên tục tăng?

PGS.TS Ngô Trí Long: Xăng dầu là mặt hàng nguyên nhiên liệu chiến lược, có vai trò hết sức quan trọng đối vá»›i nền kinh tế. Nó tác Ä‘á»™ng đến rất nhiều ngành nghề sản xuất, kinh doanh và đời sống người dân. Đặc biệt vá»›i Việt Nam, chúng ta phải nhập khẩu trên 70% xăng dầu cho nhu cầu tiêu thụ trong nÆ°á»›c cho nên giá xăng dầu ná»™i địa phụ thuá»™c rất lá»›n vào thị trường xăng dầu thế giá»›i.

Bên cạnh Ä‘ó, việc há»™i nhập ngày càng sâu rá»™ng vào kinh tế thế giá»›i khiến sá»± hòa đồng giữa thị trường trong nÆ°á»›c và thế giá»›i là Ä‘iều tất yếu. Đặc biệt, xăng dầu là mặt hàng hết sức nhạy cảm, yếu tố chính trị có tác Ä‘á»™ng rất lá»›n đến sá»± tăng giảm.

Trong khi Ä‘ó, tình hình chính trị trên thế giá»›i thời gian qua có những diá»…n biến phức tạp, nhất là tại các nÆ°á»›c có trữ lượng dầu mỏ lá»›n nên Ä‘ã tác Ä‘á»™ng đến nguồn cung dầu, đẩy giá xăng dầu thế giá»›i tăng lên. Bởi vậy, sá»± biến Ä‘á»™ng theo chiều hÆ°á»›ng tăng của giá xăng trong nÆ°á»›c trong thời gian gần Ä‘ây là khá dá»… hiểu và hoàn toàn theo quy luật thị trường...

PV: Vậy vai trò Ä‘iều hành của các cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c trong việc này ra sao?

PGS.TS Ngô Trí Long: Nghị định số 84/2009/NĐ - CP ngày 15/10/2009 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu Ä‘ã xác định nguyên tắc cÆ¡ bản là: “Giá bán xăng dầu được thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c” nói rõ Nhà nÆ°á»›c thá»±c hiện giám sát, kiểm soát và Ä‘iều tiết giá xăng dầu thông qua việc quy định công thức tính giá cÆ¡ sở theo bình quân giá xăng dầu thế giá»›i 30 ngày để các DN có căn cứ tính toán và đăng ký vá»›i cÆ¡ quan Nhà nÆ°á»›c. DN kinh doanh xăng dầu được tá»± quyết định giá bán xăng dầu trong biên Ä‘á»™ về giá từ 0 đến 7%... Tôi cho rằng, chúng ta cần nhấn mạnh rằng Nhà nÆ°á»›c trao quyền định giá xăng dầu cho DN nhÆ°ng không có nghÄ©a là Nhà nÆ°á»›c hoàn toàn thả nổi, buông lỏng quản lý để mặc cho DN tá»± định giá. Chúng tôi được biết, trong quá trình biên Ä‘á»™ tăng từ 0 đến 7%, DN kinh doanh xăng dầu đề nghị lên các cÆ¡ quan chức năng và trên cÆ¡ sở đề nghị trên, các cÆ¡ quan chức năng có quyết định tăng hay không, tăng bao nhiêu là quyền thuá»™c về các cÆ¡ quan quản lý.

NhÆ° vậy, mặc dù để cho DN kinh doanh xăng dầu tá»± định giá bán nhÆ°ng thá»±c tế vẫn luôn phải chịu sá»± giám sát, kiểm tra rất chặt chẽ của các cÆ¡ quan chức năng, đặc biệt là của Bá»™ Tài chính.

PV: Qua những lần tăng giá vừa qua, dÆ° luận lại dấy lên câu hỏi nghi ngờ các DN xăng dầu thiếu minh bạch, không chia sẻ khó khăn vá»›i người dân, chỉ biết tăng giá để tăng lợi nhuận. Là chuyên gia kinh tế, ông có suy nghÄ© gì về vấn đề này?

PGS.TS Ngô Trí Long: Thá»±c tế trong thời gian qua, má»—i khi xăng dầu tăng, không ít người dân lại cho rằng lÄ©nh vá»±c kinh doanh xăng dầu còn Ä‘á»™c quyền nên DN thích tăng thì tăng. Điều này hoàn toàn sai lầm. Sá»± công khai, minh bạch của giá xăng dầu Ä‘ã được thể hiện rất rõ qua giá cÆ¡ sở cá»™ng vá»›i các yếu tố khác cÅ©ng rất rõ ràng, cụ thể nếu ai quan tâm đều có thể biết tường tận.

Trong những lần tăng xăng dầu gần Ä‘ây, các DN Ä‘ã phải hy sinh lợi nhuận của mình, thậm chí chấp nhận lá»— khoảng 300 đồng/lít để bán vá»›i mức giá nhÆ° trên thị trường, Ä‘ó chính là sá»± chia sẻ cho người tiêu dùng và xã há»™i. Cho nên, nói là các DN kinh doanh xăng dầu chỉ nghÄ© đến lợi nhuận, vun vén cá nhân là chÆ°a Ä‘úng. HÆ¡n thế, Liên bá»™ Tài chính – Công thÆ°Æ¡ng Ä‘ã thá»±c hiện giám sát, kiểm tra rất chặt chẽ các DN xăng dầu.

