Đây là phÆ°Æ¡ng thức Ä‘iều hành giá xăng dầu má»›i được công bố trong há»™i thảo về những vấn đề quản lý nhà nÆ°á»›c và kinh doanh xăng dầu hiện nay do Viện Kinh tế VN tổ chức ngày 21-9. NhÆ°ng doanh nghiệp (DN) cho rằng rất khó thá»±c hiện, khó Ä‘i vào thá»±c tế.

Nếu cÆ¡ chế má»›i được ban hành, tá»›i Ä‘ây giá xăng sẽ tăng giảm linh Ä‘á»™ng hÆ¡n. Trong ảnh: người dân đắn Ä‘o trÆ°á»›c má»™t cây xăng trên đường TrÆ°Æ¡ng Định (TP.HCM) - Ảnh: Trần Tiến DÅ©ng

Theo ông Bùi Ngọc Bảo - tổng giám đốc Tổng công ty Xăng dầu VN (Petrolimex), từ khi Nhà nÆ°á»›c chấm dứt bù giá, DN vẫn không có thá»±c quyền định giá bán nhÆ° các văn bản quy định. Nhà nÆ°á»›c cÅ©ng không kiểm soát cÆ¡ cấu giá bán của DN để hình thành nguồn trả nợ ngân sách nên tạo sá»± “mấp mô” về giá bán, DN không bình đẳng trong cạnh tranh. Nhiều văn bản của Bá»™ Tài chính nhÆ° khung thuế nhập khẩu, quỹ bình ổn giá không Ä‘i vào thá»±c tế. CÆ¡ chế đăng ký giá kéo dài vẫn mang nặng tính xin cho.

Tăng quyền cho DN

Về cÆ¡ quan chức năng, ông Bảo khẳng định từ năm 2000 đến 2008, khi giá xăng dầu tăng lên đến 133 USD/thùng thì khả năng ứng phó của các cÆ¡ quan này rất lúng túng.

Có năm dầu diesel tăng trên 50% nhÆ°ng giá vẫn giữ suốt 16 tháng, dẫn đến các đợt Ä‘iều chỉnh sốc, có đợt lên đến 35%. Ông Bảo tiết lá»™ từ năm 1995 cÅ©ng nhÆ° hiện nay khoản thu của Nhà nÆ°á»›c qua 11 DN xăng dầu vẫn chiếm đến 10% thu ngân sách.

Ông Cao DÆ° SÆ¡n, phó giám đốc Công ty cổ phần Hóa dầu quân Ä‘á»™i, Ä‘ánh giá cách Ä‘iều hành vừa qua là “tăng giảm ná»­a vời, ná»­a thị trường, ná»­a xin cho, văn bản nọ bất nhất văn bản kia trong má»™t thời gian ngắn”.

Đại diện Công ty cổ phần Hóa dầu quân Ä‘á»™i cÅ©ng cho biết cách Ä‘iều hành trên sẽ làm suy yếu DN: “Nếu chỉ má»™t đầu mối nÆ°á»›c ngoài vào cạnh tranh thì không chỉ má»™t mà tất cả 11 đầu mối sẽ chết”.

Ông Nguyá»…n Tiến Thỏa - cục trưởng Cục Quản lý giá Bá»™ Tài chính - cho biết sau khi liên bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°a ra ba phÆ°Æ¡ng án Ä‘iều hành giá xăng dầu, liên bá»™ Ä‘ã thống nhất chọn má»™t phÆ°Æ¡ng án sắp trình Chính phủ ban hành nghị định.

PhÆ°Æ¡ng án này quy định: khi xăng dầu thành phẩm trên thế giá»›i tăng làm giá vốn bình quân trong thời gian dá»± trữ lÆ°u thông (hiện là 20 ngày) tăng đến 7% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, DN được quyền tăng giá, không cần đăng ký nhÆ° cÅ© mà chỉ cần gá»­i quyết định về để cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c hậu kiểm.