Bá»™ Tài chính cuối năm 2011 Ä‘ã thành lập 3 tổ kiểm tra tình hình kinh doanh xăng dầu tại 4 DN đầu mối, sau Ä‘ó kết quả kiểm tra Ä‘ã được công bố công khai. Rồi má»›i Ä‘ây chỉ trong 2 tháng từ tháng 5 đến tháng 7/2012, Bá»™ Tài chính lại tiếp tục thanh tra tại 6 DN đầu mối. Tôi được biết, hiện nay, Bá»™ Tài chính Ä‘ang tổng hợp kết quả thanh tra, nếu có phát hiện sai phạm chắc chắn các cÆ¡ quan chức năng sẽ xá»­ lý theo quy định.

Thị trường xăng dầu Việt Nam Ä‘ang phụ thuá»™c rất nhiều vào giá xăng dầu thế giá»›i.

PV: Trong bối cảnh giá xăng dầu liên tục tăng nhÆ° vậy, có ý kiến là nên giảm thuế nhập khẩu xăng dầu để giảm áp lá»±c giá lên người tiêu dùng. Xin ông cho biết quan Ä‘iểm của mình về ý kiến trên?

PGS.TS Ngô Trí Long: NhÆ° chúng ta Ä‘ã biết, giá xăng dầu bán trên thị trường được hình thành trên giá cÆ¡ sở bao gồm thuế, phí và má»™t số khoản khác Ä‘ã được công khai, minh bạch. Riêng trong thuế có ba loại là thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng. Trong ba loại thuế này, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng Ä‘iều chỉnh nhÆ° thế nào là quyền hạn của Quốc há»™i, Chính phủ; còn vá»›i thuế nhập khẩu thì Chính phủ và Bá»™ Tài chính có quyền quyết định. Thời gian qua Bá»™ Tài chính Ä‘ã rất linh hoạt trong việc tăng giảm thuế nhập khẩu xăng dầu để đảm bảo hài hòa lợi ích cho người dân và DN, Ä‘iển hình nhÆ° trong má»™t thời gian dài Bá»™ Tài chính Ä‘ã giảm mức thuế này xuống 0%; đồng thời không trích lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu nhằm kiềm chế giá xăng dầu tăng.

Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, chúng ta Ä‘ang tiến đến thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trường đối vá»›i mặt hàng xăng dầu, mặt khác nguồn thu trong nÆ°á»›c Ä‘ang gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của suy giảm kinh tế nên việc hạ thuế nhập khẩu xăng dầu cần phải cân nhắc kỹ lưỡng.

Thá»±c tế, trong thời gian qua, Chính phủ, Bá»™ Tài chính Ä‘ã phải giảm thuế, giãn thuế vá»›i má»™t khoản tiền rất lá»›n để há»— trợ DN vượt qua khó khăn. Mặt khác, chúng ta cÅ©ng biết, thuế là tiền Ä‘óng góp của dân và thu thuế cÅ©ng là để phục vụ nhân dân, phục vụ phát triển kinh tế - xã há»™i, đảm bảo an sinh xã há»™i, do Ä‘ó việc chÆ°a hạ thuế cÅ©ng Ä‘ã được các cÆ¡ quan chức năng tính toán kỹ, đảm bảo hài hòa giữa lợi ích Nhà nÆ°á»›c và nhân dân cÅ©ng nhÆ° hài hoà giữa các nguồn thu trong bối cảnh hiện nay. Do Ä‘ó, người tiêu dùng cÅ©ng nên thông cảm và chia sẻ vá»›i Nhà nÆ°á»›c.

PV: Trong thời gian qua trên thị trường kinh doanh xăng dầu cÅ©ng Ä‘ã diá»…n ra tình trạng lá»™n xá»™n và chất lượng tại nhiều cá»­a hàng, DN kinh doanh chÆ°a được đảm bảo. Vậy trách nhiệm thuá»™c về ai?

PGS.TS Ngô Trí Long: Thá»±c tế người dân Ä‘ang rất bức xúc về tình trạng găm hàng, chất lượng kém trên thị trường xăng dầu. Nghị định 84/2009/NĐ - CP của Chính phủ Ä‘ã quy định rất rõ chức năng nhiệm vụ của từng bá»™ liên quan nhÆ° Bá»™ Khoa học công nghệ & Môi trường, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, Bá»™ Tài chính, tuy nhiên má»—i khi thị trường xăng dầu xảy ra hiện tượng tiêu cá»±c nhÆ° các cây xăng găm hàng, buôn lậu xăng dầu qua tạm nhập - tái xuất, pha chế xăng dầu bẩn, xăng dầu kém chất lượng (ở TP. Hồ Chí Minh vừa qua) là người tiêu dùng lại chỉ nhằm vào Bá»™ Tài chính để “quy tá»™i” là oan cho Bá»™ này.

Vá»›i chức năng, nhiệm vụ của mình trong lÄ©nh vá»±c kinh doanh xăng dầu, Bá»™ Tài chính chỉ quản lý và Ä‘iều hành về giá, còn các vấn đề về thị trường, cung - cầu xăng dầu, chất lượng xăng dầu không thuá»™c chức năng nhiệm vụ của Bá»™ Tài chính mà thuá»™c trách nhiệm của các ngành khác. Muốn khắc phục các tình trạng trên, cần phải có sá»± chỉ đạo quyết liệt, sá»± vào cuá»™c và phối hợp chặt chẽ, quyết liệt của các bá»™, ngành chức năng…

PV: Xin cảm Æ¡n ông!

Nguồn tin: (Petrotimes)