Nếu giá vốn tăng 7-12%, DN được Ä‘iều chỉnh tăng ngay 7%. Trong Ä‘ó, khoảng từ 7-12%, DN chỉ tăng 60% mức này, 40% còn lại dùng quỹ bình ổn bù đắp. Nếu giá thế giá»›i tăng Ä‘á»™t biến làm giá vốn tăng trên 12%, Nhà nÆ°á»›c sẽ can thiệp bằng việc cho Ä‘iều chỉnh giá, lùi thuế, không trích quỹ bình ổn và các biện pháp tài chính tiền tệ khác.

Trường hợp giảm giá, nếu giá vốn bình quân giảm 7-12%, DN phải giảm giá tÆ°Æ¡ng ứng. Nếu giảm trên 12%, Nhà nÆ°á»›c má»›i tính toán khôi phục các chính sách Ä‘iều tiết. Về thời gian tăng giảm giá, ông Thỏa cho biết liên bá»™ còn ý kiến khác nhau: Bá»™ Tài chính muốn giữ 20 ngày, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Ä‘ang giữ quan Ä‘iểm chỉ nên để 10 ngày má»™t bÆ°á»›c Ä‘iều chỉnh. Tuy nhiên, vá»›i giảm giá, hai bên đều thống nhất khuyến khích giảm nhiều lần, mức giảm không hạn chế.

Nhà nÆ°á»›c thu 55.000 tỉ đồng/năm

Nhấn mạnh nguyên tắc Ä‘iều hành giá xăng dầu đảm bảo hài hòa lợi ích nhà nÆ°á»›c, DN, người tiêu dùng, tiến sÄ© VÅ© Đình Ánh - viện phó Viện Khoa học thị trường giá cả - cho rằng mối quan hệ này tá»± nhiên Ä‘ã không đồng nhất. Trong cách Ä‘iều hành vừa qua, cả quản lý nhà nÆ°á»›c và kinh doanh của DN đều có vấn đề: Nhà nÆ°á»›c không chỉ quản lý mà thu rất lá»›n.

Trích dẫn báo Tuổi Trẻ các khoản Nhà nÆ°á»›c Ä‘ang thu trên xăng dầu lên đến trên 5.000Ä‘/lít (kg), ông Ánh tổng kết các khoản thu của Nhà nÆ°á»›c vẫn thường chiếm tá»›i 30-40% giá xăng dầu. Vá»›i mức này, Nhà nÆ°á»›c luôn có lợi, ngay cả khi xăng dầu bị xuất lậu. “Nếu chỉ thu 5.000Ä‘/lít nhÆ° hiện nay, Nhà nÆ°á»›c sẽ được tá»›i 55.000 tỉ đồng/năm, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 20% tổng thu ngân sách, rất lá»›n” - ông Ánh phân tích.

Trong khi Ä‘ó, người tiêu dùng chỉ được hưởng lợi khi giá giảm mà thời gian qua giá giảm không nhiều. Vừa rồi giá giảm thì Nhà nÆ°á»›c bắt trích trả ngân sách trÆ°á»›c chứ không giảm giá. Theo ông Ánh, cần giải quyết xung Ä‘á»™t lợi ích này.

TrÆ°á»›c mắt, nên tách quyền lợi nhà nÆ°á»›c ra khỏi DN. Việc bình ổn nên theo nguyên tắc: giá thế giá»›i tăng VN tăng, thế giá»›i giảm VN giảm vì người dân không cần quan tâm đến kết cấu, dá»± trữ lÆ°u thông mà chỉ cần biết giá tăng họ phải chịu thì giá giảm họ cÅ©ng phải được giảm.

Đại diện Công ty Hóa dầu quân Ä‘á»™i khẳng định nếu cứ theo phÆ°Æ¡ng án má»›i của liên bá»™ thì rất khó thá»±c hiện, khó Ä‘i vào thá»±c tế. Hiện có nhiều mục tiêu quá. Bá»™ Tài chính muốn có nguồn thu, có quỹ bình ổn, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng muốn lượng hàng ổn định, lâu dài... Cần đặt mục tiêu lá»›n nhất, nếu không DN yếu Ä‘i và chỉ các đầu mối trung gian, giá»›i đầu cÆ¡ giàu lên rất nhanh...

tuoitre